İstanbul'un suyuna zehir

Özlem Songül ABAYOĞLU
İstanbul

İstanbul’un en önemli içme suyu havzalarından olan Ömerli Havzası içine Biyoteknoloji İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (OSB) yapılması kararı alındı. Çevre Bakanlığı ve AKP’de olan Tuzla Belediyesinin şubat ayında aldığı meclis kararı ile yapılacak OSB’de ilaç, ilaç yan ürünleri, tarım ilacı gibi ürünler üretilecek ve Ömerli su sistemini ve dolayısı ile İstanbul su sistemini devre dışı bırakabilecek kadar tehlikeli atıklar oluşacak. Ömerli Barajı Anadolu Yakası’nın tamamı olmak üzere İstanbul’un su ihtiyacının yarısından fazlasını belirliyor.Baraj aynı zamanda Melen su sistemi ara depo görevini görüyor. Karara ilişkin konuştuğumuz Çevre Mühendisi Selahattin Beyaz “Sermaye yüksek kâr elde ederken, maliyeti halk ödeyecek” dedi.

KİMYASAL ÜRÜNLER ÜRETİLECEK

Ömerli Barajının uzak mesafe koruma ve besleme havzası içine yapılması kararı alınan Biyoteknoloji İhtisas OSB içerisinde 180 firma faaliyet gösterecek. OSB’de şu ürünler üretilecek: İlaç, aşı, tıbbi ürün, tıbbi cihaz, nanoteknolojik ürün, tarım ilaçları, tıbbi bitki ve tohum, ham maddeler, antibiyotik, moleküler genetik kit, biyosensör ürünler, biyoaktif ortez protez, kemik grefti, spinal implant, embriyo, antikor, pigment, bakteri, hormon, plazminojen aktivatörü gibi birçok tıbbi ilaç ve malzeme üretilecek. OSB projesi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ÇED onayı verdi, OSB için yapılan çevre düzeni plan değişikliği de Tuzla Belediyesinden geçti.

"İSTANBUL’UN SUYU RİSK ALTINDA"

Çevre Mühendisi Selahattin Beyaz, yer seçimi ve izin süreçlerinde seçilen alanın İstanbul’un en önemli su kaynağı olan Ömerli Barajını besleyen su toplam havzası kapsamında olduğu bilindiği halde önemsenmediğine dikkat çekti. “OSB için planlanan alanda bulunan kısım küçük dereler ve yüzey akışı barajı beslemekte. Bu nedenlerle bu alanın temiz kalması önemlidir” ifadelerini kullanan Beyaz, planlanan OSB’de çok tehlikeli kirletici atıklar oluşacağı uyarısında bulundu. OSB içinde kurulacak atıksu arıtma sisteminin su havzası için oluşan riskleri ortadan kaldırmayacağı uyarısında bulanan Beyaz “OSB ile birlikte İstanbul’un su kaynağı olan Ömerli Havzası ve baraj sistemi sürekli risk altında olacak. Bu Melen su sistemini de olumsuz etkileyecektir” dedi.

"SUYA ERİŞİM ENGELLENİYOR"

En önemli yaşam kaynağı olan suya erişimin sermayenin plansız rant projeleriyle engellendiğine vurgu yapan Beyaz, “İstanbul’un su havzalarının sermayenin yağma projelerine açılmasıyla kent halkı 200 km uzaklıktaki Melen Havzası suyuna muhtaç hale gelmiştir. Sermaye havza alanlarındaki projelerden yüksek kâr elde ederken, yüksek maliyetli suyun bedelini İstanbul halkı ödemektedir. İktidar, İstanbul’da boş gibi görünen her alanı yağma projelerine açmaktan vazgeçmeli, yönetmeliklere, kanunlara ve ilgili mevzuata uygun planlama yapmalıdır” diye konuştu.

