Karaburun’da GES Projesi için ÇED başvurusu İDK’da yarın görüşülecek: ÇED Dosyasını iade edin

Özer AKDEMİR
İzmir

İzmir Karaburun’a bağlı Yaylaköy yakınında yapılmak istenen Güneş Enerji Santrali (GES) projesi mahkemenin iptal kararına rağmen yeniden gündemde. Şirketin iptal edilen ÇED Raporu yerine yaptığı yeni ÇED başvurusu yarın (28.05.2024) tarihinde İnceleme Değerlendirme Komisyonu (İDK) toplantısında ele alınacak. Karaburun Yerel Fok Komitesi mahkeme kararı ve GES projesi sürecinde yaşanan hukuksuzluklara dikkat çekerek toplantının iptal edilmesi çağrısını yaptı.

HUKUKSUZLUK RÜZGARI!

Yıllardır Rüzgar Enerji Santralleri (RES)’nin yol açtığı sorunlarla gündeme gelen Karaburun’da Yaylaköy civarında RES’leri bulunan şirket aynı bölgede bu sefer GES projesi için başvurdu. Lodos Karaburun Elektirik Üretim A.Ş: tarafından yapılması planlanan Karaburun Rüzgar Enerji Santrali Yardımcı Kaynak GES projesin 12.04.2023 tarihinde  verilen 'Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu' kararı verildi. Şirketin GES projesi ile ilgili yaşanan süreç ise tam bir hukuksuzluk ve bürokraside görevi ihmal, rüşvet iddiaları nedeniyle skandal boyutuna ulaştı. Şirketin GES projesi için ruhsatlanan alanda Yaylaköylülerin Karaburun Milli Emlak’tan zeytin dikimi için kiraladığı geniş araziler de vardı. Yaklaşık 15 yıl önce dikilen ve zeytin vermeye başlayan ağaçların bulunduğu alanın Lodos Enerji’nin GES sahasında kalması sebebiyle Çevre Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı’na 10.05.2023 tarihinde dava açıldı.

MAHKEME KARARINA RAĞMEN 5000 ZEYTİN AĞACI KATLEDİLDİ!

Davaya bakan İzmir 7’inci İdare Mahkemesi tarafından yaptırılan bilirkişi keşfinde hazırlanan raporda ÇED ile ilgili ciddi uyarılara yer verildi. Bilirkişi raporuna dayanarak projeye verilen 'ÇED olumlu' kararının yürütmesi 22.02.2024 tarihinde durduruldu. Ancak bu mahkeme kararı şirketin bölgedeki zeytinlikleri katletmesini durduramadı! Eylül ayından Şubat 2024’e kadar geçen sürede yasadışı bir şeklde 4 kez Alana giren şirket elemanları, 5000 zeytin ağacını katletti. Davayı esastan görüşen İzmir 7’inci İdare Mahkemesi şirkete verilen ÇED Olumlu kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna vararak ÇED’i 15.03.2024 tarihinde iptal etti.

DAVALAR HUKUKSUZLUĞU KANITLADI AMA…

Bununla birlikte konuyla ilgili Karaburun Sulh Hukuk Mahkemesi’nde Karaburun Kaymakamlığı’na karşı “ Kira sözleşmesinin revize edilmesi”, İzmir 4. Bölge İdare Mahkemesi’nde Çevre Şehircilik Bakanlığı’na karşı “revizeye onay verilmesi”, 3. Bölge İdare Mahkemesi’nde ise EPDK’ya karşı “irtifak  tahsisine “ yönelik toplam 4 dava daha açıldı. Bu davalardan; * ÇED Raporu iptal edilen Karaburun GES Projesi’nin  EPDK’ya karşı açılan açılan İzmir 3. İdare Mahkemesinden 27.03.2024 tarihinde“ irtifak hakkı tesis edilmesinde kamu yararı yoktur” kararı çıktı.   * İzmir 4. İdare Mahkemesi de 08.05.2024 tarihli kararı ile Çevre Şehircilik Bakanlığı’nın “..kira sözleşmesi revizesine onay vermesini ..” hukuka uygun bulmadı.

