Ömerli havzasına yeni hançer: 367 dönümlük inşaat geliyor

Özlem Songül ABAYOĞLU
İstanbul

İstanbul’un önemli su havzalarından Ömerli Havzası’nda yapılaşma durmuyor. Bölgeye bir Biyoteknoloji İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (OSB) yapma projesinin ardından şimdi de Formula 1 pistinin çevresi betona boğulacak. Halihazırda havza içerisinde bulunan Formula 1 pistinin bakım onarım ihalesi yapılırken, ihaleyi alan şirkete havza içerisine binalar dikme hakkı verildi.

Formula 1 yarışlarının 2026 yılında Türkiye’de yapılması hedefleniyor. Bu hedef doğrultusunda, zaten Ömerli Havzası sınırları içerisinde olan Formula 1 pistinin bakım onarım ihalesi nisan ayında yapılmıştı. Ancak ihale yalnızca pistin bakım ve onarımı ile sınırlı kalmamış. İhaleyi alacak şirketin, pistin etrafına alışveriş merkezi, macera parkı, eğlence merkezi ve otomobil müzesi yapacağı ortaya çıktı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü, İstanbul Vakıflar 2. Bölge Müdürlüğünce, ihaleye çıkarılan alan 30 yıllığına kiralandı.

367 BİN METREKARE YAPILAŞMAYA AÇILACAK

Mülkiyeti Hazinedar Sadri Ali Mehmet Süheyl Vakfına ait taşınmazın üzerinde bulunan mevcut Formula 1 pistine ilaveten yapılacak yeni yapıların ihalesini, tek katılımcı olan Can Bilim Eğitim Kurumları AŞ aldı. İhaleye göre AVM inşaat alanı 75 bin metrekare, macera park proje alanı 200 bin metrekare, otomobil müzesi 20 bin metrekare, tema park ise 72 bin metrekare olmak üzere toplam 367 bin metrekarelik bir alana yapılacak. Dolayısıyla halihazırda bulunan 2 milyon 215 bin metrekarelik Formula 1 pisti çevresindeki 367 bin metrekarelik alana daha beton dökülecek.

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen ihale şartnamesine göre, 30 yıllığına kiralanacak pistin tahmin edilen bedeli 117.8 milyon dolar olurken, ilk yılın aylık inşaat süresi kirası 272 bin dolar olacak.

İNŞAAT 2005 YILINDA TAMAMLANMIŞTI

İstanbul Tuzla’da yer alan İstanbul Park pistinin ilk ihalesi 2003 yılında yapılmış, ihaleyi 20 yıl süre ile FİYAŞ almıştı. Daha sonra FİYAŞ, İstanbul Park’ın işletme hakkını kiraya çıkardı ve 2012 yılında yapılan ihale sonucunda araç kiralama şirketi Intercity, pistin 10 yıllık süre ile işletme hakkını aldı. Intercity’nin pisti işletme süresi 2023’te son buldu. 2005 yılında inşaatı tamamlanan İstanbul Park’ta 2005-2011 yılları arasında, 2020 ve 2021’de toplamda 9 Formula 1 yarışı düzenlendi.

"HAVZALAR YAPILAŞMAYA AÇILMAMALIDIR"

Su havzalarının yapılaşmaya açılmaması gerektiğini vurgulayan TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Sekreter Üyesi Özer Or, “Havzalar doğal yağışlar ve çevredeki akarsular ile barajlarda biriktirilecek suların toplandığı bölgelerdir. Buralara inşaat yapıldığında, bu bölgeler yapılaşmaya açıldığında bir altyapı düzenlenmiş oluyor, doğal yapı ve bitki örtüsü tahrip ediliyor. Yağmur suyu toplama, sulama, kanalizasyon benzeri altyapı sistemleriyle doğal zemine düşmesi, akarsulara ve baraja ulaşması gereken yağışların önü kesilmiş, içme ve kullanım suyunun barajlarda toplanması engellenmiş oluyor. Barajda su birikimi yalnızca baraj yüzeyine düşen yağış ile değil barajın ve barajı besleyen akarsuların çevresindeki geniş alanlara düşen yağışın zamanla baraj suyuna katılımıyla oluşur. Havzalardaki yapılaşma tahrip edilen havza alanları nedeniyle yağışlardan tam anlamıyla faydalanılmasının önüne geçiyor. Bunun yanı sıra yapılaşmanın getirdiği kirliliğin, araç ve nüfus hareketliliğinin, sanayi atıklarının ve evsel atıkların artması içme ve kullanım suyunun da korunmasını, temizliğinin sağlanmasını neredeyse imkânsız hale geliyor. Türkiye gibi denetimsizlik ve göz yumma nedeniyle ortaya çıkan çevre felaketlerinin sık yaşandığı bir ülkede bu olumsuzlukların bazı sınırlar aşıldıktan sonra telafi edilmesinin mümkün olamayacağı görüşündeyiz. Bu nedenlerle baraj ve akarsu havzalarının yapılaşmaya açılmasına amasız, fakatsız karşıyız. Su havzalar uzman kurumların bilimsel ve teknik esaslara göre hazırladığı planlara uygun olarak taviz verilmeden korunmalıdır, hangi amaçla olursa olsun bu planların ihlal edilmesine izin verilmemelidir. Daha başlarken çeşitli usulsüzlüklerle, hukuka karşı hileler yapılarak, yasalar ve yönetmelikler ihlal edilerek geliştirilen projelerin ortaya çıkarabileceği sakıncaların yapım ve işletme safhalarında alınacak önlemlerle giderilebileceğine inanmamız beklenmemelidir” ifadelerini kullandı.

İSKİ ise daha önce Ömerli havzasında inşa edilmesi planlanan Biyoteknoloji İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (OSB) için hazırladığı raporda bile, “Geri dönüşü mümkün olmayan zararlar verir” uyarısında bulunmuştu.

İHALEYİ ALAN CAN HOLDİNG KİM?

Formula 1 pistinin yapım onarımı ve çevresine yapılacak inşaatların ihalesini alan Can Holding ise birçok alanda faaliyet gösteriyor. Enerji petrol, kargo, eğitim, sağlık, turizm gibi pek çok alanda yatırım yapmış. Awox, Seikon, Telefox ve Energia markalarını bünyesinde bulunduran Can Holding Doğa Koleji, Bilgi Üniversitesi ve Özel Mediza Hastanesi gibi kurumları da bünyesinde bulunduruyor.