NATO Zirvesi sonuç bildirgesi: Rusya, Çin ve İran’a ayar, Ukrayna’ya 40 milyar dolar

NATO üyesi 32 ülkenin liderlerini bir araya getiren NATO Zirvesi bugün sona erecek. 38 maddelik Sonuç Bildirgesi’nde Ukrayna'ya silah yardımının sürmesi ve gelecek yıl en az 40 milyar dolar fon sağlanması, üye ülkelerin silahlanmaya daha fazla pay ayrılması kararlaştırıldı, Çin ve İran’a “Rusya’ya desteğe son ver” uyarısı yapıldı. Genişleme stratejisine devam edileceğini sinyali verilen bildirgede, bir sonraki Hollanda zirvesinin ardından, NATO’nun Türkiye’de toplanacağı duyuruldu.

Sonuç Bildirgesinde öne çıkan maddeler şöyle:

• Rusya, NATO müttefiklerinin güvenliğine yönelik en önemli ve doğrudan tehdit olmaya devam ediyor. 
• Afrika ve Orta Doğu'daki çatışma, kırılganlık ve istikrarsızlık bizim güvenliğimizi ve ortaklarımızın güvenliğini doğrudan etkiliyor. İran'ın istikrarsızlaştırıcı eylemleri Avrupa-Atlantik güvenliğini etkiliyor. Çin Halk Cumhuriyeti'nin hırsları ve zorlayıcı politikalar çıkarlarımıza, güvenliğimize ve değerlerimize meydan okumaya devam ediyor. Rusya ile Çin arasında derinleşen stratejik ortaklık ve kurallara dayalı uluslararası düzeni baltalamaya ve yeniden şekillendirmeye yönelik karşılıklı olarak güçlenen girişimleri derin bir endişe kaynağıdır.

SİLAH HARCAMALARI ARTACAK, NÜKLEERE DEVAM

• Müttefiklerin üçte ikisinden fazlasının, yıllık GSYİH'larının en az yüzde 2'si oranındaki savunma harcaması taahhütlerini yerine getirmelerini memnuniyetle karşılıyor ve bunu aşan müttefikleri takdir ediyoruz. Avrupalı müttefiklerin ve Kanada'nın savunma harcamaları 2024'te yüzde 18 arttı; bu on yıllardır görülen en büyük artış. Ayrıca modern yeteneklere daha fazla yatırım yapıyorlar ve NATO operasyonlarına, misyonlarına ve faaliyetlerine katkılarını artırıyorlar… Gereksinimleri karşılamak için birçok durumda GSYİH'nın yüzde 2'sinin üzerinde harcamalara ihtiyaç duyulacağını yeniden teyit ediyoruz.
• Artan ulusal savunma harcamalarının ve NATO ortak finansmanının, daha tartışmalı bir güvenlik düzeninin getirdiği zorluklarla orantılı olmasını sağlamak için kaydedilen ilerlemeyi daha da geliştireceğiz.
• Nükleer caydırıcılık ittifak güvenliğinin temel taşıdır… Nükleer silahlar var olduğu sürece NATO nükleer bir ittifak olarak kalacaktır. 
• NATO'nun Endüstriyel Kapasite Genişletme Taahhütünü kabul ettik.

UKRAYNA’YA SİLAH VE PARA DESTEĞİ

• Müttefiklerin, Ukrayna'ya kritik ek hava savunma sistemlerinin yanı sıra diğer askeri yetenekleri de sağlama yönündeki duyurularını memnuniyetle karşılıyoruz. Müttefikler ve ortaklar tarafından Ukrayna'ya askeri teçhizat ve eğitim sağlanmasını koordine etmek amacıyla NATO Ukrayna Güvenlik Yardımı ve Eğitimi'nin (NSATU) kurulmasına karar verildi. 
• Rusya'nın saldırganlığını yenebilecek bir güç oluşturma konusunda Ukrayna'yı desteklemek amacıyla askeri teçhizat, yardım ve eğitim sağlanması amacıyla Ukrayna'ya Uzun Vadeli Güvenlik Yardımı Taahhüdünü duyurdu. Müttefikler, orantılı katkılar yoluyla gelecek yıl içinde minimum 40 milyar Avroluk temel finansman sağlamayı planlıyor.
• Ukrayna'nın NATO ile birlikte çalışabilirliğini artırmak için pratik işbirliğinin önemli bir ayağı olan NATO-Ukrayna Ortak Analiz, Eğitim ve Öğretim Merkezi'nin (JATEC) kurulması ileri götürüldü.
• Genel Sekreterin Ukrayna'ya bir NATO Kıdemli Temsilcisi atama kararını memnuniyetle karşıladık.
• Ukrayna'nın geleceği NATO'dadır. Ukrayna giderek daha fazla birlikte çalışabilir hale geldi ve İttifak ile siyasi açıdan bütünleşti. Müttefikler kabul ettiğinde ve koşullar karşılandığında Ukrayna'ya İttifak'a katılma davetini gönderebilecek konumda olacağımızı bir kez daha teyit ediyoruz. 

