Küresel sağlık için uyku eşitliği

Ramis SAĞLAM
İzmir

Sağlıklı bir uykunun önemine dikkat çekmek ve uyku bozuklukları konusunda farkındalık yaratmak amacıyla, her yıl mart ayının üçüncü cuma günü, farklı bir sloganla Dünya Uyku Günü olarak kutlanıyor. Bu yıl Dünya Uyku Günü’nün teması “Küresel Sağlık için Uyku Eşitliği” olarak belirlendi.

Kalitesiz uyku yüksek tansiyon, kalp hastalığı, diyabet, kilo artışı, depresyon ve inme riskini arttırırken, sağlıklı uyku ise obezite, hipertansiyon, depresyon ve Alzheimer dahil olmak üzere pek çok hastalığın gelişimini engelleyerek yaşam kalitesini artırıyor. Türk Torak Derneği (TTD) Uykuda Solunum Bozuklukları Çalışma Grubu Yürütme Kurulu Üyesi Doç. Dr. Canan Gündüz Gürkan ve TTD Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Çağlar Çuhadaroğlu Dünya Uyku Günü ile ilgili açıklamalarda bulundu.

SAĞLIKLI UYKU TEMEL HAKTIR

Sağlık hakkının temel hak ve özgürlüklerin en önemlilerinden biri olduğunu belirten Doç. Dr. Canan Gündüz Gürkan, uyku sağlığının bu hakkın ayrılmaz bir parçası olduğunu söyledi. Sağlıklı uyku koşullarına erişimin sağlanması gerektiğine dikkat çeken Gürkan, “Her bireyin, yaşadığı yer, sosyoekonomik durumu, çevresel koşullar, sosyal yapılar, topluluk içi ve bireyler arası ilişkiler, kişisel inanç ve davranışlar ne olursa olsun, sağlıklı uyku koşullarına erişimi sağlanmalıdır” dedi.

Dünya Uyku Günü’nde sağlıklı uyku hakkı için devlet otoritelerine görevler düştüğünü söyleyen Gürkan, “Sağlıklı uykunun ve uyku eşitliğinin sağlanması için devlet otoritelerinden sağlık çalışanlarına ve iş sahiplerine kadar uzanarak toplumun her kesimine birtakım görevler düşmektedir. Uyku eşitliğinin sağlanmasının toplum sağlığı ve refahı için olumlu etkileri olacaktır. Toplumumuzun bireylerini sağlıklı uyku ve yaşam alışkanlıklarını benimsemeleri için bir adım atmaya davet ediyoruz” çağrısında bulundu.

UYKUYA ERİŞİMDEKİ EŞİTSİZLİK

Uyku eşitliği ve kaliteli uyku hakkına erişim farklı nedenlerle ihlal ediliyor. Uyku eşitliği, sağlıklı ve kaliteli uykunun, toplumun tüm bireyleri tarafından eşit bir biçimde erişilebilir olma halini tanımlıyor.

Uyku eşitliğinin sağlık eşitliğinin bir uzantısı olarak da algılanabilir olduğunu ifade eden Prof. Dr. Çağlar Çuhadaroğlu, toplumun her bireyinin gerek yaşam gerek meslek koşulları başta olmak üzere çok boyutlu nedenler üzerinden maalesef sağlıklı uykuya erişimi eşit şekilde gerçekleştirmediğini söyledi.

Küresel ölçekte bakıldığında, toplumun belirli kesimlerinin eşit olmadığını dile getiren Çuhadaroğlu, “Azınlıklar, göçmenler, mülteciler ve kadınlar uyku sağlığı konusunda eşitsizliklerle karşı karşıyadır. Bunun yanı sıra, güvenlik görevlileri, sağlık çalışanları, uzun yol şoförleri ve çeşitli sektörlerde vardiyalı çalışan işçiler gibi meslek grupları, yeterli ve kaliteli bir uyku için uygun çalışma koşullarına ihtiyaç duymaktadır” dedi.

Çuhadaroğlu, ülkemizde yakın zamanda yaşanan deprem felaketine de dikkat çekerek, depremzedelerin uyku hijyeninden yoksun kaldığını belirtti. Çuhadaroğlu, “Uyku sağlığının bozulmasında, yetersiz fiziksel koşulların yanı sıra, maruz kalınan psikolojik travma da önemli bir etken olarak karşımıza çıkmaktadır” diye konuştu.

Sağlıklı uyku için dikkat edilmesi gerekenler: 

• Düzenli bir egzersiz rutini sürdürün. Yatma saatine yakın egzersiz yapmak, enerji seviyelerini ve vücut ısısını artırarak uykuya dalmayı zorlaştırabilir.
• Rahatlatıcı bir uyku ortamı yaratın. Yatak odanızı mümkün olduğunca karanlık, serin ve sessiz tutun. Bilgisayar, TV ve telefon gibi elektronik cihazlarınızı yatak odanıza almayarak vücudunuzun iç saatini düzenleyen bir hormon olan melatonin düzeylerini etkiler.
• Yatmadan hemen önce stresli veya kaygı uyandıran durumları tartışmayın veya bunlarla uğraşmayın. Yatmadan önce stresli konularla ilgilenerek uyku kalitenizi azaltmayın.
• Hafta sonları bile her gün aynı saatlerde yatın ve kalkın, çok erken yatmayın, uykunuz gelmeden yatağa girmeyin. Aksi halde uyumaya çalışmak endişenizi artırıp uykuya geçişinizi daha da zorlaştıracaktır.
• Yatmadan önce ağır yemekleri atlayın ve alkolü sınırlayın. Bazı içecekler uykuya dalmanıza yardımcı oluyor gibi görünse bile (reflü’ye neden olarak) uyku kalitesini etkileyebilir ve gecenin ilerleyen saatlerinde uykuyu bozabilir.
• Uyarıcı niteliğindeki bu içecekler özellikle günün geç saatlerinde tüketilirse uykuya dalmayı ve uykuyu sürdürmeyi zorlaştırabilir.
• Saati kontrol etmeyin. Ne kadar zaman kaybettiğinizi görmek endişe yaratabilir ve uykuya dalmayı zorlaştırabilir.