Bir günde işçilerin kaldığı iki konteyner yandı: Patronlar maliyetten kaçıyor, ölüme davetiye çıkıyor

Murat UYSAL
Nisa Sude DEMİREL
İstanbul

Bugün İstanbul’da ve Antep’te işçilerin kaldığı konteynerlerde yangın çıktı. İşçilerin çıkan yangını erken fark etmesi ve itfaiye ekiplerine haber vermesi üzerine kullanılamaz hale gelen barınma alanlarında şans eseri ölen ya da yaralanan olmadı. Türkiye’de senelerdir böyle manzaralarla karşılaşılıyor, ne yazık ki işçiler her zaman bu kadar şanslı olmuyor. Bundan 12 yıl önce Esenyurt’ta bulunan Marmara Park AVM inşaatında çalışan işçilerin kaldıkları çadırda yangın çıkmış, 11 işçi feci şekilde can vermişti. Marmara Park AVM barınmaya elverişli olmadığı tespit edilen, acil çıkış kapıları dahi olmayan çadırlarda can veren işçilerin kanları üzerinde yükseldi. Sorumlu Kayı İnşaat’ın yargılandığı dava 12 yıldır sürüyor. Türlü yollarla ertelenen Esenyurt Marmara Park çadır yangını davasının Yargıtayın bozma kararından sonraki ilk duruşması yarın görülecek.

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Ayazağa Kampüsünde Yabancı Diller Fakültesi binası inşaatında çalışan inşaat işçilerinin kaldığı konteynerde henüz belirlenemeyen nedenle sabahın erken saatlerinde yangın çıktı. İşçilerin çıkan yangını erken fark etmesi üzerine olay yerine itfaiye ekipleri sevk edildi. Yanan konteynerde kalan işçiler canhıraş kendilerini dışarıya attıktan sonra yangına müdahale etmeye, konteyner içinde kalan eşyalarını kurtarmaya çalıştı.

İNŞAAT, İKTİDAR TEŞVİKLİ PATRONUN ÇIKTI

İTÜ Ayazağa Kampüsündeki inşaatı yapan şirketin ATR Yapı olduğu, şirketin sahibininse Trabzonspor’un Eski Başkanı İbrahim Ethem Hacıosmanoğlu olduğu ortaya çıktı. Şirket 2015-2023 yılları arasında aldığı 25 kamu ihalesinden 5 milyar 220 milyon 778 bin 430 TL kazanmasıyla gündeme gelmişti. Şirket ‘İstanbul Haseki 300 Yataklı Eğitim ve Araştırma Hastanesi yapımı’ ihalesini de en düşük teklifi vererek almıştı.

Antep’in İslahiye ilçesinde deprem konutlarının inşaatında çalışan işçilerin kaldığı konteynerlerde de yangın çıktı. Gece geç saatlerde çıkan yangında işçilerin kaldığı 5 konteyner kullanılamaz hale gelirken yangının elektrik kontağı kaynaklı çıktığı iddia edildi.

OCAK AYINDA 6 İŞÇİ BÖYLE ÖLDÜ

Bir günde iki konteynerde çıkan yangınlar işçilere çalıştıkları firmalar tarafından tesis edilen barınma alanlarının yetersizliğini ve denetimsizliğini gözler önüne serdi. Havaların soğuk olduğu zamanlarda ısınmak isteyen işçiler için ölüm kabinlerine dönüşen bu çadır, baraka ve konteynerler patronların maliyetten kaçma niyetinin eseri olarak duruyor. Denetimlerin de yeterli düzeyde yapılmadığı bu yerlerde bugüne kadar onlarca işçi ısınmak isterken yanarak ya da zehirlenerek can verdi. Sadece 2024 yılı ocak ayında 6 işçi kaldıkları konteyner ya da barakalarda yanarak öldü.

İSİG Meclisi verilerine göre;

- 6 Ocak’ta 40 yaşındaki İşçi Serkan Yılmaz, İstanbul Çekmeköy’de çalıştığı metal iş yerinde soba kaynaklı çıkan yangında öldü.

