15 Mayıs Kürt Dil Bayramı: Dil hakkı evrensel bir hak olarak sağlanmalı

Dilan TEMİZ
Diyarbakır

Kürt halkının dil ve kültür mirasını kutlama ve koruma amacıyla her yıl 15 Mayıs’ta düzenlenen Kürt Dil Bayramı, dünya genelinde kutlanmaya devam ediyor. Bu yıl da Kürtçenin zenginliği ve çeşitliliği ve daha çok dil üzerindeki engeller ön planda tutularak, çeşitli etkinliklerle kutlandı. Bu bayramda ön plana çıkanları Amed Kürt Enstitüsü adına Çevirmen Nesrin Şanlı ile konuştuk. Şanlı, dilin toplumun kimliğinin temel taşı olduğu gerçeğini hatırlatarak, dilin korunması ve desteklenmesi gerektiğini vurguladı.

Nesrin Şanlı, Kürt Dil Bayramı’nın çıkışından bu yana Hawar dergisinin nasıl bir önem taşıdığına değinerek, günümüzde dil üzerinde çeşitli baskıların olduğunu söyledi. Şanlı, “Yazınsal ve edebi olarak ilk kez Latin alfabesiyle Kürtçe olarak Hawar dergisinin yayımlanması bu bayramın kabulü. Bu gelenek devam ettirilmek isteniyor. O dönemden şimdiye kadarki dönemi ele alırsak Kürt dili üzerinde hep aynı baskılar var. Ancak Kürt dili kendini yaşatmaya çalışıyor” dedi.

DİL ÜZERİNDEKİ BASKILAR KAYNAKLARI DA KISITLIYOR

Kürt dili üzerindeki baskılardan dolayı dilin kısıtlı bir alanda kalması ve bu alanda çalışmaların ve kaynakların yeterli olmaması sebebiyle Amed Kürt Enstitüsünün çalışmalar yürüttüğüne dikkat çeken Şanlı şöyle konuştu: “Amed Kürt Enstitüsü sadece dil üzerine kurslar veriyordu. Sonra yoğun talep olduğu için başka bir kuruma devredildi Kürt dil eğitimi. Enstitü de sadece edebi dergiden tutalım da roman, sözlük ve dil üzerine çalışmalar, çeviriler yayımlamaya başladı.”

"DİLİN GELİŞİMİ İÇİN YAZINSAL EDEBİYAT ÖNEMLİ"

Var olan bir boşluğa ilişkin talebi karşılamak üzere yaptıkları çalışmaların önemine yazınsal edebiyatla değinen Şanlı, “Hawar dergisinden bahsederken Kürt dilinde bir devrim yarattığından söz ediyoruz. Şu sebeple Kürtçe açısından yazınsal bir değer olmasının önemine atıfta bulunuyoruz. Dilin gelişimi ve korunması açısından önemli bir şey. Yayımladığımız kaynaklar, ders kitapları kurslar için de dilin edebi yönünden katkıları olan bir şey. 40’a yakın kitap basıldı ve çevrildi. Mevcut bir boşluğu doldurmaya ve ona yönelik taleple birlikte dilin gelişimine katkı sağlamaya çalışıyoruz” şeklinde konuştu.

"KAMUSAL ALANDA OLMAMASI KULLANIMI AZALTIYOR"

Şanlı, son yıllarda dilin kullanımında azalma olduğunu söyledi. Bu durumun sebeplerine ilişkin “Asimilasyona uğramak, bazen otoasimilasyona da sebep oluyor. Dili kamusal alanlarda kullanamıyor, hiçbir devlet kurumunda doğru düzgün konuşamıyorsunuz. Bu sebeple insanlar evde de dilini konuşmayı arka plana attı. Halk kendi dilini kullanma konusunda bir teşvik göremedi. Teknoloji çağında epey çalışma yapılabilir bunun için de teşvikler olabilir. Bu da halkın kendini beslemesini sağlar” ifadelerini kullandı.

"EĞİTİM DİLİ OLMALI"

“Bu yüzyılda bu çağda hiçbir dil yasaklanmamalı” diyen Şanlı şu çağrıda bulundu: “Her insanın kendi ana dilinde konuşması evrensel bir haktır. Bu yasak devam ediyorsa burada bir problem var. Bu problemin çözümü de sadece kurumlara yıkılacak bir şey değil. Evet Kürt dil kursları önemlidir ancak çözüm için eğitim dili olması daha önemlidir. Öğretim dili olamamasıyla en büyük tehlike başlıyor. Yasaklamalar devam ederse tehlikeye doğru gidiyor. Bu tehlikeyi atlatmak için konuşmayı ve konuşulacak alanları artırmak gerekiyor. Bu sorunlar yılda bir iki defa kurslarla ve kutlamalarla halledilecek bir şey değil. Siyasiler başta olmak üzere toplum olarak herkesin bu konuda duyarlı olması gerekir. Dil hakkı evrensel hak olarak istenmeli.”