RTÜK, "TRT’yi inceleyin" başvurusunu inceliyor: Seçim bitti, inceleme bitmedi

Seçimler geride kaldı, yankıları sürüyor. RTÜK’e, seçim boyunca iktidarın propaganda aygıtı olarak kullanılan TRT hakkında yapılan tarafsızlık ilkesine aykırı yayınlar nedeniyle yapılan başvurunun “incelendiği” belirtildi. CHP tarafından yapılan “TRT’yi inceleyin” başvurusuna cevap gönderen RTÜK, başvurunun titizlikle incelendiğini aktardı. RTÜK’ün DEM Parti’li Üyesi Necdet İpekyüz ve CHP’li Üyesi İlhan Taşcı, seçimlerin bittiğini vurgulayarak “Tarafsızlık ihlal edilmiştir. Şimdi karar çıkmasının bile kime ne faydası var” dedi.

"TRT HABER TEK TARAFLI YAYIN YAPIYOR"

İktidar yanlısı TRT Haber’in yerel seçimler öncesi ve 31 Mart günü yaptığı yayınların, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından incelenmesi istendi.

RTÜK’ün CHP’li kontenjanından seçilen üyeleri Tuncay Keser ve İlhan Taşcı; TRT Haber’in seçim yayınlarının tef taraflı olması gerekçesiyle Üst Kurul tarafından denetlenmesi yönünde işlem yapılmasını istemişti. Başvuru RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin tarafından işleme konulmadı ve başvurunun ‘Titizlikle incelendiği’ aktarıldı.

TRT Haber; 31 Mart günü seçim yasaklarının başlamasına rağmen Erdoğan, AKP’nin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Murat Kurum, AKP’nin İzmir Büyükşehir Belediye Adayı Hamza Dağ, AKP’nin Kepez Belediye Başkan Adayı Hakan Tütüncü’nün yer aldığı reklam filmlerini gün boyunca ekranlara yansıtmıştı.

TRT Haber’in seçim yayınlarına ilişkin RTÜK’ün resmi bir inceleme başlatmadığı ancak “Başvurularınızı inceliyoruz” dediği öğrenildi.

"TARAFSIZLIĞA LEKE DÜŞÜRÜYOR"

RTÜK’ÜN DEM Parti’li Üyesi Necdet İpekyüz “Bu süreçte acil alınması gereken önlem almadı, gereken koruma gerçekleşmedi. Şimdi konunun incelenip incelenmediği bile belirsiz. Tüm bunlar tarafsızlığa leke düşürüyor zaten” dedi.

YSK’nin seçim takvimi açıkladığı anda hem TRT hem RTÜK hem de siyasi partilere yazı gönderdiğini ve kuralları hatırlattığını aktaran Necdet İpekyüz “Kamunun vergilerinden pay alan ve kamu adına haber verme yetkisi olan bir kurumun ‘tarafsız’ haber vermesi lazım. Tarafsızlıkla beraber aynı zamanda fırsat eşitliği yaratması gerekir. Ama TRT, tek bir sese, tek bir partinin borazanlığını yapan bir kuruma dönüştü. RTÜK de incelemeyi geciktirerek buna ortam yarattı” ifadelerini kullandı.

Seçimlerden sonra RTÜK’ün incelemesinde bir sonuç çıksa bile; Türkiye’nin birçok yerinde ağı olan, Türkiye’nin her tarafına birçok dilde ulaşabilen bir kamu kurumunun taraflı haberler vermesinin birçok siyasi partinin ve birçok seçmenin aleyhine olduğunu vurgulayan İpekyüz şöyle devam etti: “TRT ile ilgili kısa bir süreçte yapılan çalışmada iktidar dışında partilere ayırdığı süre çok ama çok kısıtlı. Bu nedenle DEM Parti Genel Merkezi başvuru yaptı, değerlendirilmedi. CHP başvuru yaptı, işleme alınmadı. Amaç seçimlerde duyarlılık sağlanmasıydı. Ama anında müdahale etmediğiniz süreçte siz yapılmış olanı onaylamış oluyorsunuz. Bugün bir sonuç çıksa bile seçim bitti. Bundan sonra alınan kararlar kimi, nasıl etkileyecek.”

