14 Haziran 2024 05:45

10 otobüsün fiyatı işçilerin 4 aylık ücreti

2024’ün ilk dört ayında 513 adet üretilen Temsa’nın Maraton isimli otobüsü 14 milyon TL’ye satılıyor. 10 otobüs satışından elde edilen gelir neredeyse 1000 işçinin 4 aylık ücretine denk geliyor.

Temsa tanıtım filminden ekran görüntüsü alınmıştır

İŞÇİ-SENDİKA

Paylaş

H. Güney AKIN
Adana

AKP’nin, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek öncülüğünde uyguladığı ‘rasyonel ekonomi programı’nın sonuçları, şirketlere ilişkin bilançoların yayımlanmasıyla daha anlaşılır oluyor. Bu süreçte işçilerin ücretleri reel olarak erirken, finansal bilançolar patronların kârlarını artırdığını ortaya koyuyor. Öte yandan milyarlarca lirayı bulan vergi ve teşvikler de cabası.

MESS grup toplu iş sözleşmesi (TİS) kapsamında yer alan, Özçelik-İş’in örgütlü olduğu Temsa o şirketlerden sadece biri. 2023 yılında üretim ve satışta tarihi rekorlar kırdığını açıklayan Temsa, 27 Mayıs’ta bir haftalık duruşa giderken, bunun faturasını ise yıllık izinden düşerek işçilere kesti.

Temsa’da şu an işe yeni giren bir işçinin saat ücreti net 124, aylık ücreti ise 27 bin 900 lira. 19 yıllık işçinin saat ücreti ise net 205, aylık 46 bin 125 lira. Bu rakamlar Türk-İş’in açıkladığı 61 bin 778 TL’lik mayıs ayı yoksulluk sınırının altında; İşe yeni giren işçinin giydirilmiş ücreti yoksulluk sınırının yüzde 45’iyken, 19 yıllık işçinin giydirilmiş ücreti yoksulluk sınırının yüzde 74’ü kadar.

TEMSA ÜÇ YILDA YÜZDE 1090 BÜYÜDÜ

Sabancı Holding, açıkladığı finansal raporunda 2023 yılında net kârını yüzde 20 artırarak 15 milyar konsolide net kâr elde ettiğini duyurdu. Sabancı’nın 11 şirketinden biri olan Temsa da 2020-2023 yılları arasında TL bazında yüzde 1090, dolar bazında ise yüzde 252 büyüdü. İhracat gelirlerini 2022 sonuna göre yüzde 92 oranında artıran Temsa, 2023 yılını 182 milyon dolar ile kapattı. İç satışlarla birlikte 2023 yılında toplamda 9.2 milyar TL gelir elde etti.

2023 yılında işçi ücretleri ortalama 30 bin TL üzerinden hesaplandığında yaklaşık 1000 işçinin çalıştığı fabrikada işçi ücretlerinin yıllık toplamı 360 milyon TL yapıyor.

Otomotiv Sanayi Derneği verilerine göre kamyonette Türkiye pazarının yüzde 28.4’ünü tutan Temsa’da, 2024 yılının ilk dört ayında 480 kamyonet üretildi. Yüzde 24’lük pazar payına sahip olduğu midibüste üretilen araç sayısı 431. En çok kârın elde edildiği otobüste ise 513 adet üretim yapıldı. Pazarın yüzde 13.1’ini tutan Temsa’nın dış satış rakamı 337. Temsa’nın ürettiği Maraton otobüs fiyatı 14 milyon TL. Sadece 10 adet Maraton fiyatı ile işçilerin 4 aylık ücretleri karşılanabiliyor.

SENDİKAL BÜROKRASİ PATRONA GARD

Hal böyleyken işçiye ise iğneden ipliğe gelen zamlar, ev kiraları, kredi borçları ve vergi kesintileriyle cebelleşmek düşüyor. 9 yıllık Temsa işçisi, “Fabrikada herkes hayat pahalılığından, ücretlerden şikayetçi. Asgari ücrete zam şart. Bir asgari ücret alan karnını mı doyursun, kira mı ödesin?” diyor.

2015 yılından beri Temsa’da çalışan işçi, işe ilk girdiğinde 1900 lira aldığını belirterek, “O yıllarda o paraya göre yaşam daha iyiydi. Bugün 35 bin lira net ücret alıyorum. Vergi dilimi sırtımızda zaten büyük bir kambur. Vergiyle gideni geri getirmek için fazla mesaiye kalıyorum. 24 saat fazla mesai yapmam lazım ki bir önceki kaybımı karşılayayım. Son bir yıldır yoğun çalışıyoruz, şirket kârını büyütüyor. Eskiden üretim primi vardı, üç ayda bir veriliyordu, o da yok artık” diyor.

“Duruş nedeniyle yıllık iznimiz de gitti” diyen işçi bu kesintiyi Özçelik-İş yöneticilerine bildirdiğini, ancak “İşverenin yasal hakkı, istediği gibi kullanır yıllık izin konusunda” cevabını aldıklarını söylüyor.

‘KURBAN BAYRAMI MASRAFI İKİ KAT ARTTI’

19 yıllık Temsa işçisi, 2005’te saat ücretinin 2 lira 11 kuruş, şimdi ise 205 lira olduğunu belirtiyor ve şunları söylüyor: “Kaç yıllık işçiyim ama ücretimin karşılığı altın karşısında yüzde 20 azalmış durumda. Asgari ücrete zam bekliyoruz. Şu anki yaşam koşullarında alım gücü düştü, insanlar ihtiyaçlarını karşılayamaz hale geldi, o yüzden mecbur yapılmalı. Önümüzde Kurban Bayramı var. Önceden asgari ücretten daha ucuza alırken, bu sene asgari ücretin üstünde kurban parası. 70 kiloluk koyun 17 bin lirayı geçiyor. Ben danaya giriyorum, bana düşen 22 bin lira oldu. Geçen sene 11 bin 550 liraya danaya girmiştim.”

Fabrikadaki genç işçiler ise geçinebilmek için fazla mesaiye kaldıklarını, fazla mesailere kaldıkları için vergi dilimine çok erken girdiklerini söylüyor. Saat ücretleri net 154 lira olan işçiler, aylık kesintilerin 20 bin lirayı bulduğunu vurguluyor.