Lapseki’de tarım cennetine açılmak istenen kurşun madenine dava

Özer AKDEMİR

Çanakkale’ye bağlı Lapseki ilçesi Çataltepe Köyü yakınlarında işletilmek istenen Çataltepe Çinko, Kurşun, Bakır Maden İşletmesine verilen ÇED Olumlu kararına karşı dava açıldı.

Bölgede yaşayan 16 yurttaş ve Lapseki Çevre Koruma Üretim ve Dayanışma Derneği tarafından açılan davada madenin kapasite artırımı, kırma eleme tesisi, zenginleştirme tesisi ve atık depolama tesisi için verilen ÇED Olumlu kararının yürütmesinin de durdurulması talep edildi. 

MADEN KAZDAĞI’NIN ETEKLERİNDE

Dava dilekçesinde Marmotek Madencilik San. ve Tic. A.Ş. adlı bir firma tarafından işletilmek istenen madenin ÇED Raporunda eksik görülen, yetersiz bulunan, gerçeği yansıtmayan, bölgenin, havası, suyu, toprağı, insanları açısından birçok yönün olduğu ileri sürülüyor. Proje sahasına 1,2 km uzaklıkta Nusratiye Gölet’inin, 2,8 km uzaklıkta Gürgendere Göleti bulunduğuna dikkat çekilen dilekçede projenin Beypınar, Doğandere ve Dışbudak köylerine ait arazileri ve orada yasayan kişileri doğrudan etkileyeceği dile getirildi.

Faaliyetin gerçekleştirileceği ÇED alanı kuş uçuşu, Çanakkale il merkezine 47 km mesafede, Lapseki ilçe merkezine 22 km mesafede bulunduğunun aktarıldığı dilekçede, “Kazdağlarının eteklerinde bulunan, Kazdağlarının uzantısı olan Dumanlıdağ'da faaliyet gösteren Çataltepe kursun, bakır, çinko işletmesi, başta Çardak, Lapseki ve çevre köylere içme suyu ve tarımsal sulama suyu sağlayan Bayramdere Barajı'nın ve yöre halkına tarımsal sulama suyu sağlayan Nusratiye Göleti, Gürgendere Göleti, Kozçesme göleti ve çok sayıda derenin bulunduğu su havzası ve koruma havzası içinde kalmaktadır. Baraj, gölet ve derelerin tamamı etkilenecektir” ifadelerine yer verildi. 

NUSRATİYE GÖLETİ MADENİN ÇED ALANI İÇİNDE KALIYOR

Lapseki Nusretiye Göleti’nin Çataltepe Kurşun işletmesinin ÇED alanı içinde kaldığına dikkat çekilen dilekçede ruhsat sahasının ormanlık alan ve tarım alanlarından oluştuğu, yöre halkının tarım ve hayvancılık ile geçimini sağladığı belirtilerek, “maden isletmesinin tarımsal faaliyetlere ve halk sağlığına olumsuz etkisi göz ardı edilmiştir, toplumsal maliyetler hesaplanmamıştır” denildi. 

ÇED’İN İPTALİ İÇİN ÖNE SÜRÜLEN GEREKÇELER

Dava dilekçesinde madene verilen ÇED olumlu kararının iptali için öne sürülen gerekçelerden bazıları şunlar; 

