İsrail ile ticaret Filistin postunda mı sürüyor?

Uğur ZENGİN

Türkiye İhracatçılar Meclisinin (TİM) mayıs 2024’e ilişkin açıkladığı ihracat verileri, Türkiye’nin İsrail’e ilişkin ihracat kısıtlaması ve kanallarına ilişkin soru işaretleri yarattı. Türkiye hükümeti nisan ayında, gelen yoğun tepkiler üzerine İsrail’e ihracat kısıtlaması uygulanacağını duyurdu. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre nisan ayında Türkiye’den İsrail’e gerçekleşen ihracat yalnızca yüzde 27 daralırken, TİM verilerine göre Türkiye’nin İsrail’e ihracatı mayıs ayında yüzde 99 azaldı. TİM’e göre İsrail’e ihracat hacmi 440 milyon dolardan 4.4 milyon dolara kadar daraldı.

İncelediğimiz ihracat alt kalemleri, hayatın olağan akışına aykırı verilere işaret ediyor. İsrail’e yapılan ihracat mayısta yüzde 99 azalırken, Filistin’e yapılan ihracat aynı dönemde yüzde 338 (yaklaşık 4.5 kat) arttı. Buna göre savaşsız dönemde (mayıs 2023) Türkiye’den 11 milyon dolar ithalat yapan Filistin, savaşın en şiddetli ayında (mayıs 2024) Türkiye’den 51 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirdi. Bu tutar yalnızca Filistin’in Türkiye’den ithalatında aylık bazda rekora tekabül etmiyor. Yine savaşın henüz başlamadığı ocak-mayıs 2023 dönemi ithalatının yalnızca tek ayda aşılması anlamına da geliyor. Türkiye’den Filistin’e mayıs ayında yapılan ihracat, ocak-mayıs 2023 dönemine göre 3 milyon dolar daha fazla.

240 gündür bombardımanın devam ettiği, 36 binden fazla insanın hayatını kaybettiği ve sadece Gazze Şeridi’nde 37 kişinin açlıktan öldüğü Filistin’de, Türkiye’den yapılan ithalatın alt kalemlerine bakıldığında soru işaretleri artıyor.

Verilere göre bu ağır bir savaşın içindeki toplum kalkınıyor(!) Bir anda Türkiye’den Filistin’e hazır giyim ihracatı yüzde 4 milyon 363 bin 966 artıyor. Yine tekstil ihracatında artış yüzde 268 bin oluyor. Yetmiyor, Filistin’e otomotiv patronlarının ihracatı yüzde 2 bin artıyor, geçtiğimiz yılın mayısında 48 bin dolar olan otomotiv ihracatı 1 milyon doların üzerine çıkıyor. Yetmiyor, Filistin’in Türkiye’den geçtiğimiz yıl 3 bin dolar olan su ürünleri ithalatı nisanda 1 milyon dolara yükseliyor.

İhracatçı patronların ‘alternatif yol aradığı’ İsrail ve ihracata ilişkin sektör sektör inceledik. Veriler, “Filistin postunda İsrail ile ticaret mi?​” sorusunu sorduruyor.

FİLİSTİN’E ÇELİK İHRACATI YÜZDE 2 BİN 631 ARTTI

Filistin’in mayıs 2023’te Türkiye’den yaptığı çelik ithalatı 148 bin dolardı. Filistin’in nisan 2024’te Türkiye’den yaptığı çelik ithalatı ise sadece 15 bin dolardı. Nisandan mayısa gelindiğinde Filistin’in Türkiye’den yaptığı çelik ithalatı yüzde 2631 artarak 432 bin dolara çıktı.

İsrail’in Filistin’e yönelik saldırılarının başlamadığı 2023 mayısında ise Filistin’in Türkiye’den yaptığı çelik ithalatı 148 bin dolardı. Yıllık bazda çelikte ithalat tutarı yüzde 191.2 arttı.

İsrail’in ise mayıs ve nisan aylarında Türkiye’den yaptığı çelik ithalatı sıfırlandı.