- 15 Ocak’ta 23 yaşındaki Murat Çolak, 17 yaşındaki Muhammed Şahin ve 17 yaşındaki Türkmenistanlı Vefa isimli işçiler, İstanbul Sultanbeyli’de çalıştıkları çelik yapı malzemeleri üreten Tube Çelik Yapı Sanayi sahasında kaldıkları konteynerde soba kaynaklı çıkan yangında yanarak öldü.

- 24 Ocak’ta 50 yaşındaki İşçi Mehmet Sadık Beder, Kocaeli Körfez’de İlimtepe TOKİ konutları inşaatında kaldığı barakada çıkan yangından sonra eşyalarını kurtarmak için konteynere tekrar girince geri çıkamayarak hayatını kaybetti.

- 31 Ocak’ta 31 yaşındaki İşçi Mehmet Arslan, Gaziantep Şahinbey’de inşaat şantiyesinde kaldığı konteynerde elektrikli ısıtıcıdan çıkan yangın nedeniyle feci şekilde öldü.

MARMARA PARK AVM DAVASINDA CEZA VAR, TUTUKLU YOK

11 Mart 2012’de Esenyurt Marmara Park AVM inşaatında çalışan naylon çadırlarda barındırılan 11 işçi yanarak ölmüştü. Yanarak ölen işçilerin aileleri 12 yıldır sürdürüyor. 12 yılda parça parça cezalar çıksa da 11 işçinin ölümünün sorumlularından tutuklu yok. Marmara Park AVM ölen 11 işçinin külleri üzerinden yükselirken, AVM’yi inşa eden Kayı İnşaat bu 12 yılda 9 kez başarı plaketi aldı.

SORUMLULAR YEDİŞER YIL CEZA ALMIŞTI

Davanın görüldüğü Bakırköy 4. Ağır Ceza Mahkemesi 8 Ekim 2021’deki ikinci kararında Alman ECE Firması’nın Türkiye’deki ana yüklenicisi KAYI İnşaat’ın Yönetim Kurulu Başkanı Coşkun Yılmaz, Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Orhun Kartal ve Teknik İşlerden Sorumlu Yönetici Ahmet Selahattin Şakarcan hakkında yedişer yıl hapis cezası verdi.

ADLİYE ÖNÜNDE BASIN AÇIKLAMASI YAPILACAK

11 işçinin ölümünden sorumlu olanlar istinaf mahkemesine giderek bu cezalara itiraz etti. İtirazlar neticesinde Yargıtayın bozma kararından sonra ilk duruşma bugün görülecek. 09.50’de Bakırköy 4. Ağır Ceza Mahkemesinde başlayacak duruşma sonrası ölen 11 işçinin ailesi ve Adalet Arayan İşçi Aileleri adliye önünde basın açıklaması yapacak.

“ETKİLİ DENETİM MEKANİZMALARI KURULMALI”

Bugün birçok şantiyede barınma alanlarının yanmaya müsait malzemelerden yapıldığını, böyle malzemelerin kullanıldığını söyleyen İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Gökhan Turan, “Patronlar bu sistem içerisinde maliyetten kaçmayı hedefliyor. Elbette bunların kuralları var, mevzuatta patronun işçiyi en yaşanabilir koşullarda tutması gerektiğini söylüyor. Ancak çalışma alanlarında söylenen uygulanmıyor, yaşam alanı olarak kullanılan konteynerlerin elektrik tesisatları kopar, onlara yama yapılır, tekrar denetim yapılmaz. İşçiler böyle alanlarda kendi başlarına bırakılıyor. Patron sadece iş yerinde değil konaklaması için tesis ettiği yerde de işçinin eksiğini kontrol etmek güvenliğini sağlamak zorundadır. Riske karşı o erken yanmayan kıyafetler de vermek zorundalar. Marmara Park bir çadır yangınıydı, çadırda insan barınmaz. Ancak biz bugün bile deprem bölgesinde insanları çadırda barındırıyoruz” dedi. Davaların ertelenerek unutturulmak istendiğini söyleyen Turan, ölen işçilerin unutulmaması, sorumluların ceza alması için ellerinden geleni yapacaklarını söyledi. Yasaların, patronların cezalardan sıyrılmasının önünü açtığını anlatan Turan, patronları, iş güvenliğini denetleyecek mekanizmaların kurulması gerektiğini söyledi.