Bozkırın ortasında bir çoban ateşi: Sumitomo grevi

Sevgi YILMAZ
KESK Genel Sekreteri

Özel Sektör Öğretmenleri Sendikası taban maaşı için bir ayı aşkın süredir TBMM Parkı’nda nöbette. Öğretmenlik Meslek Kanunu (ÖMK) Meclise geldi, Eğitim Sen maarif modeli ve ÖMK’ye karşı eylemde. Büro emekçileri mülakattan mustarip ve halk geçinemiyoruz diyor.

İzmir ve İstanbul’da belediye emekçileri 31 Mart seçimleri sonrası yürüttükleri toplu sözleşmelerindeki anlaşmazlıklar nedeniyle başladıkları eylemleri sürdürüyor. Hakkâri’de kayyuma geçit yok nöbeti var. TTB 76. Büyük Kongresi’ni şiddetsiz, güvenli, güvenceli hekimlik şiarı ile topladı. TBMM çalışanları güvencesiz çalışma koşullarını tartışıyor; memleketin sorunları ağır, gündem yoğun.

Bu yoğunlukta Petrol-İş Sendikası üyesi 2 bin 400 işçinin çalıştığı Sumitomo’da da ‘sessiz, sakin’ bir grev sürüyor. Hemen yanı başımızda süren bu grevi ziyaret etmek için ancak bir planlama yapabildik. KESK MYK’den Erdal Karakuş, Tüm Bel-Sen MYK’den Zeynep Sarıkaya Altun’la yola çıktık.

Fabrika Ankara-Çankırı kara yolu üzerinde, bozkırın ortasına kurulmuş Yakınkent Organize Sanayi Bölgesi’nde. Grev çadırına vardığımızda bizi Petrol-İş Şube Başkanı Halil Topçu ve nöbetçi grev gözcüleri karşılıyor. “Havalar ısınınca, grev gözcülüğünü de nöbetleşe yürütüyoruz” diyor başkan, çadırdaki işçi sayısının azlığını açıklamak için.

"BİZİ BEKLEYEN HASTALIĞI BİLİYORUZ"

Sumitomo Rubber AKO Lastik Fabrikası Japon-Türk iş birliği ile kurulmuş; 25 Haziran 2015’te alkışlarla üretime başlamış! Çankırı Yakınkent Organize Sanayi Bölgesi’ne kurulan fabrika, vergi indirimleri başta olmak üzere 6. bölge olmanın bütün avantajlarından faydalanıyor ve dokuz yıldır üretim yapıyor.

Ne var ki 32 gündür Sumitomu Rubber AKO’da günlük üretim sıfır! 2 bin 400 işçi grevde, fabrikanın kapısına “Bu iş yerinde grev var” pankartı asılı ve önünde de grev çadırları var.

Halil Topçu ve işçiler grev süreci hakkında bilgi veriyorlar. Onları dinlerken anlıyoruz ki 5 ay süren görüşmelerde aslında istediklerini alamazlarsa ne yapacaklarını da planlamışlar. Örneğin üretimi yavaşlatmışlar ki stoklar artmasın. Fabrikanın kurulma aşamasından bugüne 7 gün 24 saat çalışmışlar, üç vardiya dört grup olarak. Endonezya, Tayland vb. ülkelerden gelen kauçuğu işleyerek lastik yapan işçiler “Karbon soluyoruz ve bizi bekleyen hastalık KOAH biliyoruz” diyorlar.

"BİZİM İÇİN İDARİ MADDELER ÖNEMLİ"

Fabrikada Japon planlaması ve disiplininin, dolayısıyla kültürünün egemen olduğunu belirten bir işçi, “Her şey çok planlı burada, kurallar katı. Bize Japonlarla kültürel yakınlığımız var diyorlar ama aslında öyle değil. Bizi üçüncü dünya ülkeleri içinde görüyorlar” diyor. Patron tanıdık dedikoduyu yaymış Çankırı’da da: “Grev bitmezse fabrikayı kapatıp gideriz.”

