Dondurmada nelere dikkat edilmeli

Ramis SAĞLAM
İzmir

Yaz aylarının vazgeçilmezi olan dondurmanın tarihçesi antik çağlara kadar uzanıyor. Kar ve buz kütlelerinin çeşitli meyveler, bal, pekmez ve şarapla tatlandırılarak hoş bir tatlıya dönüştürülmesi dondurmanın ilk örneklerini oluşturuyor.

Birçok kaynakta farklı anlatımlar olsa da buz ve meyve karışımlarının Büyük İskender’den Mısır’a kullanımının yanı sıra Perslerin kaymak, bal, şurup, şerbet ve çeşitli baharatları kar ile birleştirerek dondurmanın ilham kaynağını oluşturduğu genel kabul görüyor.

Çinlilerin donmuş bal ve süt kullanarak yaptıkları serin lezzet, dondurmanın tarihçesi içerisinde dikkat çeken bir dönüm noktası oluyor. Bir başka anlatıma göre bir çeşit pirinç ve süt karışımını karda dondurarak ilk sütlü dondurmayı icat edenin Çinliler olduğu ifade ediliyor.

1296'da İtalyan gezgin Marco Polo, Çin gezisinde keşfettiği bu lezzeti yeniden Avrupa ile buluştururken, Portekiz ve İtalyanların Latin Amerika’da vanilya ve kakaoyu keşfederek ülkelerine getirmeleriyle ilk vanilyalı ve kakaolu dondurma ortaya çıkıyor. 1700’lü yıllarda Amerika’daki hikâyesi başlayan dondurma kısa sürede halkın en sevdiği lezzetler arasında yer alırken gelişen teknoloji ve halk tarafından gördüğü talep sonucunda ilk dondurma makineleri icat ediliyor.

Ülkemizde bugün coğrafi işaretli dondurmalar ve yenilebilir buzlar ürün grubunda 4 ürün olarak; Adana Bici Bici, Görele Dondurması, Maraş Dondurması ve Nazilli Kar Helvası olarak karşımıza çıkıyor.

Dondurmanın günümüzde geldiği noktayı gıda mühendisliği açısından yapılışını, saklanışını TMMOB’a bağlı Gıda Mühendisleri Odası İzmir Şube Yöneticisi Hande Toz ile konuştuk.

KALORİSİ YÜKSEK BESLEYİCİ

Dondurmanın kalorisi yüksek ve besleyici bir süt ürünü olduğunu söyleyen Toz, beğenilerek tüketilen diğer yenilebilir buz ürünlerinin satışı, satın alması, depolanması ve tüketimine dikkat edilmesi gerektiğine dikkat çekti.

Dondurma kararında yendiği sürece kilo aldırmıyor. Fakat çok yüksek miktarlarda tüketimi, diğer gıdalar gibi kiloyu artırıcı etki gösteriyor. Eğer dondurmanızın üstüne karamel veya çikolata sos, krema, fındık ya da fıstık parçacıkları eklettirirseniz, masum gözüken dondurmanız en az 75-100 kalori artıyor.

DONDURMA NASIL OLMALI?

Dondurmanın sert ve pürüzlü bir dokuya sahip olması gerektiğini söyleyen Toz, “İdeal servis şekli dondurma kaşığı ile top olarak servis edilmesidir. İdeal servis sıcaklığı merkez sıcaklığı -18°C’dir. Raf ömrü -18°C de genel olarak 1 yıldır. Son dönemin trendi ise ‘İtalyan Dondurması’ geleneksele yapılan modern bir dokunuşla hayatımıza dâhil olmuştur. İtalyanca donuk anlamına gelen gelato, dondurmayla hemen hemen aynı malzemelerle yapılıyor olsa da bünyesinde önemli farklılıklar barındırıyor” dedi.

“HİJYENİK KOŞULLARA DİKKAT EDİLMELİ”

Hijyenik koşullar altında üretilmeyen, frigorifik araçlarla sevk edilmeyen ve yeterli soğutması olmayan depolarda depolanan dondurmanın halk sağlığını önemli bir biçimde tehdit ettiğini ifade eden Toz, “Bu sebeple güvenilir yerlerden satın alınmalıdır. Seyyar satıcılardan dondurma alınmamalıdır. Dökme olarak satılan dondurmalarda külaha dondurma aktarılmasında kullanılan kaşıkların sürekli temizlenmesi gerekir. Kaşıkların bekletildiği suyun sıklıkla değiştirilmesi, tezgâhlardaki dondurmaların ve kullanılan külahların tozlanmayı, kirlenmeyi önleyecek şekilde kapalı kaplarda muhafaza edilmesi gerekmektedir” diye konuştu.

“AMBALAJLARA DİKKAT EDİLMELİ”

Ambalajlı dondurmalarda etiket bilgilerine dikkat edilmesi gerektiğini söyleyen Toz, “Son kullanma tarihi mutlaka okunmalı, Tarım ve Orman Bakanlığı’nca verilen kayıt veya onay numarasının olup olmadığının kontrol edilmesi ile son tüketim tarihi/tavsiye edilen tüketim tarihi, üretici firmanın adı ve adresi, içerik ve alerjen bilgilerinin incelenmelidir. Dondurma çözündürülüp tekrar asla dondurulmamalıdır. Orijinal şekli bozulmuş ambalajlı dondurmaların eriyip tekrar dondukları varsayılarak satın alınmamaları gerekmektedir. Yumuşamış ambalajlı dondurmalar da alınmamalıdır. Dondurma alışverişte en son alınıp hızlı bir şekilde dondurucuya konulmalı ya da hızla tüketilmelidir” ifadelerini kullandı.