Bir Mısır ziyareti: Kara borsada şeker ve yasaklı Tahrir Meydanı

Özlem TEMENA
Kahire

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yaklaşık 10 yıl boyunca ‘diktatör’ ve ‘katil’ gibi suçlamalarda bulunduğu Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi'nin daveti üzerine 14 Şubat’ta Kahire’ye gitti. Erdoğan'ın Mısır ziyaretinin zamanlamasına denk gelen benim Mısır ziyaretim süresince, yerel halkın Mısır ve Türkiye ilişkilerini gözlemleme fırsatı buldum.

GÜVENLİK ÖNLEMLERİNİN FOTOĞRAFLARINI ÇEKMEK YASAK

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uçakları Kahire Havalimanı’nda beklerken, biz indik.

Köprüler, caddeler, reklam panoları, direkler, marketler… Her yer Cumhurbaşkanı Sisi’nin fotoğraflarıyla dolu. Ana caddelerde ise polis yoğunluğu göze çarpıyor. Polislerin fotoğraflarını çekmek ise tehlikeli. Sisi’nin en büyük hedeflerinden biri de turizmi geliştirmek. Çareyi güvenlik önlemlerini gizlemekte bulmuş.

Ziyaretimin üçüncü günü cuma gününe denk geldi. Kahire’nin merkezinde büyük bir sessizlik hakim. Trafik nedeniyle oldukça gürültülü bir kent olan Kahire'nin en sessiz olduğu anlar gerçekten cuma saati. M.S. 970 yılında Fatımiler tarafından hem ibadet alanı hem de eğitim alanı olarak inşa edilen El Ezher Camii’nin önünde ise büyük güvenlik önlemleri var.

EL EZHER CAMİ’YE GİRİŞLER SINIRLI TUTULUYOR

Cumhurbaşkanı Sisi, camiye sınırlı sayıda kişinin girmesine izin veriyor. İsrail’in Gazze’ye yönelik katliam girişiminin ardından Cuma çıkışlarında büyük eylemler gerçekleşmiş. Sisi, İsrail protestolarının yeni bir devrime dönme endişesiyle camilere sınırlı sayıda girişe izin veriyor.

TAHRİR MEYDANI’NA GİRİŞ YASAK

Mısır’da yasak olan bir meydan daha var. Son 12 yıldır iki devrime tanıklık eden Tahrir Meydanı, Taksim'le aynı kaderi paylaşıyor. 2 polisin devriye gezdiği meydana giriş çıkışlara yıllardır izin verilmiyor. Polisi görüntüye almadan çok dikkatli bir şekilde hatıra fotoğrafı çekebildim.

DEVRİMİN PLANLANDIĞI SOKAKLAR SESSİZ

Tahrir Meydanı’na çok yakın bir alanda ise çay ocakları sadece öğrencilere hizmet veriyor. Mısır’daki devrim süreçlerini yakından takip edenler bu alanın isminin El Borsa olduğunu tahmin edebilirler.

Devrim boyunca gençler günlük planlamalarını ve politik tartışmalarını bu caddelerde yapmışlar. Şimdilerde devrime ya da özgürlüğe dair bir işaret olmasa da masalarda yapılan sohbetlerde ‘özgür’ günlere özlem duyabiliyoruz. Bir grup liseli gençle konuşmak için izin isteyerek masalarına oturuyorum.

MISIRLI Z KUŞAĞI: FİKİRLERİMİZİ ALÇAK SESLE KONUŞUYORUZ

“Geleceğime dair umutlarım yok”

“Elimden gelse bir an önce ülkeden gitmek isterim”

“Baskıcı bir yönetim var hatta diktatörlükle yönetiliyor ülkemiz”

“Z kuşağıyız biz hayatımızda baskı istemiyoruz, kendi alanlarımızı yaratıyoruz”

Bu ‘tanıdık cümleler’ Türkiyeli gençlere değil Mısırlı gençlere ait. Üniversite sınavına hazırlanan 5 gençle 2 kez büyük ayaklanmalara tanıklık etmiş Tahrir Meydanı’na 100 metre uzaklıkta bir çay ocağında konuşuyoruz. ‘Güvenlikleri nedeniyle’ fotoğraf çekmemek şartıyla sohbet etmeyi kabul ediyorlar.

Mısır’da eğitim sistemi 2019 yılında Yüksek Öğretim Bilimsel Araştırma Bakanı Dr. Khaled Abd El Ghaffar'ın girişimiyle değişti. Bakanın yeni sınav sistemi olan değerlendirme sistemi ‘Qorrect’ olarak adlandırılıyor. Lise öğrenciler her dönem sonunda bir dizi sınava tabi tutuluyor.