ÖMERLİ’NİN DOLULUK ORANI YÜZDE 72

Ömerli Havzası’nın azami biriktirme hacmi 235.371 milyon metreküp. Yıllık verimi ise 220 milyon metreküp. Bugün ise Ömerli Havzası’ndaki barajın doluluk oranı yüzde 72. İktidar ve temsilcilerinin İstanbul’un su ihtiyacını karşılamak için alternatif olarak uygulamaya çalıştıkları ancak Melen barajının hâlâ yapılamaması nedeni ile fiyaskoya dönüşmüş Melen Su Sistemi İstanbul’a yaklaşık 200 km uzaklıktan basınçlı borular ile su iletimi yapılmakta. Yüksek enerji maliyetli suyun bedelini ise İstanbul halkı ödemekte. Ayrıca Trakya’dan İstanbul’un suyunu karşılayan üç baraj var: Kazandere, Pabuçdere ve Istrancalar havzaları. İstanbul’un içinde İstanbul’un içme ve kullanma suyunu karşılamak üzere 10 tane su havzası bulunuyor. Bunlar Darlık, Ömerli, Elmalı, Alibey, Sazlıdere, Büyükçekmece, Terkos su havzaları.

İSKİ: TELAFİSİ OLMAYAN ZARARLAR YARATIR

İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) tarafından hazırlanan “Ömerli Baraj Gölü Havzası Koruma Planı” raporunda, söz konusu alandan Ömerli İçme Suyu Barajı Havzası’nda kalan Balçık Deresi’nin geçtiğini vurguladı. Çevre düzeni planında ‘kritik öneme sahip alan’ ve ‘doğal ve kırsal karakteri korunacak alan’ kapsamında olduğunun altı çizilen İSKİ değerlendirmesinde “OSB yapılması kararı İSKİ içme suyu yönetmeliği, yürürlükteki çevre ve imar planları kararlarına aykırıdır. İnsan sağlığına ve çevreye zararlı endüstriyel atıksu üretecek faaliyetlere teknik olarak izin verilmemesinin yanında bu tür maddelerin havza içinde depolanması dahi sel, taşkın ve deprem gibi doğal afetlerde ve/veya oluşabilecek kazalarda telafisi mümkün olmayan zararlara yol açacaktır. Bu İstanbul ilinin içme suyunun yüzde 50’sinden fazlasını karşılayan Ömerli Barajı Havzası için ciddi bir risk oluşturacaktır” ifadelerine yer verilerek, İSKİ’nin olumlu görüşü olmayan imar planlarının onaylanmaması ve uygulanmaması gerektiği vurgulandı. Konuya ilişkin görüşünü aldığımız İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) yetkilisi, İSKİ’nin raporunu hatırlatarak, “Bu projeye olumlu görüş bildirmedik, İSKİ’nin raporuna uyulması gerekir” dedi. Çevre düzeni planının geçtiği sırada Tuzla Belediyesi AKP’de iken şu an CHP’ye geçen Tuzla Belediyesinden ise geri dönüş alamadık.

MİLYARLARCA TL YATIRILDI

BİYOSAD’in yaptığı duyuruya göre BİYOSAD öncülüğünde Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlı yürütülen Biyoteknoloji Vadisi proje bedeli 4 buçuk milyar TL. Biyoteknoloji Sanayicileri Derneğinin (BİYOSAD) resmi sitesinde, Biyoteknoloji Vadisi’ni hayata geçireceklerini “Özel şirketler, kamu kuruluşları üniversiteler, test sertifikasyon merkezleri, AR-GE merkezleri, start-up’lar gibi akla gelebilecek sektörün tüm paydaşlarının yer alacağı bir biyoteknoloji ekosistemi kurulacaktır” şeklinde tanımlıyor. Haberimize ilişkin aradığımız BİYOSAD’dan cevap veren olmadı.

ÖMERLİ’DE OSB’YE NASIL İZİN VERİLDİ?

İstanbul’a su sağlayan en önemli havzalardan birine OSB yapılması üzerine bir OSB kurulurken yerine nasıl karar verildiğini araştırdık. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının resmi sitesinde yer alan bilgiye göre yer seçimi, Bakanlığın koordinatörlüğünde ilgili kurum ve kuruluşların temsilcilerinin katılımıyla oluşan yer seçimi komisyonunun yerinde yaptığı inceleme sonucunda yapılıyor. Komisyonda kararlar oy birliği ile alınıyor. Mevzuat gereğince korunması gereken ve sanayi tesislerinin kurulmasına izin verilmeyen alanlar OSB yeri olarak incelemeye alınmıyor.