Şirketlere vergi yüzde 25’ten yüzde 10’a çıkarıldı (!)

AKP iktidarı vergi paketini TBMM Başkanlığına sundu. İktidar hazırladığı yasa tasarısında şirketlerin yüzde 25 kurumlar vergisi oranının çok altında vergi ödediğini kaydetti. Beyan edilen kazanç üzerinden verilen kurumlar vergisi, yine iktidarın teşvik, indirim ve istisna uygulamalarıyla yüzde 25’in oldukça altında kalınca, iktidar fiili vergi oranını yüzde 10’a çekilmesi hedeflendi.

AKP’NİN İTİRAFI: YÜZDE 25 VERGİ VEREN ŞİRKET YOK

AKP’nin Meclise sunduğu yasa teklifi, şirketlerden yıllarca vergi alınmadığının itirafı niteliğinde oldu. Yasa taslağında verilen örneğe göre, 1 milyon lira ticari bilanço kârı olan şirketin iştirak hissesi satış kazancı olan 800 bin lira beyan üzerine matrahtan düşüldü. Şirket böylece 1 milyon liralık kârı ile değil, 200 bin liralık geliri ile vergilendirilerek 50 bin lira vergi ödedi.  Yeni düzenleme ile 1 milyon lira bilanço kârının vergilendirileceği kaydedildi. Böylece indirim ve istisnalar düşülmeden önceki tutardan yüzde 10 asgari vergi alınacak. Söz konusu şirket 100 bin lira vergi ödeyecek. Böylece düzenleme öncesi yüzde 5 vergi veren şirketin yüzde 10 vergi ödemesi hedeflenecek.

CUMHURBAŞKANI BUNU DA SIFIRLAYABİLİR

Ancak yüzde 10 asgari vergi tutarı bütün sektörler için geçerli olmayacak. Cumhurbaşkanı sektörler, faaliyet konusu, iş kolları ya da üretim alanları itibarıyla yüzde 10’luk vergi tutarını sıfıra indirebilecek ya da yüzde 20’ye çıkarabilecek.

ÇOK ULUSLU ŞİRKETE YÜZDE 15 VERGİ

Çok uluslu şirketler de yüzde 25 kurumlar vergisinin oldukça altında vergi verince, yapılan düzenleme ile çok uluslu şirketlerin bir kısmına yüzde 15 asgari vergi düzenlemesi getirmek hedeflendi. Teklife göre yıllık konsolide hasılatı 750 milyon avro karşılığı Türk lirası olan çok uluslu şirketler asgari düzeyde kurumlar vergisi ödeyecek.

YAP-İŞLET-DEVRET PATRONLARINA VERGİ

Yap-işlet ve devret modeli ile kamu özel iş birliği projeleri kapsamında elde edilen kazançlardan yüzde 30 oranında kurumlar vergisi alınması da teklif ile hedeflendi.

İŞÇİLERİN ÖDEDİĞİ VERGİ PATRONLARI SOLLADI

Türkiye’de faaliyet gösteren şirketler, ücret ve maaşlılardan yüzde 20,71 daha az vergi ödedi. Türkiye ekonomisinin tamamından sadece yüzde 29 pay alabilen işçi ve emekçilerin ödediği doğrudan gelir vergisi ocak-haziran döneminde 587,5 milyar lira oldu. Buna karşılık şirketlerden alınan kurumlar vergisi 465,5 milyar lirada kaldı.

İşçi ve emekçilerden alınan doğrudan vergi yüzde 126,7 artarken, patronlardan alınan vergi artışı bunun yarısının dahi altında arttı. Ücret ve maaşlılar geçtiğimiz yılın ilk 6 ayında 256,1 milyar lira vergi vermişti. Patronlardan alınan kurumlar vergisi, 290,7 milyar lirayla gelir vergisinin üzerindeydi.

ERDOĞAN KDV ZAMMI YAPTI, DOLAYLI VERGİLER FIRLADI

İktidar Cumhurbaşkanı Erdoğan imzasıyla, bazı kalemlerde KDV’yi yüzde 8’den yüzde 10’a ve yüzde 18’den yüzde 20’ye çıkarmıştı.

Dolaylı vergiler ilk 6 ayda patladı. Geçtiğimiz yılın ilk 6 ayına göre yüzde 246,6 artan KDV gelirleri 436,5 milyar liraya ulaştı. Geçtiğimiz yılın ilk 6 ayında bu tutar 125,9 milyar liraydı. Böylece devletin topladığı KDV 3,5 kat arttı.

BENZİN VE MAZOTA ÖTV ZAMMI ETKİSİNİ GÖSTERDİ

Ocak ayında benzin ve motorinde ÖTV tutarı 95 oktan benzinde 7,52 TL’den 9,45 TL’ye, motorinde 7,05 TL’den 8,86 TL’ye çıktı. 98 oktan benzinin ÖTV tutarı ise litrede 7,88 liradan 9,91 liraya çıktı.

