İşte MESEM gerçeği: 1 yılda 3 iş kazası, parmaklarda his kaybı

Eren YÜCEBOY
İstanbul

Devlet eliyle çocuk işçiliğini yaygınlaştıran mesleki eğitim merkezleri (MESEM) kapsamında yüz binlerce çocuk örgün eğitimden koparılarak atölyelere, fabrikalara patronlar için bedava iş gücü olarak sunuluyor. 9 çocuğun iş cinayetlerine kurban gittiği MESEM’lerde çok sayıda da iş kazası yaşanıyor. Pendik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Öğrencisi Temirhan Önler de bu öğrencilerden sadece biri. 18 yaşındaki Temirhan Önler, 2 yılı aşkın süre ilçede Özgür Makine isimli cıvata üretimi yapan bir atölyede çırak olarak çalışmış. Son bir yılda 3 iş kazası geçiren Temirhan’ın parmaklarında artık his kaybı var. Ayrıca yaşadığı iş kazasında eli kesilen Temirhan, ustaları tarafından hastaneye götürülürken patronun bir telefonuyla yoldan geri çevrilmiş. İş yerinde üstü başı değiştirilerek tekrar hastaneye götürülerek iş kazası değil halı sahada yaralanmış gibi gösterilmiş. Yaşadığı 3. kazadan sonra bir mesajla işten atılan Temirhan, şimdi kalfalık belgesini alabilmek için başka bir iş yerinde çalışıyor.

UCUZ ATLATILAN KAZA!

Tuzla tersanelerinde çalışan bir tersane işçisinin oğlu olan Temirhan, henüz lise eğitiminin ilk senesinde MESEM programına kaydolmuş. Özgür Makine isimli iş yerinde işe başlayan Temirhan, sağ bileğinden dirseğine doğru uzanan, 15 cm uzunluğundaki derin bir kesik izini göstererek anlatıyor ilk kazasını: “Civataları üretirken kullandığımız makinenin çarkı önce elimdeki eldiveni kaptı. Hızlıca eldiveni çıkarmaya çalışırken bileğimi de kaptı. Bileğimi kesti attı. Yine de ucuz atlattım.”

"ÜSTÜM DEĞİŞTİRİLDİ, HALI SAHA KAZASI OLDU"

Sağ el serçe parmağındaki yara izini gösteren Temirhan, bunun da ikinci kazasını olduğunu söylüyor. Bazen makinelerin içine demir talaşları dolduğunu belirten Temirhan “Makinenin içini o talaşlardan temizlemeye çalışırken uzun parçalardan biri kesti elimi” diye anlatıyor. Bu yaralanmadan hemen sonra birlikte çalıştığı iki ustasıyla birlikte hastaneye gitmek üzere yola çıktıklarını söyleyen Temirhan “Yolu yarıladığımız sırada patron aradı ustalardan birini: ‘Neredesiniz, ne yapıyorsunuz?​’ diye sordu. Usta da ‘Hastaneye gidiyoruz’ dedi. Patron ‘Geri dönün’ dedi. Yolun yarısından geri döndük. Atölyede bütün üstümü değiştirmemi söyledi patron. Hastanede iş kazası olarak göstermemek için. Hastaneye gittiğimizde halı saha maçı oynarken elimi kestiğimi söylemem için tembihledi beni” ifadelerini kullanarak itiraz edip annemi aramak istediğimi söylesem de patron diretti: ‘Sen canını sıkma. Bu sadece bir prosedür. Seni mağdur etmem.’ Temirhan, bu yüzden hastaneye gittiğinde iş yerinde kaza geçirdim diyememiş.