• Yıllık üretim kapasitesi 150 bin ton olan isletmenin malzeme yüklü kamyonlarının hangi yollardan kaç km boyunca hangi zenginleştirme tesisi/tesislerine gideceği, çevre sağlığı, halk sağlığı, isçi sağlığı ve iş güvenliği açısından alınması gereken önlemlerin belirtilmemiş olması çok büyük bir ihmaldir.  
• Çevredeki diğer kirletici isletmelerin (termik santraller, kurşun ve altın işletmeleri) kümülatif kirletici etkileri de dikkate alınarak hazırlanması gerekirken ÇED raporu bu konularda büyük eksiklikler içermektedir.
• Çalışılan ocak alanlarına dolan yer altı suyu sürekli olarak, hiçbir şekilde arıtılmadan ocak dışına pompalanmakta, dereye boşaltılmakta, ağır metal ve kimyasal bulaşıklı bu dereden kirli su Nusratiye Göleti'ne ulaşmaktadır. Dereye boşaltılan bu suyun bir dere büyüklüğünde olduğu ifade edilmiştir.
• Beypınar, Dişbudak, Çelikgürü, Doğandere, Çınardere halkı risk altındaki Nusratiye Göleti'nden su alarak hayvan yemi mısır, yonca ile çeltik ve kapya biberi ekimi yapmaktadır.
• Bu köylere tahmini kuş uçuşu 5 ila 8 uzaklıkta, kurulu gücü 1200 mw olan Bekirli İçdas termik santrali, İçdas Değirmencik termik santrali (500 mw) ve Karabiga Cenal Termik santrali (1200 mw) bulunmakta. Yöredeki kömürlü termik santrallerin de etkilerinin inceleneceği kümülatif etki değerlendirme raporu bu isletme için zorunludur.
• Lapseki Dumanlıdağ'da faaliyet gösteren iki yıldır isletmede olan Nurol Holding Tümad altın isletmesi ile Eczacıbaşı altın işletmesinin kirletici etkileri kümülatif değerlendirme raporu ile ele alınmalıdır.
• Proje entegre proje olarak değerlendirilmemiştir. Çevresel etkilerinin kümülatif olarak ve aynı ÇED sürecinde değerlendirilmesi gerekirken, entegre projenin parçalara ayrılması suretiyle, MARMOTEK Şirketi adına verilen "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararında hukuka uygunluk bulunmadığı…

ÇED RAPORUNDA TESPİT EDİLEN EKSİKLER

• Tehlikeli Atık Depolama Alanı on binlerce dönüm tarım ve hayvancılık havzasına geri dönüşü nesiller boyunca mümkün olmayacak büyük zararlar verebilir ve bu durum ÇED Raporunda hiç değerlendirilmemiştir. Tehlikeli atık depolama alanının yaklasık 1 km altında Nusretiye Sulama Göleti bulunmaktadır. Göletin hemen üzerindeki tehlikeli atık depolama tesisi nedeni ile 8 köyün tarım arazileri risk altındadır. 
• Tahrip edilmek istenen orman alanı çok değerlidir ve ÇED Raporunda bu ormanın değeri bilimsel olarak değerlendirilmek yerine itibarsızlaştırılmaya çalışılmıştır. Bölgede sağlıklı bir orman olmadığı ifade edilmiş ve 53,34  orman alanı tahrip edilerek 55 bin 348 adet ağaç kesileceği ifade edilmiştir. 
• Bölge; yarasalardan, sürüngenlere, memeliler ve kuşlara kadar nesli tehlikede olan kırmızı listede ve Bern Sözleşmesi kapsamında korunması gereken birçok türe ev sahipliği yapmaktadır. Bölgedeki kuş türlerinden 70'ten fazlasının Bern Sözleşmesi'ne göre mutlak korunması gereken türler içinde yer aldığı ifade edilmiştir. 4 amfibi türü, 12 memeli türü de gene Mutlak Koruma altındaki türler içinde listelenmiştir.
• Halkın katılımı toplantısında tesisten tehlikeli atık çıkmayacağı ve tehlikeli atık depolanmayacağı yönünde halka yanlış bilgi verilmesi nedeni ile ÇED olumlu kararı iptal edilmelidir.
• ÇED Raporunda yer alan arkeolojik varlıklara dair değerlendirmeler son derece yetersizdir.
• Bölge sebze-meyve üretim merkezi olup, devlet yatırım destek kapsamında bu yörede Nusretiye gõöleti kaynaklı kapalı devre bir sulama projesi uygulamaya konulmuştur. Aynı anda bölgede Metalik Madencilik projesini onaylaması tam bir çelişkidir.

Çanakkale'de barajların ortasına bir maden daha

Türkiye’nin Hollanda'sı olarak bilinen Lapseki’ye altın madenine komşu bir de kurşun madeni açılıyor

Lapseki’de altın madeninde bilirkişi keşfi | “Bir doğa parçası sonsuza kadar yok olacaktır”