ÇİMENTO İHRACATI: MAYIS 2023’TE 68 BİN DOLAR, MAYIS VE NİSAN 2024’TE 2 MİLYON DOLAR

Türkiye hükümeti çimentoda İsrail’e boykot uygulandığını açıklamıştı. TİM verileri yine soru işareti yarattı. Filistin 2023 mayıs ayında Türkiye’den 68 bin dolarlık çimento ithalatı yaparken bu tutar, Türkiye’nin İsrail’e boykot uyguladığı 2024 mayısında 2 milyon dolara çıktı. Artış oranı mayısta yüzde 2827 olurken, nisanda 146 bin dolar oldu. Buna göre iki ayda İsrail’in Türkiye’den çimento ithalatının sıfırlandığı mayıs ve nisanda Filistin, Türkiye’den 2 milyon doların üzerinde çimento ithalatı yaptı.

DEMİRDE DE BENZER DURUM: 213 BİN DOLARDAN 1.2 MİLYON DOLARA

Kağıt üstünde Filistin’in Türkiye’den demir ve demir dışı metal ithalatı çarpıcı biçimde arttı. 2023 mayısında Türkiye’den 213 bin dolarlık demir ithalatı gerçekleştiren Filistin, 2024 mayıs ayında 1 milyon 189 bin dolarlık demir ithalatı yaptı. Buna göre yıllık bazda artış yüzde 458 oldu. Nisanda ise 272 bin dolarlık demir ithalatı yapıldı.

İsrail’in ise Türkiye’den demir ithalatı kağıt üzerinde sıfırlandı.

SAVAŞTAKİ FİLİSTİN’İN DERİ MAMULÜ İTHALATI YÜZDE 13 BİN Mİ ARTTI?

Deri ve deri mamulleri ithalat kaleminde de veriler çarpıcı. Geçtiğimiz yılın mayıs ayında Filistin’in Türkiye’den yaptığı deri ve deri mamulleri ithalatı sadece 8 bin dolardı. Bu rakam 2024 mayısına gelindiğinde yüzde 13029 artışla 1 milyon 67 bin dolara yükseldi. Verilere göre savaştaki halk Türkiye’den 1 milyon doların üzerinde deri mamulü ithal etti.

İsrail’in Türkiye’den nisan ayında gerçekleştirdiği deri mamülleri ithalatı ise 1.4 milyon dolardı. Bu ithalat mayısta 3 bin dolara geriledi.

ELEKTRİK ELEKTRONİKTE BÜYÜK ARTIŞ

Filistin’in Türkiye’den gerçekleştirdiği elektrik ve elektronik ürünü ithalatında da iki kattan fazla artış görüldü. Filistin 2023 yılı mayıs ayında Türkiye’den 205 bin dolarlık ürün ithalat ederken, mayıs 2024’te kağıt üstünde Türkiye’den 573 bin dolarlık ürün ithal etti. Artış oranı yüzde 178 oldu.

İsrail’in aynı kalemde Türkiye’den gerçekleştirdiği ithalat tutarı sıfırlandı.

FİLİSTİN’İN İHTİYACI HALI MI: SIFIR İHRACATTAN 1.1 MİLYON DOLARLIK İHRACATA

Filistin, 2023 yılının mayıs ayında Türkiye’den 1 adet bile halı ithal etmedi. Türkiye’nin İsrail’e boykot uyguladığını açıkladığı mayıs ayında Filistin’in Türkiye’den halı ithalatı tutarı 1 milyon 175 bin dolara fırladı.

Nisan ayında İsrail Türkiye’den 1 milyon 593 bin dolar tutarında halı ithalatı gerçekleştirmişti. Bu tutar mayıs ayında sıfırlandı.

TÜRKİYE’NİN FİLİSTİN’E HAZIR GİYİM İHRACATI YÜZDE 4 MİLYON 363 BİN 966 ARTTI(!)

Filistin’in Türkiye’den gerçekleştirdiği hazır giyim ve konfeksiyon ithalat rakamları büyük soru işareti yarattı.  Filistin’in 2023 mayıs ayında Türkiye’den gerçekleştirdiği hazır giyim ithalatı sadece 500 dolardı. Bu tutar 2024 mayısında yüzde 4 milyon 363 bin 966 artışla 21 milyon 738 bin dolara çıktı.

