14 Mart Tıp Bayramı ne zaman bayram olur?

HipoKRİTİK

Türkiye’de ilk cerrahhanenin 14 Mart 1827’de kurulmasıyla birlikte modern tıp eğitiminin başladığı kabul edilir. Bu nedenle okulun kuruluş tarihi olan 14 Mart tarihi, Tıp Bayramı olarak kutlanmaktaydı. Kutlanmaktaydı diyoruz çünkü özellikle son 20 yıldır sağlık çalışanlarının çalışma koşulları ve haklarıyla ilgili sorunlar sebebiyle artık bayram olmaktan çıktı. Sorunları ağırlaşmış, çözüm yolları karanlıklara itilen; bezginliğe, umutsuzluğa, yılgınlığa sürüklenen hekimler de kutlama havasından oldukça uzakta.

Evet, 14 Mart yüksek eğitim tarihinde çok önemli bir dönemeç noktası. Evet, 14 Mart; halkı çağdaş normları gözeterek tedavi etmeyi ve iyileştirmeyi amaçlayan insanlar yetiştirecek, bilimsel araştırmalar yapacak bir tıp okulunun kuruluş günü. Tüm bu adımlar elbette kutlanmayı hak ediyor.

Ancak aradan geçen bunca zamandan sonra, yukarıdaki hedefleri gerçekten gerçekleştirebilen bir tıp eğitimine sahip miyiz? Bu sorunun cevabının “hayır” olduğu ortada. Tıp fakültelerinin sayısı 2002 yılından bugüne 3 katına, kontenjan sayılarıysa 4 katına çıktı. Fakülte sayısı 128 olmasına rağmen kendi hastanesi olan üniversite sayısı yalnızca 68. Kontenjanlar bu kadar artmışken yeterli öğretim üyesinin olmayışı, niceliksel artışı kaldıramayan laboratuvarlar, amfiler de işin cabası. Öğretim üyesi, kadavraları, laboratuvar gereçleri, klinik olanakları yeterli olmayan tıp fakültelerinde niteliksiz eğitim alarak bilgili ve donanımlı hekim olunmaz, verilen eğitim de modernleşmiş olmaz.

SERMAYE HİZMETİNDE SAĞLIKSIZLIK ÜRETEN SİSTEM

Aynı zamanda tıp eğitiminde modernleşmenin kendisini soyut olarak ele almamak da lazım. Bugün tıp eğitiminin dünyadaki değişimleri de ülkemizdeki gereksinimleri de hâlâ tartışılıyorsa düşünmemiz gereken şeyler var demektir. Eğitimle neyi amaçlıyoruz, neyi tartışıyoruz? Bir hekimi kimler için ve hangi amaçla yetiştireceğimizi tartışıyoruz. Eğer hekimi eğitim süresince, mümkün olan en çok kazanç için yetiştiriyorsak şu an olduğu gibi bir eğitim tasarlamamız gerekir.

Gözlerini toplumdan kaçırmış hekimler yetiştiren, “altta kalanın canı çıksın” düsturuyla yoluna devam eden, sağlığı toplumsal boyutundan ayrıştırıp yalnızca fizyolojik boyutlarıyla ilgilenen bir eğitim sistemiyle karşılaşıyoruz. Sağlıklı olma hâli, hastalıklı olmama hâlinden çok daha fazlasıdır. Oysa biz biliyoruz ki savaş alanımız yalnızca mikroskobun merceğinden gördüğümüz mikroplar değil, yalnız hasta yatağında yatan insanların hastalıkları da değil. Savaş alanımız bu sağlıksızlık üreten sistemin ta kendisi.

Neoliberal sağlık politikalarının sağlığı ticarileştirmesi, sermayenin hizmetine sunması, kâr alanı hâline getirmesi ve bu piyasacı düzenin mevcut hükümet tarafından kuvvetlendirilerek sürdürülmesi; sağlık alanındaki sorunları yaratıyor. Hastalara müşteri gözüyle bakılması; hekimlerin, sağlıkçıların uğradığı baskı, şiddet, insanlık dışı çalışma şartları tıp eğitiminin halka en geniş ve çağdaş koşullarda verilmemesi, yurtdışına hekim göçü gibi örnekler de uygulanan sağlık politikalarının nesnel zemininde ortaya çıkıyor. Bu koşullar altında hekimlerin insanca çalışma koşulları, tanımlı mesai saatleri ve gelir güvencesi sağlanmadan iş yerinde huzurla çalışması, hastalarına faydalı olması beklenemez. 14 Mart’ı da bayram havasında geçirmemiz beklenemez. Ancak insan sağlığının temsilcileri olarak kendimizden ve toplumdan yalıtılmış bir insan sağlığının olamayacağının bilincinde olmamızı bekleyebiliriz.
Yaşadığımız sorunların neden ağırlaştığını, çözüm yollarının neden karanlıklara itildiğini bilmek zorundayız. Yılgınlığa karşı bir araya gelmenin yollarını yaratmak zorundayız. Herkes için eşit, nitelikli, ücretsiz sağlık hizmeti, hekimler ve sağlık çalışanları için iş, gelir, gelecek ve can güvencesi sağlanana dek 14 Mart’lar bayram değil mücadele günleri olarak yaşanacak. Çünkü ancak bu sayede kutlayacağımız 14 Mart’lara erişebiliriz.