Katliam için Aziz Nesin’in konuşması tahrik sebebi gösterildi

2 Temmuz 1993’te Sivas’ta 2’si otel çalışanı, 33’ü aydın toplam 35 kişinin yakılarak katledildiği Madımak Katliamı’nı o dönemin gazeteleri izledi. Sabah, Milliyet, Hürriyet, Türkiye, Meydan gibi etkisi yüksek gazeteler katliamın bahane sebebini öne çıkarıyordu: Aziz Nesin’in yaptığı konuşma.

Katliamın ertesin gününde çıkan gazetelerin manşetleri şu şekilde:

Hürriyet 3 Temmuz 1993 tarihli gazetesinin manşetinde “Sivas’ta ‘Aziz Nesin’ isyanı” başlığı atmıştı. Bianet’te yer alan derlemeye göre “Olaylar nasıl gelişti” başlığı altında şöyle deniyordu: “Pir Sultan Abdal etkinlikleri için Sivas’a gelen Aziz Nesin’in ‘Bin yılık Kur’an’a neden inanayım? Bu yüzden Müslüman değilim’ şeklindeki sözleri yerel basında abartılı bir şekilde yayımlanınca kentte büyük bir tepki oluştu.”

Sabah ise aynı gün “Alevi-Sünni çatışması yok” başlığını attığı haberde Aziz Nesin’in konuşmasının tahrik gerekçesi olduğunu vurgulayarak katliamı “tahrik-tepki” meselesine indirgiyordu. Haber ise şöyle başlıyordu: “Pir Sultan kültür ve sanat etkinlikleri için Sivas’a gelen Aziz Nesin’in bir gün önce yaptığı konuşmada ‘Kur’an’ın devri bitmiştir’ demesi tahriklerin gerekçesi oldu. Cuma namazından çıkan bazı gruplar ‘Kur’an’a uzanan eller kırılsın’ diye slogan atıp yürüyüşe geçerek vilayet önünde toplandılar.” 4 Temmuz tarihli gazetede ise Sabah “Tahrik... İhmal... İşte Sivas gerçeği” diyordu. Haber, “Sivas gerçeği” madde madde sayılarak başlıyordu. Birinci madde şöyleydi: “Rencide eden konuşma... Aziz Nesin’in perşembe günü yaptığı dikkatsiz konuşma herkesi rencide etti. Hem Sünniler hem Aleviler Nesin’in konuşmasını ‘saygısızlık’ diye algıladı. Çok kişi ‘Ne gerek vardı böyle bir konuşmaya’ diyor.”

35 kişinin katledildiği günün ertesinde Milliyet’in manşet başlığı ise “Sivas’ta kanlı isyan” oldu, “Olay konuşma” başlığı altındaki haberde yine olaylara Aziz Nesin’in konuşmasının yol açtığı söyleniyordu: “Aziz Nesin olaylara yol açan bir gün önceki konuşmasında Türk milletinin yüzde altmışının aptal, tamamının da korkak olduğunu söylemişti.”

Türkiye gazetesi ise manşetinde “Aziz Nesin’in ‘1400 yıl önce yazılan Kur’an geçersizdir’ sözleri halkı galeyana getirdi... Sivas’ta fitne: 35 ölü” diyordu. Katliamın gerekçesini Aziz Nesin’in protesto edilmesine indirgeyen haberin spotunda “Pir Sultan Abdal şenlikleri için gittiği Sivas’taki konuşmasında İslamiyet’e ağır hakaretler yağdıran Aziz Nesin’i binlerce kişi şiddetle protesto etti” deniyordu. Sonraki gün ise Türkiye gazetesi “tahrik” üzerinden tartışıyordu: “Başbakan: Tahrik var” başlıklı haberin spotu: “Tansu Çiller, Sivas’ta 35 kişinin ölümüyle neticelenen olayların, Aziz Nesin’in tahrik edici konuşmasından kaynaklandığını söyledi.”

Meydan ise “Aziz Nesin’in konuşması halkı galeyana getirdi; Sivas’ta ayaklanma: 40 ölü” diyordu. Meydan’ın haberinde ise şöyle deniyordu: “Yazar Aziz Nesin’in Pir Sultan Abdal kültür etkinliklerinde yaptığı konuşmada ‘Ben dinsizim’ demesinden sonra galeyana gelen on bin kişi kültür merkezini taşa tuttu ve Nesin’in kaldığı Madımak Oteli’ni ateşe verdi. Yanan otelde 40 kişi dumandan zehirlenerek ölürken çıkan olaylarda dördü polis, 145 kişi yaralandı.”

‘DEVLET SEYİRCİ KALDI’

Özgür Gündem’in “Devlet gözetiminde katliam: 40 ölü” başlıklı haberinde “Sivas’ta gerek gösterilerin başladığı sırada gerekse gelişerek saldırı ve kundaklamaya dönüştüğü sırada devlet güçlerinin olaya gerekli ve yeterli müdahaleyi yapmadığı görüldü” denilerek olayların sorumlularına işaret ediliyordu.

Cumhuriyet ise “Devlet seyirci kaldı” manşet başlığını kullandı. Cumhuriyet’teki köşesinde Hikmet Çetinkaya, “İrtica başkaldırdı” başlığını kullandı: “1993 Türkiye’sinde aşırı dinciler Sivas’ta şeriat isteyip yazarların ve sanatçıların kaldıkları oteli yaktılar. Ölü sayısı 35 mi, yoksa daha fazla mı şimdilik bilinmiyor ama bilinen aşırı dinci örgütlerin Sivas’ta kanlı irtica eylemi yaptıklarıdır.”

SALDIRILARA ‘PROTESTO’ DENİYOR

Kayseri’nin Danişmentgazi Mahallesinde pazar akşamı Suriyelilerin iş yerleri, araçları ve evlerine yönelik saldırılar yapılmasının ardından başka kentlerde de benzer olaylar devam ediyor. Suriyeli sığınmacılara yönelik gerçekleşen saldırılara dair haberler kimi yerlerde “birikmiş haklı bir öfkenin tezahürü” olarak gösterilirken kimi yerlerde bu yaklaşımın tüm halkın duyguları olduğuna dair yanlış ve eksik saptamalar yapılıyor.

Kayseri’deki Suriyelilere ve iş yerlerine yapılan saldırılara ilişkin DHA’nın girdiği haberlerde ise “Kayseri’de 7 yaşındaki çocuğa taciz iddiası sonrası Bursa’da çıkan olaylarda 13 tutuklama” başlığı kullanılıyor.

Lince dönüşen saldırıları, “bir çocuğa yapılan tacize karşı protesto” olarak tanımlayan DHA haberi şunları söylüyor: “Bursa'da pazartesi akşamı meydana gelen olaylarda, Kayseri'de Suriye uyruklu 7 yaşındaki kız çocuğunun akrabası tarafından taciz edilmesini protesto etmek için toplanan gruplar, Osmangazi ve Yıldırım ilçelerinde Suriye uyruklu bazı kişilerin iş yeri ile araçlarına zarar verdi.”

4 Temmuz tarihli girilen haberde “Gerginlik polisin zamanında aldığı önlemler ile büyümeden yatıştırılırken; güvenlik görevlileri, olaylara karışan 60 kişiyi aynı gece gözaltına aldı” ifadeleri öldürmeye varan saldırıların kontrol altına alındığı söyleniyor. (HABER MERKEZİ)