Nisan ayında da Filistin Türkiye’den 818 bin dolarlık tekstil ithalatı gerçekleştirdi. Yılın ilk 5 ayında Filistin’in Türkiye’den gerçekleştirdiği tekstil ithalatı yüzde 352 bin 422 arttı.

İsrail’in ise 2023 yılının mayıs ayında Türkiye’den gerçekleştirdiği hazır giyim ithalatı 39.5 milyon dolardı. Nisan 2024’te yapılan 21.4 milyon dolarlık ithalat mayısta 96 bin dolara geriledi.

Böylece Filistin’in Türkiye’den yaptığı hazır giyim ithalatı bir ayda sıfırdan 21.7 milyon dolara çıkarken, Filistin’in nisanda 21.4 milyon dolar ithalatı sıfıra indi.

FİLİSTİN’E TEKSTİL İHRACATI İSE YÜZDE 268 BİN ARTTI

Türkiye, Filistin’e 2023 mayıs ayında 740 dolarlık tekstil ve ham maddesi sattı. Bu tutar İsrail’e ticari boykot açıklamasının yapıldığı nisan ayında 54 bin dolara yükseldi. Mayıs 2024’e gelindiğinde Filistin’e kağıt üstünde yapılan tekstil ve ham maddeleri ihracatı 1 milyon 191 bin dolara tırmandı. Artış oranı yüzde 268 bin 564 oldu.

Aynı kalemde İsrail’e nisan ayında 5.8 milyon dolar tekstil ihracatı yapılmıştı. İhracatı tutarı mayısta 54 bin dolar olarak kaydedildi.

FİLİSTİN’İN TÜRKİYE’DEN KİMYEVİ MADDE İTHALATI: YÜZDE 5 BİN ARTTI

İsrail’in Türkiye’den gerçekleştirdiği kimyevi madde ve mamul ithalatı mayıs ayında nisana göre yüzde 98 azalışla 35.2 milyon dolardan 1.1 milyon dolara geriledi.

Filistin ise 2023 mayısında aynı kalemde Türkiye’den 112 bin dolarlık ithalat gerçekleştirmişti. Bu tutar 2024 mayısında yüzde 5 bin 027’lik artışla 5 milyon 754 bin dolara fırladı.

AÇLIKTAN ÖLEN FİLİSTİN 395 BİN DOLARLIK KURU MEYVE Mİ İTHAL ETTİ?

Filistin 2023 yılı mayıs ayında Türkiye’den 71 bin dolarlık kuru meyve ithal etmişti. Mayıs 2024’e gelindiğinde bu tutar yüzde 451 artışla 365 bin dolara çıktı.

İsrail’in ise nisan 2024’te Türkiye’den gerçekleştirdiği kuru meyve ithalatı 446 bin dolar tutarındaydı. Mayıs ayına gelindiğinde bu tutar 212 bin dolara geriledi.

FİLİSTİN’İN MADENCİLİK ÜRÜNLERİ İTHALAT ARTIŞI: YÜZDE 5 BİN 621!

Madencilik ürünleri kaleminde de Filistin ve İsrail’e ilişkin veriler soru işareti yarattı. Filistin’in mayıs 2023’te bu kalemde Türkiye’den gerçekleştirdiği ithalat tutarı 43 bin dolardı. Bu tutar 2024 nisanında 14 bin dolar olurken, mayıs 2024’te aylık bazda yüzde 5 bin 621 artışla 810 bin dolara fırladı.

İsrail’in nisandaki 4.3 milyon dolarlık ithalatı ise mayıs ayına gelindiğinde kağıt üzerinde sıfırlandı.

MAKİNE İTHALATI 7 KATA ÇIKTI

Filistin’in makine ithalatı geçtiğimiz yılın mayıs ayında 105 bin dolar iken, bu yılın aynı ayında 709 bin dolara çıktı. Kağıt üstünde ithalat artışı yüzde 571 oldu. Nisan ayında ithalat 240 bin dolar olurken, aylık bazda artış yüzde 195 oldu.