Toplu iş sözleşmesi görüşmelerindeki tıkanma daha çok idari maddelerde olmuş. Genellikle ücret üzerinden tıkanır TİS’ler, bu nedenle bu çok dikkatimizi çekti. “Bizim için ücretler kadar önemli idari maddeler. Örneğin bir disiplin sorunu oluyor, tutanak tutuluyor ama soruşturma yürütülmüyor, o tutanak işçiye karşı sürekli bir tehdit haline geliyor. Biz tutanağın tutulduktan sonra belli bir süre içinde işleme konulmasını istiyoruz, neyse sorun hızla çözülmeli. Paranızı veriyoruz, sizi istediğimiz gibi çalıştırırız anlayışını kabul etmiyoruz” diyor Halil Başkan.

İşçilerle sohbet ederken bir anda bir otobüs konvoyu başlıyor, araç gürültüsünden birbirimizi duyamaz oluyoruz. Meğer saat 18.00’de mesaileri biten, OSB’deki Alpin Çorap işçilerini taşıyan servislermiş grev çadırının önünden geçip giden. (Bu arada Alpin Çorap da Sumitomo Lastik fabrikasının ortağı Abdülkadir Özcan’ın). Grevin ilk günlerinde işçiler grevci işçilerle karşılaşmasınlar diye servislerin güzergahı değiştirilmiş, sonra çorap işçisine küçük bir zam yapmış patron ve tehlikeyi bertaraf etmiş!

Bir ayı aşkın süredir devam ediyor grev. İşçinin en etkili silahı grev evet, ama iyi planlanırsa. İyi planlanmış. Üretim durmuş, stoklar azalmaya başlamış!

YÜKSEK KALİTE VERİMLİLİK, DÜŞÜK MALİYET

Ülkemize yabancı sermaye yatırım için gelmiyor. Nasıl gelecek, neredeyse her gün TV kanallarında bunu tartışıyor kimi uzmanlar, iktisatçılar. Mehmet Şimşek ‘krizi’ çözmek için yabancı sermayeyi çekmek için kapı kapı dolanıyor. “Gelin bizde emek sudan ucuz, vergi yok, teşvik var” diyor. Bakan bunları anlatırken Sumitomo işçisi grevde. Yabancı sermayeye karşı hem de, “Biz sizin köleniz değiliz” diyor.

31 Mart seçimleri sürerken bölgeye gelen sanayi bakanı, “Bu sorunu çözeceğiz, iki günde bir sizinle olacağım” demiş ama seçimden sonra ‘unutmuş.’

Vali işçiyi destekliyor, bakan “Sorunu çözeceğiz “diyor -işçiler öyle anlatıyor- ama sorun çözülmüyor.

Sumitomo’nun resmi internet sitesinde başkan politikası başlığı altında şu notu görüyoruz: “Çalışanların, güvenlik ve esenlikle hevesli bir şekilde çalışabileceği bir ortam oluşturmak Amacımızı paylaşıp, topluma faydalı olabilecek personel yetiştirmek. Yüksek kalite ve verimlilikle, düşük maliyetli lastik üretimi gerçekleştirmek.”

Yıllardır sınırsız vergi muafiyetleri ve teşviklerden yararlanıyor Sumitomo patronu, işçileri açlık sınırın altında çalıştırıyor, disiplin tutanakları ile baskı altına alıyor ve evet yüksek kalite verimlilik, düşük maliyet hedefine ulaşıyor.

25 Haziran 2024’te açıklanan İSO 500 listesinde de kurulduktan 9 yıl sonra 194. sırada yer alıyor Sumitomo.

Sumitomo işçisinin kazanımı klişe ifadeyle işçi sınıfının kazanımı olacak, Sumitomo işçisinin kazanması için de Halil Başkanın işaret ettiği gibi bütün lastik işçileri bu grevi desteklemeli, hangi sendika ya da fabrika olursa olsun!

KESK sınıf dayanışmasının gereği olarak Sumitomo grevi ve işçilerle dayanışmaya devam edecek. Tek tek yanan çoban ateşlerini birleştirirsek niye kazanmayalım ki?

Dayanışmayla, dostlukla selam olsun bozkırın ortasında, alnı çatlatan kavurucu sıcağa rağmen sırtını fabrika duvarına dayayıp sadece ücreti için değil insanca koşullarda çalışmak için de direnen Sumitomo işçisine.