TGS Basın Özgürlüğü Raporu: Gazeteci Yoksulluğu

Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) tarafından hazırlanan 2023-2024 Basın Özgürlüğü Raporu açıklandı. Geçmiş yıllarda olduğu gibi son bir yıllık süreçte de basın özgürlüğüne yönelik müdahalelere ve gazetecilerin ekonomik-sosyal haklarındaki duruma odaklanan raporda ekonomik bunalımla birlikte yoksulluğun arttığı bu dönemde düşük ücret ve güvencesiz koşullarda gazetecilik mesleğinin ayakta kalmaya çalıştığı vurgulandı.

Düşük ücret, uzun çalışma saatleri ve örgütsüzlüğe zorlanan gazetecilerin maruz kaldığı yoksulluğun boyutlarını “Yoksulluk Araştırması: Ekonomik ve Sosyal Düzey Anketi” ile ortaya koymaya çalışan TGS; bu seneki raporda, yürürlüğe girdiği 2022 yılından bugüne gazetecilere yönelik ciddi tehdit yaratan, TCK 217/A ‘Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma’ suçunun güncel bilançosunu da paylaştı

TGS: 16 GAZETECİ CEZAEVİNDE

TGS verilerine göre son bir yılda en az:

• 14 gazeteci cezaevine girdi. Bugün itibarıyla 16 gazeteci gazetecilik faaliyeti nedeniyle cezaevinde.
• 69 gazeteci gözaltına alındı. Gazeteciler toplamda 153 saatlerini gözaltında geçirdi. 52 gazeteci ise haklarında açılan soruşturmalar nedeniyle ifade verdi.
• 66 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı. 26 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi.
• 183 ceza davası ve toplam değeri 2.690.000 TL olan 21 tazminat davası görüldü.
• Ceza yargılamalarında toplamda 47 yıl 1 ay 24 gün hapis cezası ve 31.160,00 TL adli para cezasına hükmedildi. 60 gazeteci beraat etti.
• Tazminat davalarında toplam değeri 130.000 TL olan 2 dava kısmen kabul edildi. Bu davalarda toplamda 45.000 TL tazminata hükmedildi. Toplam değeri 720.000 TL olan 7 dava ise reddedildi.
• 5 site erişime engellendi. 395 haber içeriğinin URL bazında engellenmesine, 191 haber içeriğinin içerikten çıkarılmasına, 14 haber içeriğinden isim veya fotoğraf çıkarılmasına karar verildi. Ayrıca 3 konuda unutulma hakkı kapsamında karar verildi.
• RTÜK tarafından basın yayın kuruluşlarına gazetecilik faaliyetleri nedeniyle 38 ayrı idari para cezası karar verildi, toplamda 40.744.956,00 TL idari para cezası kesildi. 16 defa yayın durdurma kararı verildi. TELE1’in ekranı 7 gün süreyle karartıldı.

"DEZENFORMASYON" SUÇLAMASIYLA 40 GAZETECİYE SORUŞTURMA AÇILDI

• Ekim 2022- Nisan 2024 arasında, 40 gazeteciye toplamda 46 soruşturma açıldı.
• 10 gazeteci gözaltına alındı.
• 4 gazeteci tutuklandı.
• Soruşturmalar neticesinde 14 dava açıldı. 5 davada beraat kararı verildi. Bir dava ise 10 ay hapis cezasıyla sonuçlandı. 8 davada ise yargılama devam ediyor.
• 14 soruşturmada takipsizlik kararı verildi, 18 soruşturma devam ediyor.

GAZETECİLİK MEZUNLARININ YÜZDE 12.7’Sİ İŞSİZ

Ekonomik ve sosyal haklar bağlamında ise tablo şöyle:

• 2022 yılı resmî genel işsizlik oranı yüzde 9,4 ve yüksekokul ve fakülte mezunları içinde işsizlik oranı yüzde 9,8 iken gazetecilik mezunları arasındaki işsizlik oranı yüzde 12,7 oldu.
• 2023 yılında da gazetecilik mezunları (yüzde 12,7), sosyal hizmetler (yüzde 21,5) ve imalat ve işletme (yüzde 15,6) mezunlarının ardından en yüksek işsizliğe maruz kalan üçüncü kesim olmayı sürdürdü.
• Sendikanın yetkili olduğu işletme sayısı bu dönemde 19’a çıktı.
• İşverenlerin sendika karşıtı tutum ve ısrarı bu dönemde de devam etti. TGS’nin Hürriyet gazetesi, Halk TV ve Discovery Channel’daki yetki davaları çeşitli aşamalarda sürüyor. Sputnik Türkiye bürolarındaki grev ise 17 Ağustos 2023 tarihinden bu yana devam ediyor.

SONUÇ: GAZETECİLER YOKSUL

TGS’nin raporunda anket verilerinde aşağıdaki başlıklar öne çıktı:

1. Ücretler, özellikle yetkisiz işyerlerinde yoksulluk sınırının altında kalmaktadır. Yetkili işyerlerinde yoksulluk sınırının üzerinde net kazancı olanların oranı yüzde 25,4 iken, yetkisiz işyerlerinde bu oran sadece yüzde 4,2’de kalmaktadır.
2. Katılımcıların, ücretleri dışında çoğunlukla ek gelirleri yok.
3. Özellikle yetkisiz işyerlerindeki üyelerin yaklaşık yarısı, geçinmek için ailesinden maddi destek almaktadır.
4. Özellikle yetkisiz işyerlerindeki üyelerin yarıdan fazlası, aylık geliriyle tüm ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmaktadır.
5. Her iki grupta da katılımcıların 1/4'ünden fazlası, temel ihtiyaçlarını karşılamak için aylık en az 30.000 TL’ye ihtiyaç duymaktadır. 
6. Katılımcıların 3/4'ü geçinmek için bir ek iş yapmıyor ancak fırsat olsa yapmaya hazır.
7. Gelirlerinin büyük bölümü barınma/kira, ulaşım ve beslenme/gıdaya harcanmaktadır.
8. Katılımcıların önemli bir kısmı kendisini yoksul hissederken, çoğunluğu da kendisini düşük gelir grubunda görmektedir.
9. Sosyal ve kültürel gelişim için katılımcıların ayırdığı aylık bütçe geçen yıla kıyasla ciddi oranda azalmıştır.
10. Ülkedeki ekonomik durum sadece yetkili işyerlerindeki sözleşmeleri değil, yetkisiz işyerlerindeki ekonomik ve sosyal hakları da baskılamaktadır.
11. Katılımcıların büyük çoğunluğu geçen yıla kıyasla alım gücünün düştüğünü ifade etmekte. Her iki grupta da katılımcıların neredeyse tamamı, enflasyon nedeniyle geçen yıla kıyasla gelirinin eridiğini söyledi.
12. Ankete katılanlar için sıfır ya da ikinci el ev veya otomobil almak yakın vadede mümkün değil.
13. Katılımcıların yarısı kirada yaşamakta. Çoğunluğu, yaşadıkları evde tek gelir getirenin kendileri olmadığını beyan etmekte.
14. Hem yetkili hem de yetkisiz işyerleri anketinde gazetecilerin yarısından fazlası, fırsatı olsa daha iyi bir ücret karşılığında gazeteciliği bırakmaya hazır.
15. Katılımcılar için ülkedeki en önemli sorun ekonomi. Adalet ikinci sırada geliyor.
16. Yetkisiz işyerleri anketine katılan üyeler, ciddi oranda toplu iş sözleşmesi ve daha iyi haklar talep etmekte. (MEDYA SERVİSİ)