"ÜÇÜNCÜ KAZADAN SONRA İŞTEN ATILDIM"

Bu kazanın üstünden zaman geçmesine rağmen parmağındaki his kaybının bir türlü geçmediğini anlatan Temirhan “Patron ‘halledeceğiz’ dedi ama bir şey yapmadı. Kaç ay geçti, sıcağı ve soğuğu çok az hissediyorum. Patrona gidip söylediğimde suçu hastaneye attı” dedi. Son olarak aynı iş yerinde atölyeyi temizlerken bu kez Temirhan’ın elini bardak kesmiş. “Zaten adımız çırak, köle gibi kullanıyorlar bizi” diye konuşan Temirhan “Dışarıdan bir şey lazım olsa biz gidiyoruz. Temizlik yapılacaksa biz yapıyoruz. O gün de temizlik yaparken bardak kupalardan biri kırılıp dört parmağımı birden kesti” dedi.  Patronun yine yaşananın iş kazası olduğunu gizlemeye çalıştığını belirten Temirhan “Ama bu defa onun aklına uyup, dinlemedim. Annemi aradım. O da bizimle geldi hastaneye. Dört parmağımı birden kesmişim, hastanede sadece 1 günlük rapor verdiler. Patron yine ‘Ben halledeceğim, merak etme’ dedi. Ama kazadan iki gün sonra mesaj atarak beni işten çıkardılar” dedi.

"ARKADAŞIMIN PARMAĞININ YARISI GİTTİ"

Çalıştığı atölyede kendisinden başka da MESEM’li öğrenciler olduğunu belirten Temirhan “Her gün bir çırak oluyor atölyede. O gün kim varsa, atölyenin bütün ayak işlerini o yapıyor. Bu yaptığımız işin karşılığında devletin verdiğine ek olarak patron 5 bin TL veriyor” ifadeleriyle anlatıyor çalışma koşullarını. Aynı iş yerinde çalışan MESEM’li bir arkadaşının parmağının makineye sıkıştığını anlatan Temirhan “Ama onun komple gitti parmağının yarısı. Dikememişler de yerine. Çocuk şimdi yarım parmak. Ama hâlâ aynı yerde mecburen çalışıyor” diye konuştu.

BABADAN, PATRONA DA OKULA DA TEPKİ

Temirhan’ın babası Ramazan Önler ise sorumluluğun sadece patronda değil, okulda da olduğunu ileri sürüyor. Temirhan’ın yaşadığı son iş kazasından sonra okula görüşmeye gittiğini belirten baba önler “Okulda iş yerlerini denetime giden bir hoca varmış. Ama benim oğlum 2 yıldır bir kere bile görmemiş onun yüzünü. Sonradan bu hocayla da görüştüm. Oğlumun adını soyadını söyledim, yaşadığı kazalardan bahsettim. Hoca tanımıyor bile oğlumu. Okulda iş yerlerini denetlemekle görevli biri, bir yılda üç kaza yaşamış bir öğrenciyi nasıl tanımaz? Biz iş öğrensin diye emanet ediyoruz çocuklarımızı devlete. Ona buna köle yapsınlar diye değil” tepkisini gösteriyor. Temirhan işten çıkarıldıktan sonra bir kez daha okula gittiğini anlatan baba Önler “Oğlumun kalfalık belgesi almasına günler kalmış. Bu adamlar hem benim oğlumu kaza kurbanı ettiler hem de oğlumu işten çıkarıp kalfalık belgesi almasını engelliyorlar. Okula gittim sordum ‘Biz bir şey yapamayız’ diyorlar. Okul nasıl bir şey yapamaz? Hadi bu adam benim oğlumu çıkardı işten. Patronun çocuğu işten çıkarma hakkı var da okulun o iş yerine çırak göndermeme hakkı mı yok?​” diye sordu.

OKUL TELEFONUNA CEVAP VEREN YOK!

Artan iş cinayetleri ve öğrenci ölümleri üzerine MEB’in öğrencilerin staj yaptığı 94 bin 301 işletmeye yönelik denetimlerinde, iş sağlığı ve güvenliği şartlarına uygun olmayan 8 bin 406 iş yerinin MESEM sözleşmesini feshettiği duyurulmuştu. Aradığımız Pendik Mesleki Eğitim Merkezi yetkilisi, kendilerine kayıtlı Temirhan Önler isimli bir öğrenci bulunmadığını okulun yaptığı sözleşmeyle çalışıyor olabileceğini bildirdi. Temirhan’ın ve babasının iddialarını sormak için aradığımız Pendik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinin resmi internet sitesindeki telefonlar ise defalarca aramamıza rağmen hiç açılmadı.