"APTALCA SINAV SİSTEMİNDE HAPSOLDUK"

Lise son sınıfta olan öğrenciler bu sistemi kendi aralarında ‘dumb tablet system’ ismini vermişler. Gençler, en güzel çağlarının sınav stresiyle geçtiğini söylüyorlar. Yaşananlar ne kadar tanıdık değil mi?

Bir ablasının ABD’de okuduğunu söyleyen genç erkek öğrencinin hayali ablasının yanına gitmek:

“Ben de ablam gibi yurtdışına gitmek istiyorum. Bu ülkeden kurtulmam lazım. Çünkü aldığım eğitim bir işe yaramayacak. Sonunda yine işsiz kalacağım. Bu ülke bana bir umut vermiyor. Aptalca bir sınav sisteminde hapsolduk.”

"FİKİRLERİMİZİ ALÇAK SESLE KONUŞUYORUZ"

Akıcı İngilizceye sahip ve ismini paylaşan Maria ise arkadaş gruplarının bir ‘topluluk’ olduğunu söylüyor. ‘Biz okulda ya da aile içinde özgür değiliz, sadece kendi arkadaş ortamımızda özgür oluyoruz!’ diyor ve şöyle devam ediyor:

“Özgür bir ülke değiliz. Bizim aramızda LGBTİ gençler de var. Her hafta burada buluşup dama ya da domino oynuyoruz. Fikirlerimizi alçak sesle konuşuyoruz. Çünkü her an başka bir sorunla karşılaşabiliriz. Polisler, istihbarat bizi takip ediyor. İnternetteki paylaşımlarımıza bakıyor. Diktatörlük altındayız. Kendimizi saklıyoruz. Bu stres altında sınavlara hazırlanmak çok zor.”

"YAĞ VE ŞEKER ALMAK BİR LÜKS"

Bir başka gencin umutsuzluk nedeni ise ekonomi. Babasının işçi olduğunu söyleyen gence göre ekonominin düzelme ihtimali yok: “Benim babam işçi. Şimdi size abartılı gelebilir ama bazen yağ alamıyoruz. Yağ ve şeker bizim için bir lüks.”

Türkiyeli gençlerin de benzer sorunlar yaşadığını söylediğimde ise beklemediğim kadar şaşırıyorlar. Çünkü akıllarındaki Türkiye’yi genelde dizilerden öğrenmişler. En beğendikleri oyuncular Kıvanç Tatlıtuğ ve Beren Saat. Yanlarından ayrılırken ‘Türkiyeli gençlere ne demek istersiniz?​’ diye soruyorum. Mesajları ise çok net, ‘Gençleri strese sokan sınav sistemi kahrolsun.’

MISIRLI ESNAFIN HAYALİ ‘TÜRKİYE’DEN DÖVİZ ALMAK’

Turistik bölgelerde satış yapan esnaf Erdoğan’ın ziyaretini çok olumlu karşılıyor. Kahire’nin en büyük çarşısı Han El-halili esnafının birçoğu Türkçe biliyor. Ziyaretin olumlu karşılanacağını düşünen esnafların bir planı ise Türkiye’ye gelmek. Çünkü ülkede döviz satışı var ancak döviz almak yasak. Döviz kurları ise hükümet tarafından baskılanıyor ve tek bir kur fiyatı geçerli. 1 dolar, 31 Mısır Pounduna tekabül ediyor. Karaborsada dolar bozdurmak ise 50 pounda kadar çıkabiliyor. Elinizde kalan yerel parayı dövize çevirmek imkansız. Mısır’a girişte 5000 dolara kadar izin verilirken, ülkeden çıkışta 5000 Mısır pounduna izin veriliyor.

ÜLKEDE ŞEKER REZERVİ ERİDİ

Mısır’da günlük ihtiyaçları karşılamak oldukça maliyetli. Mısır Kamu Seferberliği ve İstatistik Merkezi Ajansı, 2021 yılında ortalama aile gelirini 60 bin 599 Mısır poundu olarak hesaplamıştı. Mısır Tedarik Bakanı Ali el-Musilhi’nin ‘şeker stoğu’ açıklaması ise ülkede büyük etki yaratmıştı. Bakan, ‘ülkedeki şeker rezervinin altı ay yeteceğini’ söylemişti. Bakanın bu açıklamasının ardından #Şeker_çuvalı hashtagi trend olmuştu. Mısır’da 5 litrelik yağın fiyatı 850, 250 gram çay 90, 5 kilo pirinç 350 pound arasında değişiyor.