RUSYA, ÇİN, İRAN, KUZEY KORE…

• Rusya, bu savaşı derhal durdurmalı ve tüm güçlerini Ukrayna'dan tamamen ve koşulsuz olarak çekmelidir. Ayrıca Rusya'yı, Moldova Cumhuriyeti ve Gürcistan'da bulunan tüm güçlerini onların rızası olmadan geri çekmeye çağırıyoruz.
• Rusya'nın, stratejik bir gözdağı duruşu sergileyen, Belarus'a nükleer silah konuşlandıracağını duyurması da dahil olmak üzere, sorumsuz nükleer söylemini ve zorlayıcı nükleer sinyallerini kınıyoruz. 
• Bir sonraki Zirvemizde değişen güvenlik ortamını dikkate alarak NATO'nun Rusya'ya yönelik stratejik yaklaşımına ilişkin öneriler geliştireceğiz.
• Tüm ülkeleri Rusya'nın saldırganlığına hiçbir şekilde yardım etmemeye çağırıyoruz. Rusya'nın Ukrayna'daki savaşını kolaylaştıran ve dolayısıyla uzatan herkesi kınıyoruz.
• Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti (Kuzey Kore) ve İran, Rusya'ya mühimmat ve mürettebatsız hava araçları (İHA'lar) gibi doğrudan askeri destek sağlayarak Rusya'nın Ukrayna'ya karşı saldırı savaşını körüklüyor. Kuzey Kore ile Rusya arasında derinleşen bağları büyük endişeyle not ediyoruz. Balistik füzelerin ve ilgili teknolojilerin İran tarafından Rusya'ya aktarılması ciddi bir gerilime işaret edecektir.
• Çin, sözde “sınırsız” ortaklığı ve Rusya'nın savunma sanayii üssüne verdiği büyük ölçekli destek aracılığıyla, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşının belirleyici bir sağlayıcısı haline geldi. Bu, Rusya'nın komşularına ve Avrupa-Atlantik güvenliğine yönelik oluşturduğu tehdidi artırıyor. Çin’i Rusya'nın savaş çabalarına her türlü maddi ve siyasi desteği durdurmaya çağırıyoruz. 

İŞBİRLİĞİ VE ORTAKLIKLAR

• NATO-AB işbirliği benzeri görülmemiş seviyelere ulaştı. Ukrayna bağlamında NATO-AB işbirliği daha da önem kazandı… Uzun süredir devam eden işbirliğimiz temelinde, AB'nin yeni liderliğiyle yakın çalışmayı sabırsızlıkla bekliyoruz.
• Ortak güvenlik sorunlarını ve işbirliği alanlarını tartışmak üzere Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda, Kore Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği liderleriyle bir araya geleceğiz. Hint-Pasifik, bölgedeki gelişmelerin Avrupa-Atlantik güvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle NATO açısından önem taşıyor. Asya-Pasifik ortaklarımızın Avrupa-Atlantik güvenliğine devam eden katkılarını memnuniyetle karşılıyoruz. 
• Batı Balkanlar ve Karadeniz bölgeleri İttifak açısından stratejik öneme sahiptir.  Batı Balkanlar ile siyasi diyaloğumuzu ve pratik işbirliğimizi geliştirmeye devam edeceğiz. 
• Genel Sekreteri, güney komşusu için NATO'nun bölgedeki (Orta Doğu ve Afrika) odak noktası olacak ve NATO'nun çabalarını koordine edecek bir Özel Temsilci atamaya davet ettik. Diyalogumuzu, sosyal yardımlarımızı, görünürlüğümüzü ve Savunma Kapasitesi Geliştirme Girişimi, Güney Merkezi ve Kuveyt'teki NATO-ICI Bölge Merkezi gibi mevcut işbirliği araçlarımızı güçlendireceğiz. Ürdün Haşimi Krallığı ile birlikte Amman'da bir NATO İrtibat Bürosu açma konusunda mutabakata vardık. NATO Irak Misyonu’nun (NMI) başarısına dayanarak ve Iraklı yetkililerin talebi üzerine Irak Güvenlik Kurumlarına verdiğimiz desteğin kapsamını genişlettik ve NMI aracılığıyla faaliyetlerimizi sürdüreceğiz.
• Haziran 2025'te Hollanda'nın Lahey kentinde yapılacak bir sonraki Zirvemizde tekrar buluşmayı ve ardından Türkiye'de bir toplantı yapmayı sabırsızlıkla bekliyoruz.

(POLİTİKA SERVİSİ)