Bulgaristan seçimleri: Halk bıkkın, katılım düşük, yolsuzluklarla anılan parti birinci

Zeliş IRMAK
İstanbul

“İnsanlar seçimlerden bıktı” yorumlarının sık duyulduğu Bulgaristan’da 9 Haziran’da yapılan seçime katılım resmi olmayan sonuçlara göre yüzde 32’de kaldı. Önceki dönemlerde adı yolsuzluklarla anılan ve ülkede geniş çaplı protestolara neden olan eski Başbakan Boyko Borisov’un Avrupalı Gelişimi İçin Yurttaşlar (GERB) partisi oyların yüzde 26,2’sini alarak birinci oldu.

Emekli maaşları, sağlık hizmetleri, işsizlik gibi ana gündemlerin olduğu Bulgaristan’da seçim öncesi yapılan vatandaş görüşmelerinde “seçimi değil geçimi düşünüyoruz” vurgusu öne çıktı. Türkiye’de yaşayan çifte vatandaşlar da Edirne, Tekirdağ, Kırklareli, Bursa, Eskişehir, İstanbul ve İzmir’de hem Bulgaristan seçimleri için hem de AP seçimleri için oy kullandı.

KURULAMAYAN HÜKÜMETLER

2021–2023 yılları Bulgaristan’da siyasi krizin yaşandığı yıllar oldu. Ülkede Nisan 2021, Temmuz 2021, Kasım 2021, Ekim 2022 ve Nisan 2023 olmak üzere iki yıl içinde beş seçim yapıldı.

Eski Başbakan Boyko Borisov ve popülist muhafazakar partisi GERB, görevde olduğu süre boyunca, özellikle AB fonlarının tahsisi, altyapı projeleri ve hükumet sübvansiyonlarıyla ilgili çok sayıda yolsuzluk iddiasıyla karşı karşıya kaldı.

Eski başbakanın yanında bir tabanca, altın külçeleri ve para desteleri ile yatakta yattığı iddia edilen fotoğraflar ve "Sekiz Cüceler" gasp skandalı şeklinde adlandırılan olaylar, 9 Temmuz 2020'de Borisov hükumetinin ve başsavcı İvan Geşev'in istifasını talep eden protestolara yol açmıştı.

22 Haziran 2022'deki gensoru önergesi 123 milletvekilinin hükûmete karşı oy kullanması sonucu başarılı oldu. Mevcut parlamentoda hiçbir partinin başka bir hükümet kurması mümkün olmadığı için, Cumhurbaşkanı Radev Ekim 2022'de seçime gidilmesine karar vererek Radev tarafından atanan tüm geçici hükumetlerde (Gerdjikov, 1. Yanev ve 2. Yanev hükümetlerinde) Çalışma ve Sosyal Politika Bakanı olan Galab Donev liderliğinde yeni bir geçici hükumet daha atadı.

21 Ekim'de ise uzlaşma sağlanarak GERB'den Vezhdi Rashidov meclis başkanı seçildi.

İlk yetki GERB'ye verildi fakat Nikolay Gabrovski liderliğindeki hükûmet 14 Aralık'ta meclisten onay alamadı.

İkinci olarak görev 3 Ocak 2023'te en büyük ikinci parti olan Prodaljavame Promyanata- Demokratik Bulgaristan (PP)’a verildi. Üçüncü ve son olarak ise BSP'ye görev verildiyse de, yine hükumet kurulamayınca, 2 Nisan 2023'te erken seçim yapılması gündeme geldi. Fakat BSP bir çıkış yolu olasılığı olarak GERB ile iş birliği yapabileceğini belirtti. Galab Donev, Radev tarafından yeni bir geçici hükümet kurmakla görevlendirildi ve 2 Nisan’a seçim kararı alındı.

2 Nisan'daki seçim, ülkenin iki yılda yaşadığı 5. seçim oldu. Seçim, GERB liderliğindeki listenin birinciliği koruması ile sonuçlandı. GERB’in sandalye sayısı 69'a çıktı.