TARIM İL MÜDÜRÜ GÖREVDEN ALINDI

GES Projesi ile ilgili yaşanan hukuksuzluklar ve bürokraside rüşvet suçlamaları sadece bu kararların uygulanmaması ve 5000 zeytinin kesilmesinde değildi. Bu sürece gelene kadarki idari işlemlerdeki çarpıklıklar benzer projelerde işlerin nasıl yürütüldüğüne dair de veriler ortayla koyuyordu. Şöyle ki;  Üzerinde 15-20 yıllık verimli zeytinlikler bulunan araziye “marjinal tarım arazisi” raporu hazırlayan  İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü kamu personeli hakkında  şikayet üzerine soruşturma başlatıldı. Soruşturma sonucunda 15.09.2023 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile İzmir İl Tarım ve Orman Müdürü görevden alındı. Gerçek dışı rapor hazırlayan mühendisler, şube müdürü, il müdür yardımcısı hakkında disiplin soruşturması başlatıldı.

“ÇED DOSYASINI İADE EDİN!”

Yarın yapılması planlanan toplantının iptal edilmesi için daha önce Karaburun Yerel Fok Komitesi/Karaburun Sivil İnisiyatif ve Yaylaköy Muhtarlığı adına itiraz dilkçeleri verilmişti.  Yerel Fok Komitesi bugün de bir açıklama yaparak dava sürecinde yapılan 04.12.2023  tarihli Keşif ve Bilirkişi İnceleme Raporunu ve bu rapora dayanılarak iptal edilen ÇED Olumlu kararına vurgu yaptı. Komite, yeni bir ÇED sürecinin başlatılmaması, ÇED dosyası’nın iade-iptal edilmesini istedi.

BİLİRKİŞİ RAPORUNDAN BAZI MADDELER

Lodos Enerji’nin hazırladığı nihai ÇED raporu, projenin ekosistem bütünlüğüne ve faunaya zarar vereceğini açıkça belirtmektedir.

Proje,  Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde yer almaktadır,  her ne kadar proje alanı Doğal Sit içerisinde kalmasa da Karaburun'un büyük oranda sahip olduğu biyolo-ekolojik çeşitlilik sebebiyle “Kesin Korunacak Hassas Alan” olarak tescil edilmiştir,

Son zamanlarda kurulan çok sayıda RES ile yarımadanın bütününü etkileyecek şekilde vejetasyon kaybı, su drenajının değişmesi ve toprağın ısınmasına bağlı toprak mikrobiyolojisi ile ilgili faaliyetlerin etkilenmesi gibi sonuçlar ortaya çıkacaktır, •

• Yaylaköy’de  hala işletmede olan RES tribünleri ve bunlara hibrit olarak entegre edilmesi planlanan GES panelleri alanda var olan vejetasyon kaybını artıracaktır,
• Ges santralleri çevrelerinde yoğun ışık yaratması ve atmosferik ısıl dengenin bozulmasına  neden olmaktadır. ÇED raporunda bu durumun kuşlara ve böceklere olan etkileri incelenmemiştir,
• Tozlaşma gibi üstlendikleri önemli işlevler açısından önem taşıyan gruplardan olan arılardan ÇED raporunda hiç bahsedilmemiştir,
• Proje alanında yaşayan endemik türler için koruma eylem planının yapılmamıştır,
• Faunistik çalışmaların farklı mevsimlerde yapılması gerekirken 2 güne sığdırılmıştır,
• Proje alanında bulunan faunanın yuvaları ve  yaşama alanları yok olacaktır
• Karaburun RES Projesi,  mevcut 87 türbinin 785175 m2’lik  kapladığı  alanda habitatın bozulduğunu göstermektedir yine 7 adet GES alanının 181.818 adet panel ile 118,9 ha alanı kaplayacak olması da bu kadar alanda habitatın bozulacağı veya parçalanacağını göstermektedir,
• GES projesi RES sahası içinde yapılacağı için GES+RES birlikte kümülatif etkisinin ekosistemin tamamen bozulmasına  neden olacaktır,
• Bu nedenle,  GES projesinin faaliyete geçirilmesi bölgenin faunası, hayvan ekolojisi ve ekosistem bütünlüğünü bozacaktır,
• GES panellerinin kurulması sırasında sahanın etrafının çevrilmesi, toprağın tesfiye edilmesi sebebiyle sahada bulunan ormanlık alan ve özel ağaçlandırma sahalarında bulunan zeytin ağaçlarının hepsi ölecektir,
• Yaylaköy halkının tek geçim kaynağı olan tarımsal bütünlük bozulacaktır,
• Yaylaköylüler keçi besleyerek geçimini sağlamaktadır, ancak tesis etrafının çit ile çevrilmesi sonucu bölgede hayvancılığın yapılması mümkün olmayacaktır,
• Planlanan GES proje uygulaması  habitat kaybı, habitat parçalanması ve değişimlere sebeb olacaktır, denmekterdir.