"SEÇİM DÖNEMİNDE YAPTIRIM UYGULANMALIYDI"

RTÜK’ün CHP’li Üyesi İlhan Taşcı ise bugünkü inceleme konusuna dair “Yayınlarla ilgili ‘Üst Kurul bunu değerlendirsin’ talebine 27 Mart günü, yani seçimden 4 gün önce yazılı yanıt verdi. Ve RTÜK ‘Başvurunuz titizlikle incelenmektedir’ dedi” şeklinde anlattı.

Seçimin bittiğini ve seçim döneminde YSK kararlarının ihlal edildiğinin çok açık olduğunu belirten Taşcı “Olması gereken bizim dilekçemizden sonra Üst Kurulun bunu karara bağlamasıydı. Bugün rapor Kurula gelse bile, ‘İhlal var’ denilse bile kime, ne faydası var bu kararın. Seçim sürecinde YSK’nin ve RTÜK’ün yasasının ihlal edildiğinin tespit edilip TRT’nin bir yaptırımla uyarılması gerekirdi” dedi.

Taşcı şöyle devam etti: “Seçim günü bile, kesin yasak kararına rağmen TRT başta olmak üzere, iktidara yakın medya ilkeleri hiçe saydı. Şimdi hem YSK’nin ve RTÜK idaresinin şapkayı önüne koyup düşünmesi gerekiyor. İlkesel kararlar uygulanmıyor, o zaman bu kararlar neden alınıyor. Kamu yayıncısının televizyonunda propagandanın temel motivasyonu, toplumda özgür iradenin oluşmasını sağlamaktır. Seçime katılan parti ve adayları ekrana yansıtmalısınız. Ama şimdi kanaat oluşmasının önüne geçilmiş oldu. TRT’yi izleyen bir seçmen AKP’den başka seçime giren parti olmadığını düşünür. Bundan sonra yanıt verilse bile dostlar alışverişte görsün yanıtıdır.”

İKTİDAR İSTEDİ, RTÜK CEZA KESTİ

RTÜK’ün son cezaları ise 21 Şubat 2024’te verildi. RTÜK, NOW TV, Show TV, TELE 1, Flash Haber ve TGRT’ye para cezaları verdi.

FOX/NOW TV’ye, Ülkü Ocakları Başkanı Ahmet Yiğit Yıldırım’ın şikayeti üzerine ‘doğruluk ilkesine’ aykırı yayın savıyla yüzde 2 idari para cezası verildi. Yine NOW TV’ye, Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum’un şikayeti üzerine ‘tarafsızlık ve gerçeklik ilkesine aykırı’ yayın nedeniyle yüzde 2 idari para cezasına hükmedildi.

Flash Haber’de DEM Parti Milletvekili Ali Bozan’ın AKP-MHP ittifakına yönelik eleştirisi nedeniyle kanala ‘Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmezliğine aykırı yayın’dan yüzde 3 para, 3 kez de program durdurma cezası verildi.

TELE 1 kanalına, Yazar Rıza Zelyut’un AKP’nin ülkeyi etnik ve dinsel kimliklerden yararlanarak kamplara böldüğü eleştirisi nedeniyle “doğruluğa aykırı” yayından yüzde 2 para ve yine TELE 1’e, “Milli duyguları incitecek” sözler sebebiyle de yüzde 2 para cezası verildi.

TGRT’ye; Cem Küçük’ün İstanbul Adalet Sarayı’na yapılan silahlı saldırıya ilişkin yayın yasağına karşın, saldırganı etkisiz hale getiren polisin ismini ve görev yerini açıkça yayında dile getirmesi nedeniyle, tarafsızlığa aykırı yayından da yüzde 2 para cezasına oy birliğiyle karar verildi.

Show TV’de yayımlanan Kızılcık Şerbeti dizisinde temizlik deterjanı ve yumuşatıcıya ‘ürünler için aşırı vurgu’ yapıldığı savıyla kanala yüzde 2 para cezası kesildi.

