Franz K. Aşıkları üzerine | Ölü yazarların yapıtlarına sahip çıkmak

Hasan AKARSU

Burhan Sönmez “Franz K. Aşıkları” romanında, ünlü Yazar Kafka’nın ölümünden sonra kitaplarıyla ilgili yaşanan olaylara yer veriyor. Roman, oyun biçiminde yazılmış ve karşılıklı konuşmalarla sekiz bölümden oluşuyor.

Romanda 2. Dünya Savaşı ve sonrasında yaşanan olaylar yer alıyor ve Nazi Almanya’sında gelişen ırkçılık, Batı Berlin’deki sorgulamalar yansıtılıyor. Ünlü Yazar Franz Kafka’nın vasiyetini çiğneyip ölümünden sonra onun yazılarının yayımlanmasını sağlayan arkadaşı Max Brod’la bir hesaplaşma romanın ana konusunu oluşturuyor. Önce işlenen bir cinayet sorgulanırken bu olayın iç yüzü de aydınlatılmış oluyor.

Batı Berlin Polis Merkezindeki sorgulamayı Komiser Müller ve üç polis yapar. Zanlı ise Ferdy Kaplan. Annesi Alman, babası Türk olan Kaplan, Berlin’de doğar, İstanbul ve Paris’te yaşar. Annesi ve babası Nazi olup savaşta Sovyet bombardımanında ölürler. Dedesi ve ninesi yanında büyüyen Kaplan, 12 yaşındayken İstanbul’da kız arkadaşı Amalya ile iyi günler geçirir. Bir süre Amalya Paris’te kalır, İstanbul’a döndüğünde Kaplan’ı bulur, aralarında sıcak ilişki gelişir.

Ferdy Kaplan, Üniversite Öğrencisi Ernest Fischer’i öldürmekten yargılanırken eylemi birlikte yapan kısa saçlı bir kadının ise kaçtığı belirlenir. Batı Berlin mahkeme salonundaki sorgulamada, Fransa’daki 1968 gençlik olayları tartışılır. Kaplan, cinayeti üstlenir ve öğrencinin ailesinden özür diler. Komisere başka yönde araştırmalar yapılmasını önerirken Kafka’nın dostu Max Brod’un adını verir. Polis soruşturmayı derinleştirir ve Brod’un Prag’dan Tel Aviv’e taşındığını, orada yaşadığını belirler.

Cinayet sırasında öğrenci yanlışlıkla öldürülürken, yaralanan yaşlı adamın ise Max Brod olduğu anlaşılır. Asıl öldürülmek istenen odur ve nedeni de yazar arkadaşı Kafka’nın vasiyetini çiğnemiş olmasıdır. Ferdy Kaplan, 1955 olaylarında İstanbul’da olup lise arkadaşı tarafından ayağı kırılır, alay edilir. Beş yıl sonraki hükümet karşıtı olaylarda da gözaltına alınır. Irkçılığa karşıdır. Yahudi olan Max Brod’u arkadaşı Kafka’ya sadakatsizlik ettiği için öldürmek istediğini söyler. Tegel Cezaevinde sorgulama sürer. Brod’un ve Kaplan’ın Stylo Noir ve Axiome dergilerinde Kafka yazıları olduğu belirlenir. “Brod bedel ödemeli” başlıklı yazı da ilgi çeker. Doktor Hugo, Paris işgalinde köylerinde bir Nazi subayı öldürüldükten sonra köylerinin yakıldığını anlatır ve Amalya ile annesi Eliz’i alıp birlikte yakılan köyü gezerler. Irkçılığın uluslara yansıyan boyutundan bir örnektir gözlenen.

KAFKA’NIN DEĞİŞTİRİLEN ESERLERİ

Ferdy Kaplan, soruşturmada bir de Kafka’nın yazılarının değiştirilerek yayımlandığını eleştirir. Söz gelimi “Kaybolan Adam” romanının “Amerika” adıyla yayımlanmasını kınar. Dönüşüm romanının da kitap kapağı değiştirilmiştir. Savcı, Max Brod’u savunsa da Kaplan, Kafka’ya sahip çıkmak adına Brod’un cezalandırılmasını ister. Amalya, Kafka’nın kitaplarını okur, portresini çizer ve “Franz K” yazar üstüne. Dr. Hugo da o yazıya “Aşıkları” sözcüğünü ekler. “Franz K. Aşıkları” kitabı böyle ortaya çıkar. Kaplan, mahkemede Boccaccio’nun da Dante’nin “Komedya” yapıtına “İlahi” sözcüğünü ekleyip değiştirdiğini ve bunun yazara ihanet olduğunu söyler. Ölü yazarlara destek çıkacağını vurgular. Yeniden cezaevinden sorgulamaya götürülürken cezaevi aracı silahlı kişilerce çevrilir ve aralarında o kısa saçlı kadın da vardır. Çatışma olmaz. Komiser Müller ve polis arkadaşları teslim olurlar. Kısa saçlı kadın Ferdy Kaplan’ı araçtan alıp kaçırır. Kaplan, ölü yazarların yapıtlarına sahip çıkma savaşımını sürdürür.

Yazar Burhan Sönmez, “Franz K. Aşıkları” romanında, Kafka’yı sevenleri ve ölü yazarların yapıtlarını korumak için savaşım verenleri onurlandırır.

(*) Franz K. Aşıkları-Burhan Sönmez, Roman, İletişim Yayınları, 2024, 108 sayfa