Ücret ve maaşlıların tüketimi: Gıda, kira ve ulaşım

Türkiye’de işçi ve emekçilerin gelirinin yüzde 66,7’si sadece gıda, kira ve ulaşıma ayrıldı. Kalan gelir, alkollü içecekler, giyim, ev eşyası, sağlık, iletişim, eğlence-kültür, eğitim, lokanta hizmetleri, sigorta ve sosyal koruma kalemlerine ayrıldı.

Türkiye İstatistik Kurumu verileri, iktidarın enflasyonun sebebi olarak hedefe konan iç talebe ilişkin çarpıcı veriler ortaya koydu. Buna göre ücret ve maaşlılar 2023 yılında gelirinin yüzde 18,9’unu gıdaya, yüzde 22,2’sini kiraya, yüzde 22,8’ini ulaştırma giderlerine ayırdı. 2023 yılında gelirin yüzde 63,9’unu üç kalem için harcadı. Söz konusu üç kalem için 2022 yılında yapılan harcama, 2022 yılı gelirlerinin yüzde 64,6’sını oluşturuyordu.

Ücret ve maaşlıların gıdaya ayırdığı pay yüzde 21,1’den yüzde 18,9’a geriledi. Mutfak harcamalarından kısan emekçiler, buradan yaptıkları ‘tasarrufu’ kiraya yatırdı. 2022’de gelirin yüzde 20,8’ini kiraya ayıran emekçiler, 2023 yılında gelirlerinin yüzde 22,2’sini kira için ayırmak zorunda kaldı. Emekçiler gelirlerinin yalnızca yüzde 1,1’ini eğitim için harcayabildi. Bu oran 2022’de yüzde 1,2 seviyesindeydi. Sağlık harcamalarına ayrılan pay ise sadece yüzde 2,2 oldu.

EMEKLİLERİN DURUMU DAHA KÖTÜ

Emekliler 2022 yılında büyük oranda 7 bin 500 lira emekli aylığı aldı. Emekliler, gelirlerinin yüzde 28,2’sini gıdaya, yüzde 28,6’sını kiraya, yüzde 14,4’ünü ulaşıma ayırdı. Emeklilerin sağlığa ayırdığı pay ise bir yılda yüzde 2,8’den yüzde 2,4’e düştü.

YOKSULLAŞTIKÇA GIDA, KİRA VE ULAŞIMIN PAYI ARTIYOR

Toplum yüzde 20’şerlik beş gelir grubuna bölündüğünde, yoksullaşma arttıkça gıda, kira ve ulaşıma yapılan harcamanın gelir içindeki payı arttı. En yüksek ortalama aylık geliri 11 bin 845 lira olan en yoksul yüzde 20’lik grup, gelirinin yüzde 36,6’sını gıdaya ayırdı. Bu oran 2022’de yüzde 36,1 idi. En yoksul yüzde 20’nin gıdanın ardından en büyük harcama kalemi kira oldu. Kira gelirlerin yüzde 29,2’sini yutarken, ulaşıma ayrılan pay yüzde 8,3’ten yüzde 8,8’e yükseldi. TÜİK’e göre Türkiye’de en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun en yüksek ortalama aylık geliri 11 bin 845 lira oldu. Bu grup gelirinin yüzde 74,6’sını sadece gıda, kira ve ulaşım için harcadı. Üç kaleme ayrılan 8 bin 836 liradan arta kalan 3 bin 13 lira ise giyim, tütün-içki, mobilya, sağlık, iletişim, kültür, eğitim, lokanta hizmetleri, sigorta, kişisel bakım ürünleri arasında paylaştırıldı.

En yoksul yüzde 20’nin eğitime ayırdığı pay yüzde 0,3’ten yüzde 0,2’ye, eğlence-kültüre ayırdığı pay yüzde 1,1’den yüzde 0,8’e, sağlığa ayırdığı pay yüzde 2,3’ten 1,9’a, kişisel bakıma ayırdığı pay yüzde 3,2’den yüzde 2,5’e geriledi.

EN YOKSUL AİLEDE EĞİTİME AYRILAN BÜTÇE: 23 LİRA 69 KURUŞ

TÜİK verilerine göre söz konusu ailenin en iyi ihtimalde dahi eğitime bir ayda ayırdığı parasal tutar 23 lira 69 kuruş oldu. Aynı aile sağlığa bir ayda 225 lira ayırabildi.

İKİNCİ YÜZDE 20 DE BENZER

En yoksul ikinci yüzde 20’lik dilimin ortalama aylık geliri 11 bin 849 ile 18 bin 155 lira arasında değişti. Bu gelirin yüzde 28,8’i gıdaya, yüzde 27,5’i kiraya ayrıldı. Ulaştırma ise gelirden yüzde 13,5 pay aldı.

En yoksul ikinci yüzde 20’lik dilimin eğitime ayırdığı pay yüzde 0,9’dan yüzde 0,5’e geriledi. Erime neredeyse yarı yarıya oldu.

EN ZENGİNLERİN HARCAMASI FARKLILAŞTI

En zengin yüzde 20’lik grupta yaklaşık 4,5 milyon insan yer alıyor. Bu grubun gıda harcamaları gelirlerinin yüzde 14,5’ini oluşturdu. Konuta gelirlerinden ayırdıkları pay yüzde 21 iken, ulaşıma ayırdıkları payın oranı ise yüzde 28,3 oldu. (EKONOMİ SERVİSİ)