Petrol ve doğal gaz ürünlerinden alınan özel tüketim vergisi (ÖTV) yüzde 326,3 arttı. Geçtiğimiz yılın ilk 6 ayında bu kalemde toplanan ÖTV tutarı 325 lirayken, bu yılın ilk 6 ayında toplanan ÖTV 608,7 milyar lira oldu.

TEŞVİK ÖDEMELERİ YÜZDE 378 ARTTI

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı eliyle patronlara verilen teşvik ilk 6 ayda 11,5 milyar lira oldu. Bu tutar geçtiğimiz yılın aynı döneminde 2,4 milyar liraydı. Böylece patronlara verilen teşvik tutarı 4,8 kata çıktı.

FAİZE HARCAMA BÜYÜK

2023 yılının ilk 6 ayında faize 275,2 milyar lira ödenek ayrıldı. Faiz harcamaları 2024’ün ilk 6 ayında katlandı. Bu yılın ilk 6 ayında ise faiz gideri 574,4 milyar liraya yükseldi.

Geçtiğimiz yılın haziran ayında faize 37,3 milyar lira ayrılmışken, bu haziranda faiz harcaması 99,2 milyar liraya çıktı.

EMEKLİLER DİPTE EŞİTLENDİ

İktidar 13 milyon emekliye sıfır zam, emekli aylıkları 10 bin lira olan 3 milyon 200 bin emekliye ise 2 bin 500 lira zam yaptı. Yapılan ve yapılmayan zammın gerekçe olarak ise ‘bütçe dengesi’ gösterildi.

AKP Grup Başkanı Abdullah Güler yaptığı açıklamada, en düşük emekli maaşının 2.500 TL’lik bir zamla birlikte 12.500 TL’ye yükseltildiğini duyurdu. Seyyanen zam yapılmaması nedeniyle enflasyon zammıyla maaşı 12.500 TL’ye çıkan emekliler ise 12.500 TL aylık almaya devam edecek.

Son iki yılın temmuz dönemlerinde asgari ücrete yapılan zam ise bu sene gerçekleşmedi ve 17.002 TL olarak devam etti.

2003 yılında en düşük işçi emekli maaşının (4a) asgari ücrete oranı 1.47’ydi. Başka bir deyişle, işçi emeklisi asgari ücretten yüzde 47 daha fazla maaş alıyordu.

En düşük emekli maaşının asgari ücrete denk gelebilmesi için yüzde 70 civarında zam yapılması gerekirken, yüzde 25’lik zammın ardından en düşük emekli maaşı asgari ücretin yüzde 36 altında kaldı.

PROF. ÇELİK: ÇÖZÜM EMEKLİLER İÇİN DAHA FAZLA KAMU HARCAMASIDIR

Çalışma Ekonomisti Prof. Dr. Aziz Çelik, konuya ilişkin şu değerlendirmelerde bulundu: “En düşük emekli aylığı (tamamlama işlemi) emekli aylıklarının dibe vurması nedeniyle ocak 2019’da AKP tarafından başlatılan bir yama uygulamasıdır (5510 sayılı Yasa ek 19. madde). Ancak bu uygulama emeklilere insanca yaşayacak asgari bir aylık sağlamadığı gibi bütün emekli aylıklarını dipte eşitledi.

2019’da ortalama emekli aylığı en düşük emekli aylığının 2 katı iken 2024’te yüzde 16 fazlasına geriledi. Tıpkı asgari ücrette olduğu gibi emekli aylıklarını da dipte eşitlediler. Bu sistemle emeklilere bütçeden/GSYH’den ek kaynak aktarılmıyor. Yukarıdaki emekliden alınıp aşağıdaki emekliye veriliyor. Sonuçta emekliler yoksullaşıyor.

Emekli aylıklarının düşmesinin asıl sebebi aylık bağlama oranının (ABO) ve güncelleme katsayısının AKP tarafından düşürülmesidir. Kısaca 2008 tarihli 5510 sayılı karşı devrimidir. Yama ile olmaz. İntibak yasası çıkmalı ve ABO ve güncelleme katsayıları eski düzeyine yükseltilmelidir.

En düşük emekli aylıkları ve diğer emekli aylıkları insanca yaşayacak ve dengeli bir düzeye çıkarılmalıdır. Bunun yolu basittir. Emekli aylıklarına AB ülkeleri oranında kaynak aktarıverin. Türkiye’de GSYH’den emekli aylıklarına ayrılan pay yüzde 4.1 civarında, AB ülkelerinde ise yüzde 9.5 düzeyinde. Çözüm yama değil emekliler için daha fazla kamu harcamasıdır.” (EKONOMİ SERVİSİ)