Koalisyon görüşmelerinin ardından Meclisin 12 Nisan'daki ilk oturumunda başkan seçilemedi. Ancak GERB ve PP-DB, görüşerek iki grubun aynı fikirde olabileceği yasaların geçirileceği taahhüdünde bulundu.

İki ittifak arasında yapılan mutabakata göre Nikoyay Denkov, 6 Haziran 2023 tarihinde parlamentodan güvenoyu olarak başbakan oldu.​​​​​​​

PP-DB ittifakını temsilen Başbakan olan Denkov, mutabakata göre 9 aylık görev süresini 6 Mart'ta doldurdu. Cumhurbaşkanı Rumen Radev, hükümeti kurma görevini Avrupa Birliği Komisyonu üyesi Mariya Gabriel’e verdi.

Ancak Gabriel, 25 Mart’ta GERB Partisi adına Parlamentoda grubu bulunan PP-DB İttifakı ile yürüttüğü koalisyon müzakerelerinin başarısızlıkla sonuçlandığını belirtti ve görevi bıraktı.

Böylece 28 Mart 2024 tarihinde, hükümetin istifasının ardından görüşmeler başarısızlıkla sonuçlandı. Dimitır Glavçev, Cumhurbaşkanı Rumen Radev ile bir toplantıya katıldı. Yeni kabul edilen anayasa değişikliklerine göre Glavçev, Denetim Odası başkanı olarak Cumhurbaşkanı tarafından “bakıcı başbakan” olarak seçilmeye hak kazanmıştı.

Cumhurbaşkanı Radev 30 Mart'ta Glavçev'e resmi olarak bakıcı hükumeti kurma görevini verdi ve 9 Haziran 2024’e erken seçim kararı alındı.

2024 SEÇİMLERİ

Son olarak Bulgaristan’da dün yapılan genel seçim ve Avrupa Parlamentosu seçimi sonrası resmi olmayan seçim sonuçlarına göre, katılım oranı yaklaşık yüzde 32 oldu.

Bulgaristan’ın eski Başbakanı Boyko Borisov’un Avrupalı Gelişimi İçin Yurttaşlar (GERB) partisi oyların yüzde 26,2’sini alarak birinci oldu. Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) partisi ise oyların yüzde 15,8’ini aldı.

Seçmenler, 50’nci dönem Bulgaristan Parlamentosu için 240 ve bu ülkeyi AP’de temsil edecek 17 milletvekilini seçmek için oy kullandı.

GERB-SDS – yüzde 23,47

Prodaljavame Promyanata – Demokratik Bulgaristan – yüzde 15,37

Hak ve Özgürlükler Hareketi DPS – yüzde 15,14

Vazrajdane – yüzde 14,52

Bulgaristan için BSP – yüzde 6,89

İma Takav Narod – yüzde 6,45

Veliçie – yüzde 5,09

“Kimseyi desteklemiyorum” oyu kullananların oranı ise yaklaşık yüzde 5 oldu.

Avrupa Parlamentosu seçimleri sonuçları ise şu şekilde:

GERB-SDS – yüzde 22,94 

“Prodaljavame Promyanata – Demokratik Bulgaristan” – yüzde 15,74

“Vazrajdane” – yüzde 14,91

Hak ve Özgürlükler Hareketi DPS – yüzde 11,12

“Bulgaristan için BSP” – yüzde 7,06 

“İma Takav Narod” – yüzde 6,6

AP’YE 17 MİLLETVEKİLİ GİDECEK

Ulusal Meclis seçimi ile birlikte düzenlenen AP seçimine dair ilk belirlemelere göre, 5 siyasi oluşum Brüksel’e milletvekili yollayacak. Kesin olmayan sonuçlara göre GERB 6, Prodaljavame Promyanata- Demokratik Bulgaristan (PP-DB) 3, Vızrajdane 3, HÖH 3 ve Bulgaristan Sosyalist Partisi (BSP) 2 milletvekili gönderebilecek.

Bulgaristan'da çiftçiler protesto düzenledi

AB’den Bulgaristan-Türkiye sınırına İHA gönderme planı