GENEL SEÇİM SONRASI CEZA YAĞDIRMIŞTI

RTÜK genel seçimlerin yapıldığı 2023 yılında Halk TV, TELE1, Sözcü TV, Fox TV (Now TV), KRT, Flash Haber’e 67 milyon 850 bin tutarında toplam 59 ceza verirken, ATV, A Haber, Ülke TV, Kanal 7, TV-NET ve TV 24’e ise hiç ceza vermedi, Beyaz TV ve TGRT Haber’e verdiği 4 cezanın tutarı ise 2 milyon 147 bin lira idi.

CHP’YE SANİYELER VERİLDİ, DEM HİÇ YOK

TRT Haber, seçim takviminin başladığı 1 Ocak 2024-10 Şubat 2024 tarihleri arasında AKP’ye 1945 dakika, CHP’ye 25 dakika yer ayırdı. DEM Parti’nin ise aleyhine haber ve yorumların yer aldığı 27 dakika yer ayırmıştı. TRT’nin Anayasa ve yasayı çiğnemekte bir sakınca görmediğini ifade eden RTÜK’ün DEM Parti’li Üyesi Necdet İpekyüz’ün verdiği bilgiler şöyleydi:  TRT Haber’de seçim sürecinde 1 Ocak-10 Şubat arası) siyasi partilere ayrılan süreler: (Haberler, canlı yayınlar, haber programları ve siyasi mitingler) AKP: 1945 dakika (lehte), CHP: 25 dakika (lehte), DEM Parti: 27 dakika (aleyhte).

TRT Haber 19 Mart 2024’te 24 saatlik süre içinde canlı yayınlar ve haber bültenlerinde Erdoğan ve AKP adaylarına 6 saat 35 dakika 22 saniye yer verdi. CHP Lideri Özgür Özel ise TRT Haber ekranlarında gece yarısı yayımlanan 2 bültende sadece 67 saniye yer bulabildi.

CHP’NİN REKLAM FİLMİNİ YAYIMLAMADILAR

CHP 15 Şubat’ta reklam filmlerini parasıyla yayımlatmak için başvuruda bulunmuştu. 3 hafta boyunca “Hukuk birimimiz tarafından inceleniyor” denilen reklam filmi için TRT “Mart ayında müsait günümüz yok” demişti. CHP; 81 saniyelik reklam filmine yer bulamayan TRT için “Kamu kurumları kanunları çiğnemeyi alışkanlık haline getirirse; ortada hukuk devleti de kalmaz, basın özgürlüğü de. Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde TRT’yi şikayet edebileceğimiz bir hukuk kurumu kalmadı” demişti.

RTÜK VE YSK’YE ŞİKAYET EDİLDİ

9 Mart’ta CHP Genel Başkan Yardımcısı Burhanettin Bulut, TRT’nin muhalefete uyguladığı karartmayı RTÜK ve Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) şikayet etmiş, savcılığa da TRT yöneticileri hakkında suç duyurusunda bulunmuştu.

Bulut yaptığı yazılı açıklamada, ekranlarında CHP Genel Başkanı Özgür Özel’e, belediye başkan adaylarına yer vermeyen TRT’ye de sorumluları hakkında idari işlem yapılması için başvurduklarını açıklamış ve şöyle demişti: “Tarafsız ve özerk olması gereken TRT, AKP’nin borazanı haline geldi. Seçim sürecinde iktidarın sözcülüğüne soyunan TRT’nin tarafgir, ayrımcı yayınları ve adaletsizlikleri iyice ayyuka çıktı. Bu demokrasi ayıbını, bu hukuk tanımazlığı tarihe not düşmek için şikayet dilekçesi verdik. Çünkü ülkede hukuk yok, adalet yok. Bütün kurumlar çürüdü, çürüyor.”

AKP VE MHP REDDETTİ

Konu Meclise de taşınmıştı. 28 Şubat 2024’te CHP, TBMM Genel Kurulunda “TRT’nin tarafsızlık ilkesini yok sayan politikasının ortadan kaldırılması için gerekli önlemlerin alınması” amacıyla verdiği Meclis araştırma önergesinin, diğer önergelerin önüne alınarak görüşülmesi için grup önerisi verdi. CHP’nin grup önerisi AKP ve MHP milletvekillerinin oylarıyla reddedildi. (MEDYA SERVİSİ)