Bağdat’a can suyu, Ankara’ya NATO karakolu

Birkan BULUT
Ankara

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 12 yıl sonra Bağdat’a gitti. Günübirlik gerçekleşecek ziyarette, Erdoğan’ın Irak’ın başkenti Bağdat’tan sonraki
adresi Irak Kürdistan Bölgesel Yönetiminin (IKBY) başkenti Erbil olacak. Erdoğan, Bağdat’ta Cumhurbaşkanı Latif Raşid ve Başbakan Muhammed Şiya Sudani ile görüşecek. Cumhurbaşkanına Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, MİT Müsteşarı İbrahim Kalın, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın da aralarında olduğu kalabalık bir heyet eşlik edecek

TURGUT ÖZAL IRAK-İRAN SAVAŞINDA GİTMİŞTİ

Dönemin Başbakanı Turgut Özal, 1984’ün mart ayında İran-Irak savaşı sürerken önce Tahran'a, ardından Bağdat'a gitmişti. Özal’ın 1988’de Bağdat’tan sonra gittiği Tahran ise güne Irak’ın bombalamasıyla uyanmıştı. Erdoğan ise başbakan olduğu 2008, 2009 ve 2011 yıllarında, Nuri el Maliki döneminde Bağdat'ı ziyaret etmişti. Ancak bugün Cumhurbaşkanı sıfatıyla gerçekleştireceği Bağdat ziyareti, Turgut Özal'ın Irak-İran savaşının sürdüğü 1980'lerin sonundaki ziyaretinden bu yana bir cumhurbaşkanının gerçekleştirdiği ilk ziyaret olacak.

Irak ziyaretinin gündeminde kalkınma yolu projesi, su kaynaklarının güneye nakli, başta enerji olmak üzere ticari anlaşmalar, PKK’ye karşı ortak harekat merkezinin kurulması gibi ana başlıklar bulunuyor. Erdoğan’ın Irak ziyareti kapsamında iş forumu da düzenlenecek. Türkiye ile Irak arasındaki ticaret hacmini artırmaya yönelik adımlar ele alınacak. İki ülke arasında ticaret hacminin kalkınma yolu projesinin tamamlanmasıyla 2030 yılında 20 milyar dolara ulaştırılması hedefleniyor.

PEŞMERGE VE IRAK ORDUSU KATILACAK MI?

Irak merkezi hükümetinin geçen ay PKK’yi "yasaklı örgüt" ilan etmesinin ardından gözler bu ziyaretin ardından ortak harekat merkezinin kurulup kurulmayacağında olacak. Erdoğan yönetimi ortak harekat merkezinde Irak merkezi hükümeti ve IKBY askerlerinin görev almasını, sınırın güneyinde en az 30 km derinliğinde kalıcı üslerin inşa edilmesini, kritik alanların “güvenli bölge” haline getirilmesini istiyor.

Türkiye’nin Irak’ta kalıcı üsler ve ticari anlaşmalarla gücünü artırması karşısında Erbil ve Bağdat’a karşı teklifleri var. Su sıkıntısı çeken Irak, iklim değişikliğinin sonuçlarından en fazla etkilenen beş ülkeden biri arasında gösteriliyor. Türkiye ve İran'ın, 2021’den bu yana Irak'a akan nehir ve kolların akışını sistematik olarak azaltması kuraklığın etkilerini artırdı. Erdoğan yönetimi, Dicle ve Fırat’tan paylaşılacak su miktarını da pazarlık masasına koydu.

KALKINMA YOLU İRAN’A SET ÇEKER Mİ?

Basra Körfezi’ni Irak’ın Necef ve Musul kentleri üzerinden kara ve tren yoluyla Şırnak Ovaköy sınırına bağlaması planlanan kalkınma yolu projesi için de çalışmaların hızlandırılması bekleniyor. Bu husus, enerji dışında yeni gelir kaynakları arayışında olan Bağdat yönetimi için oldukça önemli. 

Irak ve IKBY ile ticari anlaşmalardan PKK’ye karşı ortak harekat merkezinin kurulmasına kadar uzanan bölgesel anlaşmaların hayata geçmesi, bölgede güçlü bir nüfusa sahip olan İran’ın pozisyonuna ilişkin tartışmaları da beraberinde getirecek. Zaten büyük oranda azalan ABD güçlerinin çekileceğine ilişkin spekülasyonların da sürdüğü bu dönemde, Türkiye’ye rol biçilmesinin İran’ın bölgedeki gücünü dengelemeyi hedeflediği belirtiliyor. Bölgede kurulmak istenen yeni dengeler, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 9 Mayıs’ta ABD’ye düzenleyeceği ziyaretin de gündemlerinde önemli bir başlık olacak.

Yusuf Karadaş

Erdoğan’ın Irak ziyareti ve ABD-NATO için önemi!