3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü: Gazeteciler yoksul, özgür değil, sansür kıskacında

3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü geride kalırken, geçtiğimiz yıl gazetecilerin yaşadıkları da raporlarla ortaya konuluyor. RSF verilerine göre Türkiye diğer dünya ülkelerindeki gerileme “sayesinde” 158. Sıraya çıkarken, TGS’nin raporuna göre Türkiye’deki gazeteciler yoksulluk sarmalında. Dünyada ise savaşlar Ortadoğu’da gazetecileri öldürüyor. İsrail savunma kuvvetleri (IDF) şimdiye kadar Gazze'de en az 22’si görev başında olmak üzere 100'den fazla gazeteciyi öldürdü.

TÜRKİYE “ÇOK VAHİM KATEGORİSİNDE”

Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Örgütü, 2024 Dünya basın özgürlüğü endeksinde Türkiye’yi 180 ülke içerisinde 158. sırada gösterdi. Ancak, geçen yıl 165. sırada yer bulan Türkiye’nin bu yedi sıralık ilerleyişi, medya özgürlüğü olarak durumun iyiye gittiğinin bir işareti değil. Türkiye, medya özgürlüğünün durumu itibarıyla “Çok vahim” kategorisinde kaldı. 

Endekste 158. sıraya yükseliş, büyük ölçüde, geçen yılki endekste Türkiye’nin önünde yer alan Hindistan, Azerbaycan, Rusya, Belarus ve Bangladeş gibi ülkelerin son bir yılda özellikle de “politik” ve “güvenlik” göstergeleri bakımından daha büyük kayıp vermesinden kaynaklanıyor.

“POLİTİK FAKTÖRLER”DE EN GERİLEYEN ÜLKE

Ayrıca, seçim sürecinde kamu yayıncılığının tarafgirliği, onlarca gazetecinin tutuklanması ve cezasızlık gibi gelişmeler Türkiye’yi, medyaya yönelik “politik” faktörler bakımından en çok gerileyen ülkelerden biri haline getirdi. Keza, gazeteciler hakkında şubat depremlerinin ardından “dezenformasyon” iddiasıyla yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar da işlerin “yasal” alanda da iyi gitmediğini gözler önüne serdi.

RSF bildirisinde, “Türkiye'de Recep Tayyip Erdoğan'ın partisinin yeniden seçilmesi endişe kaynağı. Türkiye, gazeteci tutuklamaya devam ediyor, neredeyse sistematik online sansür ve yargı kontrolüyle medyayı zayıflatmayı sürdürüyor” tespitine de yer verildi.

Endeksin dibinde yer verilen ülkeler ise Çin (172.), Vietnam (174.), İran (176.), Kuzey Kore (177.), Afganistan (178.), Suriye (179.) ve Eritre (180.) oldu.

TGS RAPORU: GAZETECİLER YOKSULLUK İÇİNDE

Türkiye Gazeteciler Sendikası da 2023-2024 yılı basın özgürlüğü raporunu açıkladı. “Bu yıl da gazeteciler tutuklama, gözaltı, sansür ve baskı ile 3 Mayıs’a giriyor” diyen TGS’nin raporunun bu yıl ki ana teması “gazeteci yoksulluğu”.

Geçmiş yıllarda olduğu gibi son bir yıllık süreçte de basın özgürlüğüne yönelik müdahalelere ve gazetecilerin ekonomik-sosyal haklarındaki duruma odaklanan raporda ekonomik bunalımla birlikte yoksulluğun arttığı bu dönemde düşük ücret ve güvencesiz koşullarda gazetecilik mesleğinin ayakta kalmaya çalıştığı vurgulandı.

TGS verilerine göre son bir yılda en az 14 gazeteci cezaevine girdi.  Bugün itibarıyla 16 gazeteci gazetecilik faaliyeti nedeniyle cezaevinde. 69 gazeteci gözaltına alındı. Gazeteciler toplamda 153 saatlerini gözaltında geçirdi. 52 gazeteci ise haklarında açılan soruşturmalar nedeniyle ifade verdi. 66 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı.  26 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi.

“DEZENFORMASYON SUÇU”NDA 40 GAZETECİYE SORUŞTURMA AÇILDI

“Dezenformasyon suçu” kapsamında ekim 2022-nisan 2024 arasında, 40 gazeteciye toplamda 46 soruşturma açıldı. 10 gazeteci gözaltına alındı. 4 gazeteci tutuklandı. Soruşturmalar neticesinde 14 dava açıldı. 5 davada beraat kararı verildi. Bir dava ise 10 ay hapis cezasıyla sonuçlandı. 8 davada ise yargılama devam ediyor. 14 soruşturmada takipsizlik kararı verildi, 18 soruşturma devam ediyor.

SONUÇ: GAZETECİLER YOKSUL

TGS’nin hazırladığı anketin sonuçlarına göre; ücretler, özellikle yetkisiz iş yerlerinde yoksulluk sınırının altında. Katılımcıların, ücretleri dışında çoğunlukla ek gelirleri yok. Üyelerin yaklaşık yarısı, geçinmek için ailesinden maddi destek alıyor. Üyelerin yarıdan fazlası, aylık geliriyle tüm ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor. Katılımcıların 1/4'ünden fazlası, temel ihtiyaçlarını karşılamak için aylık en az 30 bin TL’ye ihtiyaç duyuyor. Katılımcılar için ülkedeki en önemli sorun ekonomi. Adalet ikinci sırada geliyor.

FİLİSTİNLİ GAZETECİLER: BASIN ÖZGÜRDÜR SUSTURULAMAZ

İSRAİL'in ablukası altındaki Gazze Şeridi'nde görevlerini icra etmeye çalışan basın mensupları, 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü dolayısıyla Deir Al-Balah kentindeki Aksa Şehitleri Hastanesi önünde gösteri düzenledi.

İsrail ordusu tarafından hedef haline gelmeleri sebebiyle gösteri düzenleyen Filistinli gazeteciler, "Basın özgürdür susturulamaz" yazılı pankartlar taşıdı.

SAVAŞLAR GAZETECİLERİ ÖLDÜRÜYOR

RSF raporunda da İsrail’in saldırısı altındaki Filistinli gazetecilere özel bir bölüm açıldı. RSF “Savaşlar Ortadoğu’da gazetecileri öldürüyor” dedi.

Filistinli gazeteciler için “En tehlikeli ülke olarak yüksek bir bedel ödüyor” ifadesine yer verilen rapor şöyle devam etti: “İsrail savunma kuvvetleri (IDF) şimdiye kadar Gazze'de en az 22’si görev başında olmak üzere 100'den fazla gazeteciyi öldürdü. RSF’nin gazeteci ölümleri nedeniyle Uluslararası Ceza Mahkemesine taşıdığı İsrail, savaşın başından bu yana kuşatma altındaki bölgeden gelen haberleri bastırmaya çalışırken dezenformasyon da medya ekosistemine sızıyor. Ortadoğu; İsrail, Suudi Arabistan, Suriye ve İran’daki yoğun tutuklamalar nedeniyle dünyanın en çok gazeteci hapseden bölgesi oldu.” (MEDYA SERVİSİ)