Burası sanayi ne izni koçum!

Deniz KEMEÇ
Ankara

Mesleki Eğitim Merkezleri (MESEM) kapsamında örgün eğitimden (okuldan) koparılarak haftanın 4 günü patronlara bedava iş gücü olarak sunulan öğrenciler (çocuklar) yaz tatilinde de sanayide çalışmaya devam ediyor. Okullar açıkken haftanın 1 günü okula giden çocuklar şimdi o günü de patronlara çalışarak geçiriyor. Ankara OSTİM Organize Sanayi Bölgesi’nde çeşitli atölyelerde çalışan çocuklar, yazın 1 ay izin hakları olsa da patronlardan izin isteyince “Burası sanayi, ne izni koçum?​” cevabını aldıklarını söylüyor. OSTİM’de atölye aralarında konuştuğumuz MESEM’li çocuk işçiler, aile ekonomisine destek olmak için çalışmak zorunda olduklarına dikkat çekiyor. 

"TATİL VAR AMA BİZE HAK DEĞİL!"

Oto elektrik bölümü MESEM öğrencisi 17 yaşındaki Mehmet, resmiyette öğrenci olarak gözükseler de aslında işçi olduklarına vurgu yapıyor. “Öyle tatil falan hakkımız yok bizim. Okullar da kapandığına göre patronun gözünde işçiyiz. Normalde bizim yazın 1 ay izin hakkımız var ama bu işlemiyor” dedi. İzin isteyince patronun ‘Bura sanayi, ne izni öyle koçum?​’ dediğini belirten Mehmet “Kimi MESEM’li öğrencilerin izin hakkından bile haberi yok. Bizim gibi haberi olanlara da patronlar bu cevabı veriyor” diye konuştu. CNC işçisi olarak çalışan 16 yaşındaki Ramazan da Mehmet’i destekliyor: “Normalde hak ettiğimiz izni de vermiyorlar. Hocalara söyleyince ancak izin alabiliyoruz. Okusaydık da yazın çalışacaktık. Çalışmak için doğmuşuz. Tatil bize göre değil ağabey.”

"BEN DE İSTERİM KAFA DİNLEMEK AMA..."

17 yaşında CNC/torna bölümünde çalışan MESEM Öğrencisi Hasan, yoğun çalıştıklarına vurgu yaparak “Ben de isterim şöyle bir kafa dinlemek ama yapamıyoruz. Bir yandan da iş öğrendiğimiz için sürekli çalışmak zorunda olduğumu düşünüyorum. Bu mecburiyet yüzünden tatil falan düşünemiyorum” dedi.

"HERKES KADAR ÇALIŞIP DÜŞÜK ÜCRET ALIYORUZ"

15 yaşındaki Burak da Hasan gibi aldığı ücretin yetmediğinden şikayetçi. Aylık 12 bin TL ücret aldığını anlatan Burak “2 binini kendime harçlık yapıyorum, kalanını aileme veriyorum. Hiçbir şeye yetmiyor doğal olarak. Herkes kadar çalışırken herkesten çok daha düşük para alıyoruz. Ayrıca yazın daha fazla çalışmama rağmen okul dönemindekiyle aynı ücreti alıyorum” dedi. Konuştuğumuz MESEM’li çocuk işçilerin bazıları ise okul zamanı aldıkları ücretlere ek olarak çalıştıkları okul gününün ücretini de dahil ederek patronlarıyla yaz ücreti konusunda anlaşmışlar. Patronlar belli ki bu ucuz çocuk emeğinden memnun.

"HAFTALIK YETMİYOR, İSTEMEYE ÇEKİNİYORUM"

17 yaşındaki Mehmet’in iş yerinde 5 MESEM’li daha çalışıyor. Henüz yeni ücretlere zam yapıldığını ve haftalığının 3 bin 500 TL olduğunu dile getiren Mehmet “Yine de yetmiyor. Hak ettiğimin karşılığı değil. Ama zam istemeye de çekiniyorum. Zaten babam da ‘İş öğreniyorsun, parayı ne düşünüyorsun?​’ diyerek cesaretimi kırıyor” diye konuştu.

"4 YIL GETİR GÖTÜR YAPTIM, İŞİ ÖĞRENEMEDİM"

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ve iktidarın MESEM’den mezun olanlar için ‘Ustalık belgesi alacak, kolay iş bulacak ve daha iyi koşullarda çalışacaklar’ vaatleri ise sahada karşılık bulmuyor. Okulu yeni bitirip MESEM’den ustalık belgesini alan CNC/Torna İşçisi Ahmet, 4 sene ‘mesleki eğitim’ adı altında MESEM programıyla çalıştığı iş yerinde getir götür işi yaptırıldığını ve patronun zorbalığından işi yeterince öğrenemediğini anlatıyor. Tüm bu 4 yıl ardından şimdi kendisini elinde ustalık belgesiyle OSTİM’de iş ararken bulduğunu anlatan Ahmet, “18 yaşındayım, okul bitmiş. Elin ekmek tutacak beklentisi var, bu yüzden iş bulup çalışarak aile ekonomisine katkı yapmam gerekiyor” ifadelerini kullandı. 

MİLYONLARCA ÇOCUK YAZIN ÇALIŞIYOR

2 milyon - Türkiye’de çocuk işçi var
5 milyon - Yaz aylarında çalışan çocuk işçi sayısı
2 bin 31- OSTİM’de MESEM’de çalışan çocuk işçi
9 - MESEM’de iş cinayetinde ölen çocuk sayısı
696 - Son 11 yılda iş cinayetinde ölen çocuk işçi sayısı