İsrail’in bu kalemde Türkiye’den ithalatı ise sıfırlandı.

FİLİSTİN’İN TÜRKİYE’DEN MEYVE VE SEBZE İTHALATI YÜZDE 1561 ARTMIŞ

Meyve ve sebze mamulleri ithalatında da ithalat artış oranları devasa oldu. Filistin’in 2023 yılı mayısında Türkiye’den bu kalemde gerçekleştirdiği ithalat tutarı 107 bin dolardı. Bu tutar 2024 mayısında yüzde 1561 artışla  1 milyon 793 bin dolara fırladı. Nisanda ise 125 bin dolarlık ithalat yapıldı.

İsrail bu kalemde Türkiye’den nisanda 3.2 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmişti. Bu kalemde İsrail’in Türkiye’den ithalatı yüzde 98 azalışla 84 bin dolara geriledi.

FİLİSTİNLİLER TÜRKİYE’DEN MOBİLYA MI ALDI?

Mobilya, kağıt ve orman ürünleri kaleminde de mayıs 2023-2024 dönemi ithalat miktarları yüzde 1731 arttı. TİM verilerine göre savaştaki Filistin’in bu kalemdeki Türkiye’den ithalatı 250 bin dolardan 4.5 milyon dolara fırladı. Aynı kalemde Filistin’in Türkiye’den ithalatı sadece 55 bin dolardı. Aylık bazda ithalat artışı yüzde 8 bin 193 oldu.

İsrail’in Türkiye’den aynı kalemde gerçekleştirdiği ithalat tutarı nisanda 23.6 milyon dolarken, bu tutar 1 milyon dolara geriledi.

FİLİSTİNLİLER TÜRKİYE’DEN 1 AYDA 1 MİLYON DOLARLIK OTOMOBİL Mİ İTHAL ETTİ?

Türkiye’nin otomotiv endüstrisi sektöründe Filistin’e ihracatı, kağıt üstünde büyük atılım gerçekleştirdi. Türkiye’den Filistin’e 2023 mayısta 48 bin dolar olan ihracat, 2024 mayısında yüzde 2 bin 82 artışla 1 milyon 57 bin dolara çıktı. Aynı kalemde Filistin’e ihracat nisan ayında sadece 22 bin dolardı.

İsrail’in ise mayısta Türkiye’den otomotiv ithalatı yüzde 99.3 azalışla 333 bin dolara geriledi.

FİLİSTİN SU ÜRÜNÜ MÜ ALDI?

Su ürünleri ve hayvansal mamul kaleminde de çarpıcı veriler görüldü. Filistin, 2023 mayısında bu kalemde Türkiye’den sadece 3 bin dolarlık ithalat yapmıştı. İthalat tutarı nisan 2024’te 1 milyon dolara çıkarken, mayısa 155 bin dolara geriledi. Yıllık bazda artış yüzde 4840 oldu.

Geçtiğimiz yılın ilk 5 ayında bu kalemde Türkiye’den Filistin’e 98 bin dolarlık ihracat yapılırken, bu yılın ilk 5 ayında toplam ihracat tutarı 3.2 milyon dolar oldu. Dönem bazlı artış oranı ise yüzde 3145!

FİLİSTİN’İN AKLINA TÜRKİYE’DEN ZEYTİN ALMAK MI GELDİ?

Filistin, 2023 mayıs ayında Türkiye’den hiç zeytin ve zeytinyağı ihracatı yapmadı. Türkiye’nin İsrail’e ihracat kısıtlaması getirdiğini açıkladığı nisan ayında Filistin Türkiye’den 32 bin dolarlık zeytin ve zeytinyağı ithalatı yaptı. Bu tutar mayıs ayında 257 bin dolara çıktı.

İsrail mayıs 2023’te aynı kalemde Türkiye’den 963 bin dolarlık ithalat gerçekleştirmişti. Bu tutar mayıs 2024’te kağıt üstünde sıfırlandı.