Vergide eller yine emekçinin cebinde

Birkan BULUT
Ankara

İktidarın yaklaşık 500 milyar gelir getireceği ifade edilen vergi düzenlemelerinin TBMM’ye sunulması bekleniyor. Taslağa ilişkin basına yansıyan detaylara göre çok uluslu şiketlerden 40 milyar lira, yerli şirketlerden 150 milyar lira, doktor, diş hekimi, avukat, mali müşavir ve mimarlar gibi şahıs işletmelerinden 40 milyar lira, yatırım fon şirketlerinden 7 milyar lira, moto kuryelerden yıllık 4 milyar lira, yurt dışı harçlarının artırılması gibi çeşitli kalemlerden ise 200 milyar lira vergi geliri elde edilmesi hedefleniyor.

Düzenlemeyle “vergide adalet” sağlanacağı öne sürülse de emekçilerin üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesi, servet vergisinin getirilmesi ve trilyonları bulan sermaye kesimine vergi muafiyeti ve teşviklerden vazgeçilmesi gibi en temel önlemler gündeme getirilmedi.

‘VERGİLERİN YÜZDE 30’UNU TOPLAMAKTAN VAZGEÇTİLER’

Vergi paketini gazetemize değerlendiren İktisatçı Prof. Dr. Aziz Konukman, vergi düzenlemesine ilişkin gündeme getirilen başlıkların tartışmaya değer olmadığını ifade etti. 2024 yılı bütçesinde çoğu sermaye kesiminden olmak üzere toplanmasından vazgeçilen vergilere dikkat çeken Konukman, bütçede “vergi harcaması” olarak kaydedilen bu vergi muafiyetlerinin 2024 yılında 2.2 trilyon tutarında olduğunu kaydetti. Bunun yaklaşık 1.6 trilyonluk kısmının patronlardan toplanmayacak vergiler ve teşvikler olduğunu vurgulayan Konukman, “Toplanmasından vazgeçilen bu vergiler, 2024 yılında toplanması hedeflenen vergilerin yüzde 29.7’sini oluşturuyor” dedi.

Bütçe açığının 2.6 trilyon olduğunun belirten Konukman, “Alınması gereken başka tedbirler bir yana, sadece sermayeden toplanması vazgeçilen bu 1.6 trilyon liralık vergiyi alsalar, bütçe açığı 1 trilyona liraya düşüyor. Yani burada alınan ve alınması gereken önlemlerin tamamen sınıfsal olduğunun görüyoruz” dedi.

ASIL VERGİ ARTIŞI İŞÇİLERİN SIRTINDA

İktidar vergi düzenlemesiyle büyük şirketlere yüzde 5 vergi artışını getireceğini savunurken, asıl vergiler emekçilerin cebinden çıkacak. Bu yılın başında ilk vergi dilimi 110 bin lira olarak belirlendi. Asgari ücretin 6.4 katı olan düşük tutar nedeniyle milyonlarca emekçi 6 aydan önce ikinci vergi dilimine girdi. Böylece birçok işçi yüzde 20’lik vergi dilimine girdi, birçoğu da 230 bin liralık sınırı aşarak yüzde 27’lik vergi diliminin kapısında.

Prof. Dr. Aziz Konukman da asıl vergi yükünün emekçilerin sırtında olduğuna dikkat çekerek, “ Yıllardır patronlardan vergi toplanmaz ve teşvikler yağdırılırken, işçiler kısa sürede bir üst vergi dilimine giriyor. İlla vergi reform paketi gelecekse, önce patronlardan toplanmayan vergilerin alınması, ardından emekçilerin sırtındaki vergi yükünün alınarak patronlara servet vergisinin getirilmesi gerekiyor” diye konuştu.

BİZ YOKSULLAŞTIKÇA ZENGİNLEŞTİLER

SOFRAMIZ KÜÇÜLDÜ: 5 ayda asgari ücretlinin sofrasından 425 ekmek, 23 litre ayçiçeği yağı, 24 kilo pirinç, 30 kilo tavuk eti, 11 kilo kıyma eksildi. 7 milyondan fazla çocuğun beslenme çantasından 47 litre süt eksildi.

FAİZE YÜZDE YÜZ: İktidar, yılın ilk 5 ayında faize geçtiğimiz yıla göre yüzde 99 artışla 475 milyar lira ayırdı.

PATRONLAR 5’E KATLADI: Sanayi patronlarına ödenen teşvik ise geçtiğimiz yıla göre  5’e katlanarak 10 milyar lirayı aştı.

ÇİFTÇİYE YOK: Tarıma ayrılan destek ise AKP’nin çıkardığı yasada belirlenen GSYH’nin yüzde 1’i sınırının bile altında kaldı.

EĞİTİMDE YARIYA DÜŞTÜ: Geçtiğimiz yılın mayıs ayında eğitim için hane halklarına ayrılan 1 milyar lira ise bu yıl 571 milyona düştü.

ŞİMŞEK EMEKÇİDEN VERGİYLE ALDI, SERMAYEYE AKTARDI

AKP iktidarının Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek eliyle bir yıldır uyguladığı kemer sıkma programıyla vergi gelirleri ikiye katlandı. Vergi dilimi artışı enflasyon altında tutulunca ücretliler yüksek vergi dilimine daha erken girdi, daha çok vergi ödedi.

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre ücret ve maaşlılardan alınan vergi kümülatif olarak bir yılda yüzde 125,9 arttı. Şirketlerden alınan kurumlar vergisinde artış oranı sadece yüzde 61 oldu. Böylece ücretlilerden toplanan vergi şirketlerden alınan vergiye göre de iki kattan fazla artarken, şirketlerden alınan vergide artış enflasyonun dahi altında kaldı.

Böylece ücret ve maaşlılar, şirketlerden 1,93 kat daha fazla vergi ödedi. Şirketlerin ödediği vergi tutarı 1 trilyon 275 milyar lira olurken, ücret ve maaşlıların ödediği vergi toplamı 2 trilyon 464 milyar lira oldu.

Ücret ve maaşlılardan alınan vergi, 2023 yılı mayıs ayında bütçenin yüzde 7’sini oluştururken, bu oran 2024 yılının mayıs ayında yüzde 9,5’e yükseldi.

ŞİRKETLERE YÜZDE 5 İNDİRİM ZATEN VAR

Vergi paketinde yap -işlet- devret (YİD) modeli ile kamu-özel iş birliği (KÖİ) projeleri kapsamında faaliyet gösteren kurumların buralardan elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranının yüzde 25 yerine yüzde 30 olması öneriliyor.Oysa şirketler için halihazırda yüzde 5 vergi indirimi yapılıyor. Şirketlerin gelir bildirimini gereken zamanda yapması ve bazı koşulları sağlaması durumunda kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan verginin yüze 5’i, ödenmesi gereken vergiden düşülüyor. Bu indirimden sonra kalan bir vergi varsa o ödeniyor. Ancak 2024 yılında verilecek olan beyannamelerde hesaplanan indirim tutarı, her halükarda 6 milyon 900 bin liradan fazla olamıyor.