Geri dönüşüm tesisleri hastalık saçıyor

Plastik üretimi yapan şirketlerin bir “günah aklama” yöntemi olan plastik geri dönüşümü pek çok zarara yol açıyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün 2022 yılında yayımladığı “Türkiye’de plastik geri dönüşümün sağlık üzerindeki etkileri” isimli raporda Türkiye’de devletin plastik geri dönüşümünün sağlık ve çevre üzerindeki etkilerini ele almakta etkisiz kalmasının, sağlık hakkı üzerindeki olumsuz sonuçları belgeleniyor. Geri dönüşüm faaliyetlerinden yayılan hava kirleticiler ve toksinler, başta çocuk işçiler olmak üzere geri dönüşüm tesislerinde çalışanları ve bu tesislerin yakınında yaşayan insanların sağlığını etkiliyor.

‘ZEHİRLİ KATKI MADDELERİNDEN ÜRETİLİYOR’

Plastik atıklar geri dönüştürülmek üzere parçalanır, yıkanır, yüksek sıcaklıklarda eritilir ve ardından küçük topaklar halinde yeniden biçimlendirilir. Bu süreçte, yeterli korunma sağlanmadığı takdirde astım, nefes alma güçlüğü ve göz tahrişi gibi kısa vadeli sağlık sorunlarına yol açabilecek hava kirleticileri ve toksinler salınır. Bu toksinlere maruz kalınması ayrıca bilim insanları tarafından kanser, nörolojik sorunlar ve üreme sistemi bozuklukları risklerindeki artışla da ilişkilendirmiştir. Plastikler fosil yakıtlardan ve zehirli katkı maddelerinden üretiliyor ve önemli miktarda sera gazı emisyonuna yol açarak iklim krizine de katkıda bulunuyor.

TESİSLER EVLERE TEHLİKELİ DERECEDE YAKIN

İnsan Hakları İzleme Örgütü, aralarında İstanbul ve Adana’daki plastik geri dönüşüm tesislerinde daha önce çalışmış ve hâlâ çalışmakta olan 26 kişi ile bu tesislerin yakınında yaşayan 21 kişinin de bulunduğu toplam 64 kişiyle görüştü. Görüşülen işçilerden beşi görüşme sırasında çocuk yaştaydı, dört yetişkin ise plastik geri dönüşüm tesisinde çalışmaya çocuk yaşta başlamışlardı.

Geri dönüşüm tesislerinde çalışan işçiler ve bu tesislerin yakınlarında yaşayan insanlar solunum sorunlarından, şiddetli baş ağrılarından ve cilt rahatsızlıklarından şikayetçi olduklarını; ayrıca koruyucu ekipmanlarının bulunmadığını ve meslek hastalıkları için sağlık hizmetlerine erişimlerinin çok az veya hiç olmadığını aktardı. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün ziyaret ettiği tesislerin çoğu, Türkiye’deki yasalara ve çevre yönetmeliklerine aykırı olarak evlere tehlikeli derecede yakın konumlarda yer alıyordu.

YASALARA AYKIRI İŞLEYİŞ

Geri dönüşüm tesislerinin yakınlarında yaşayan mahalle sakinleri, plastik geri dönüşümünden kaynaklanan yoğun koku ve kirliliğin uyumalarını, pencerelerini açmalarını ve dışarıda vakit geçirmelerini engellediğini söyledi.

Çevre koşullarının yetkili makamlar ile işverenler tarafından izlenmesi ve bu koşullarla ilgili bilgilerin paylaşılması Türkiye’de yasal bir zorunluluk. Bu yasal zorunluluğa rağmen, İnsan Hakları İzleme Örgütü geri dönüşüm tesislerinde çalışan işçilerin ve bu tesislerinin yakınlarında yaşayanların, çevrelerindeki toksin seviyeleri, bu toksinlere maruz kalmaktan kaynaklanan riskler veya bu risklerin nasıl en aza indirilebileceği gibi temel konularda bilgilendirilmediklerini tespit etti.

GERİ DÖNÜŞÜM İŞÇİLERİNE ENGEL

Geri dönüşüm konusunda iktidarın attığı en şatafatlı hamle Emine Erdoğan’ın 2017’de başlattığı Sıfır Atık Projesiydi. Bu projenin atık kâğıt işçilerine yapılan baskınların arkasındaki sebep olduğu, iktidar tarafından baskılandıkları tartışılıyordu. Gazetemize şu anki durumu aktaran İstanbul Geri Dönüşüm İşçileri Derneğin Başkanı Mustafa Ay, bu baskının artık devam etmediğini şu şekilde açıkladı: “Baskı devam etmiyor çünkü bence bu konuda başarısız oldular. Sokaklarda geri dönüşümü sağlayacak sistemi kuramadılar ve sokaklar bize kaldı” diyor.

Bunun yanı sıra bu projenin kurumlar ve AVM’lerden belediye desteğiyle atık topladığını ifade eden Ay, kurumların atıklarını toplayıcılarına vermesinin yasak olduğunu, denetimi belediyenin her gün atıkları toplamak üzere araç göndermesiyle yaptığını belirtti. Ay, baskılar devam etmese de bu projeden dolayı özellikle AVM ve kurumlardan atık toplayamamalarının işlerini olumsuz etkilediğini çünkü sokaktaki evsel atıkları ayrıştırmanın çok zor olduğunu vurguladı. (HABER MERKEZİ)