Afiş ressamlığı ve kağıt malzeme üzerine: ‘Geçen Program’

Burcu DİMİLİ

Can Aytekin’in “Geçen Program” adlı sergisi, şubat sonunda Kevser Güler küratörlüğünde Nilüfer Belediyesi, Nâzım Hikmet Kültürevinde ziyarete açıldı. Nâzım Hikmet Kültürevinin mekansal kurgusuyla özel bir ilişki kuran, mekanın fuaye alanıyla diyoloğa geçen “Geçen Program” sergisinde Aytekin, dijital teknolojiler öncesinde yaygın bir üretim olan afiş ressamlığı pratiğinin tekniklerine, kağıt malzeme ve baskıyla ilişkisine odaklanıyor.

Yeşilçam zamanında bir filmi tanıtmak ve insanları sinemaya çekmek için ticari kaygılarla üretilen sinema afişleri ve kağıt malzemeler Can Aytekin’in uzun zamandır üzerine düşündüğü ve çalıştığı materyaller arasında yer alıyor. Aytekin, dijital teknolojiler öncesinde yaygın bir üretim olan afiş ressamlığı pratiğinin tekniklerine, kağıt malzeme ve baskıyla ilişkisine ve açık ya da örtük resim tarihi referanslarına yakından bakıyor ve sergilerinde işliyor.

Sinema cephelerine asılan büyük ebatlı sinema fenerleri, renksiz filmlerin renkli afişleri, filmde olmayan görsellerin afişe girme olasılığı ve hatta ayrı filmlerin neredeyse aynı ya da tekrar eden afişleri… Aytekin tüm bu üretime resmin problemlerinin günlük yaşamda çeşitli görsel kültür sanat üretimlerinde nasıl ele alındığı üzerinden yaklaşıyor. Kentsel tasarım, mimari, grafik tasarım ve sinemayla ilişkiler kurarak bu üretimlerin resimle kesişen yanlarını irdeliyor.

Aytekin kendisinin de belirttiği gibi afişlerden çok afişlerin tüm duvarları, tahta panoları kaplamasıyla ilgileniyor. Dolayısıyla sanatçının inceleme pratiği, bir süreci ve durumu kapsıyor. Brikolaj sergileme fikri, filmin gösterimden kalkmasıyla bir anda ortadan yok olan afişler, lobi fotoğrafları, poster baskıları dahil efemera külliyatını, sergileneceği mekana göre yeni ilişkiler önerecek biçimde ele alıyor. Film gösterimleri öncesinde lobide, fuayede, sinemanın girişinde kurulan sergileme panolarının, dekorların ve afişlerin geçiciliği sanatçının üretimlerine yansıyor. Dijital dönem öncesindeki üretim araçlarını kullanan Aytekin’in üretimlerinde kağıt üzerine desenler, grafik imajlar, kolajlar, renklendirmeler, afişlerin duvarlara yan yana, üst üste yapıştırılması gibi dönemin tekniklerine sıklıkla rastlamamız mümkün.

“Geçen Program”, sanatçının yakın dönemde yaptığı başka iki sergi ve iki gösterimle ortaklıklar taşıyor. 2018’de “Büyük Çayır” sergileriyle Ariel’de, 2019’da “Gelecek Program” adlı solo sergisiyle Riverrun’da, 2022’de “Bugünkü Program” sergisiyle Versus Art Project’te ve 2023’te Büyükada Lale Sinemasındaki vitrinde yaptığı sergilemede Aytekin, bu çerçevede oluşturduğu yapıt serilerinden seçkiler göstermişti. Bir bakıma bu sergiler birbirleriyle temas halinde doğmuş yapıt serilerinden çoğalıyor, başka mekanlara taşınırken seçkiler farklılaşırken yeni bir mekansal örgütlenmeyle bir arada gösteriliyorlar.

Sergi 21 Nisan’a dek Nilüfer Belediyesi, Nâzım Hikmet Kültürevinde ziyaret edilebilir.