Foça'da “ÇED gerekli değildir” denilen taş ocağı insan ve çevre sağlığına zararlı

Ramis SAĞLAM
İzmir

İzmir’in Kocamehmetler Köyünde, 2016 yılında Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından “ÇED Kapsam Dışı Kararı” verilen ikinci taş ocağının “kapsam dışı kararı” 22 Mart 2023 tarihinde Foça Belediyesi tarafından yargıya taşındı. İzmir 4. İdare Mahkemesinin atadığı bilirkişi heyeti 7 Aralık 2023 tarihinde yerinde yaptığı inceleme sonucunda 26 Şubat 2024 tarihinde mahkemeye sundu. Raporda taş ocağının insan sağlığına zarar verdiği, bölgedeki zeytin ağaçlarının büyümesini ve çoğalmasını engellediği belirtildi.

“ÇED KAPSAM DIŞI KARARI” MEVZUATA AYKIRI

Çevre, Şehircilik İl Müdürlüğünün 13 Ekim 2016 tarihinde verdiği "kapsam dışı" kararını değerlendiren mahkeme bilirkişi heyeti yaptığı inceleme sonucunda, faaliyetin önemli çevresel etkilerinin olduğu tespit edildi. İl Müdürlüğü tarafından ÇED sürecinin işletilmesine karar verilmesi gerektiğini belirten bilirkişi raporunda, “ÇED Kapsam Dışı Kararının” yasal mevzuata aykırı olduğu ifade edildi.

MADEN TOZ EMSİYONLARI OLUŞTURUYOR

Açık ocak maden işletmesinde maden, kazıcı iş makineleri aracılığıyla ana kayadan koparılarak çıkarıldığına dikkat çeken mahkeme heyeti, yerinde yapılan keşifte yapılan incelemede pasa malzemesi, işletmenin çeşitli yerlerinde depolandığını tespit etti.

Madencilik faaliyetleri sonucunda bitkilerden arındırılmış ve ormansızlaştırılmış alanların olduğunu, maden alanı içindeki yolların bitüm veya benzeri kaplama malzemeleriyle kaplanmamış olması, madencilik faaliyeti kaynaklı toz emisyonlarının daha uzak mesafelere taşınmasına neden olduğu vurgulandı.

Açık ocak mermer (Tüf) ocağı işletme sınırına bitişik tarım alanları ve etki alanı içinde konutların yer aldığını tespit eden mahkeme heyeti, maden faaliyeti etki alanı içinde bulunan konutların ve bitki örtüsünün açık ocak madencilik kaynaklı toz emisyonundan etkilendiğine işaret etti.

KAMU YARARI YOK BÖLGE ETKİLENİYOR

Sürdürülen madencilik faaliyeti hakkında kamu yararı kararı olduğuna yönelik veri tespit edilemediği belirtilen raporda, ormansızlaştırılmaya dikkat çekilerek, “Ormansızlaştırılmış alanlardaki su rejimlerindeki değişiklikler, öncelikle yakın çevreyi etkiler. Açık ocak maden işletmesinin güney yönündeki evlerle arasındaki arazi eğimi de dikkate alındığında, su rejiminde oluşabilecek değişikliklerin konutları etkileme olasılığı vardır. Bu nedenle, su rejimindeki değişikliklerin jeolojik ve hidrolojik incelemelerle belirlenmesi gerekmektedir. Maden çıkarılması işlemi sürekli olarak devam ettiği için, oluşacak gürültünün yakındaki konutlarda yaşayan insanlar üzerinde olumsuz etkilerinin olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır” denildi.

ORMANLIK MERA ALANI İÇİNDE

Kocamehmetler Köyü “Kentsel Sit Alanı” içinde yer alırken en önemli özelliği tarım arazileri ve zeytinlik alanlarla çevrili. "ÇED Kapsam Dışı Kararı"nın alındığı tarihte onaylı 1/100.000 ölçekli Manisa İzmir Bölgesi Planı'nda, alanın büyük kısmının tarım arazisi olarak belirlenmiş ve enerji üretim tesisinin yapılmasına yönelik bir karar bulunmuyor.

Kocamehmetler köyünün kentsel sit alanı içinde olduğu ve maden sahası içinde orman ve mera alanında faaliyet gösterdiği belirtilen bilirkişi raporunda, 2872 sayılı Çevre Kanunu’na aykırı üretim faaliyeti nedeniyle güç zararların oluşacağı taş ocaklarının çevresinde zeytincilik ve tarım faaliyetlerinin yapıldığı, bölgede madencilik faaliyetine izin verilmesinin mümkün olmadığı belirtildi.

BLİRKİŞİ RAPORUNDA ÖN PLANA ÇIKANLAR

• 3 km’lik alan içerisinde hem zeytin hem meyve bahçesi hem de sebze tarımı için kurusulu tarım arazilerinin oldukça fazla ve zarar görecek.
• Taş ocağı faaliyeti toz oluşumuna neden olacağından zeytinlerin vegetatif ve generatif gelişimine mani oluyor.
• Açık ocak maden işletmesinde maden, kazıcı iş makineleri aracılığıyla ana kayadan koparılarak taş çıkarıldığı bunun da Kocamehmetler Köyü’ne (mahallesi) zarar vereceği.