Servisin tekerini ‘faiz’ durdurdu

Uğur ZENGİN
İstanbul

İktidar, 3.4 milyonu kadrolu toplam 5 milyonun üzerindeki memurun servis hakkını elinden aldı. Kamuda tasarruf adı altında devlet harcamalarının yüzde 0.08’ini oluşturan servis kira bedelinin Hazine kasasında kalması hedeflenirken, Hazinenin faize ayırdığı pay yüzde 9’dan yüzde 12.5 seviyesine tırmandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2021’de yayımladığı tasarruf genelgesini ilga ederek, yeni bir tasarruf genelgesi yayımladı. Dün yayımlanan genelge ile 2021’de yayımlanan genelge arasında büyük oranda benzerlik dikkat çekerken, dün yayımlanan tasarruf genelgesinde kamuda personel servislerinin kaldırılması yer aldı.

ERDOĞAN’IN TASARRUFU SÖZDE KALDI

Erdoğan’ın 2021 yılında yayımladığı genelgeye göre kiralanan taşıt sayısı en az yüzde 20 oranında azaltılacak, temsil-tanıtım giderleri düşürülecekti. Yine aynı genelgeye göre makam araçlarına kısıtlama getirilecek, hizmet araçları özel işlerde, tatil günlerinde kullanılmayacak, hiçbir makama yabancı menşeli makam aracı tahsis edilmeyecek, ekonomik taşıtlar tercih edilecekti.

Yüksek enflasyonun da etkisiyle kiralanan taşıtlar için ayrılan pay yıldan yıla arttı. Genelgenin yayımlandığı yıl olan 2021’de taşıt kirasına 4.5 milyar lira ödenek ayrıldı. Söz konusu kalem için ayrılan ödenek tutarı 2022’de 10.1 milyar liraya çıktı. Bu tutar toplam hükümet giderinin yüzde 0.25’ini oluşturdu. Kiralanan taşıtlar için yapılan ödeme miktarı 2023’te 12.1 milyar liraya çıktı. Bu oran bütçenin yüzde 0.23’üne tekabül etti.

Yine 2021’de yayımlanan tasarruf genelgesine göre temsil tanıtım giderleri aşağı çekilecekti. 2021’de temsil tanıtım giderleri için 2 milyar lira harcandı. Bu tutar 2023’te 6.5 milyar lirayı aştı.

SERVİSE ÇÖKTÜLER

2021 yılı tasarruf paketi kamuya ‘tasarruf’ ettirmedi. Söz konusu paketten 3 yıl sonra yayımlanan ‘Şimşek tasarruf’ paketinde yer alan en büyük fark ‘personel servislerinin’ kaldırılması oldu.

2021 yılında hazine personel servisleri için 1 milyar 33 milyon lira ayırdı. Bu tutar toplam hazine giderinin yüzde 0.04’ünü oluştururken, 2022 yılında personel servisleri için ayrılan pay 2.3 milyar liraya ulaştı. Bu tutar bütçenin yüzde 0.05’ini oluşturdu. Personel servisleri için 2023 yılında ödenen 3.8 milyar lira hazine harcamalarının yüzde 0.07’sine denk geldi. Aynı yıl koruculara 5.2 milyar lira, muhtarlara ise 3.8 milyar lira ödeme yapıldı.

2024’te personel servis kirası olarak mayısa kadar 2.6 milyar lira ödenek ayrıldı. Bu tutar toplam bütçenin yüzde 0.08’ine tekabül etti. Buna göre personel servisleri kaldırılarak, kamunun yaptığı her 10 bin lira harcamanın sadece 8 lirası hazinenin kasasında kalacak.

FAİZİN PAYI ARTTI

Şimşek eliyle yürütülen kemer sıkma programında faizler sert arttı. 2023’te devletin ödediği faiz gideri 483 milyar lira oldu. Buna göre hazine bütçesinin yüzde 9.12’si doğrudan faiz ödemesine ayrıldı.

2024 yılının ilk 4 ayında faiz ödemeleri 364.5 milyar liraya çıktı. Buna göre 2024’ün tamamında ödenen faiz tutarının yüzde 75’i, sadece 2024 yılının ilk 4 ayında finans sermayeye ödenmiş oldu.

Faize ödenen payın oransal tutarı da bütçede arttı. 2023’ün tamamında Hazinenin gerçekleştirdiği her yüz liralık harcamanın 9.12 lirası faize ayrılırken, 2024 yılında her yüz liralık harcamanın 12.46’sı faize ayrıldı.