Belediyelerdeki usulsüzlükler Sayıştay raporlarında

Gözde TÜZER

31 Mart yerel seçimlerine sayılı günler kaldı. Belediye başkanlarını seçecek olan yurttaşlar, bir yandan vaatleri dinlerken, bir yandan belediyelerdeki usulsüzlükleri hatırlıyor. Belediyelerin kendi iştirakleri ile birlikte taşerona verdiği onlarca iş bulunurken, bu ihalelerin nasıl yapıldığı, kimlere verildiği ve ne gibi kazançlar elde edildiği de raporlara yansıyor. İhaleler önce şirketlere oradan taşeronlara ve çoğu zaman da taşeronun taşeronu olan firmalara veriliyor. Sayıştayın 2022’de hazırladığı raporlar, ihalelerdeki usulsüzlükleri ortaya koyuyor.

BALIKESİR’DE YÜZDE 1800 KAR

Örneğin Balıkesir Büyükşehir Belediyesinin usulsüzlüğü de Sayıştay raporlarında yer almıştı. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, bir organizasyon işi için açılan ihaleyi alan şirkete 190 bin TL ödeme yaptı. Şirketin bulduğu alt bir taşeron işi 10 bin TL’ye yaptı. Kâr ise yüzde 1800 oldu.

ZEMİN ETÜDÜ YOK, BEDEL 66 BİN

Çukurova Belediyesinde ise kamu kaynakları “iş artışı” nedeniyle zarara uğratıldı. Çukurova Belediyesi “Adana yöresel lezzetleri çarşısı ve temalı park yapım işi” için ihale açtı. İhaleyi alan şirket 13 Ekim 2020 tarihinde anahtar tesliminde bulunacağı sözü verdi. Ancak öyle olmadı çünkü şirket zemin etüt raporunu hazırlamadan uygulama projesi başlatmıştı. Hatalı hazırlanan zemin etüdü nedeniyle park yapılamadı. Bitmeyen parkı yapmak isteyen şirkete belediye tarafından 16 Şubat 2021’de 66 bin 28 lira 35 kuruş tutarında “iş artış” bedeli verildi. Raporda “…Gerekli özen gösterilerek yapılacak zemin etüt çalışmaları ile uygulama projesinin hazırlanması halinde iş artışı gerekçesi olan imalatların yapılmasına gerek duyulmayacağı açıktır” denildi.

İSTİSNA DEĞİL, GENEL: PAZARLIK USULÜ

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dün Van’da yaptığı konuşmada kayyum tarafından yönetilen Van Büyükşehir Belediyesinin usulsüzlükleri de dikkat çekiciydi. Van’da 2022 yılında 110 ihale gerçekleştirildi. Ancak bu ihale pazarlık usulü yapıldı. Bu yöntem İhale Kanunu’nda istisnai olarak kabul ediliyor. Örneğin belediye; teknik detayları, yöntemleri ve fiyatları ihaleye katılanlarla görüşüyor ve kabul ediyor. Sayıştay Van Belediyesi için “…Pazarlık usulünün genel bir alım yöntemi olarak benimsendiği, temel ihale usulleri ile karşılanması gereken ihtiyaçların pazarlık usulü ile karşılandığı” tespitinde bulunuyor.

‘DOĞRUDAN TEMİN’ EKAP’TA BİLE YOK

Erzurum Belediyesinde de durum farklı değil. Örneğin belediye 28 Şubat 2022’de cenaze malzemesine ihtiyaç duyuyor. Ve 423 bin 319 TL tutarında alım gerçekleştiriyor. Ancak bunu ihale yoluyla değil aynı firmadan iki parçaya bölünerek doğrudan temin ediyor. 09 Haziran 2022’de ise yem fabrikasındaki yapım işi için 393 bin 360 TL ödüyor. Yine aynı firma, yine ihale yok, yine iki parçaya bölünerek doğrudan temin yöntemi. 5 Aralık 2022’deki 321 bin 421 TL’lik duvar yapım işinde de yöntem aynı. Üstelik “doğrudan temin usulü”nün Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden Kamu İhale Kurumuna bildirilmesi gerekiyor. Ancak bu bile yapılmıyor.

ŞİRKET İŞİ YAPMADI, PARAYI ALDI

Trabzon Belediyesi ise pek çok programın gerisinde kaldı. Ancak belediye buna rağmen herhangi bir adım atmadı. Sayıştay denetçileri; “Bazı yapım işlerinde yüklenicinin iş programının gerisinde kaldığı, ihtarname gönderildiği ancak gecikme cezası uygulanmadığı ve aynı durumun devam etmesine rağmen sözleşmelerin feshedilmediği tespit edilmiştir. İdare üzerine düşeni yapmış olsaydı, ilgili işlerin fiziki gerçekleşmesi yüzde on beşin üzerine çıkacak ve ilgili işler feshedilmeyecek ve aynı işlerin daha yüksek fiyattan yapılması engellenebilecekti” değerlendirmelerinde bulundu.

Bursa Büyükşehir Belediyesinde ise ihalesiz olarak belediye şirketine devredilen yerler bulundu. Ancak belediyenin şirketleri bu yerleri, pazarlık usulü ile üçüncü şahıslara kiraya verdi. Konya Büyükşehir Belediyesi ise, belediye sınırları içerisinde belirlenen güzergahları; 530 minibüse süresiz olarak ve ihale yapılmaksızın verdi.