Evrensel'in manşeti | Özelleştirme çarpıyor!

Son 1 ayda elektrik nakil hatları kaynaklı olarak 17 kişi can verdi, binlerce hayvan ve on binlerce hektar orman yok oldu. Dağıtım işiyle nakit istifleyen şirketler hesap vermiyor.

Diyarbakır Mardin arasındaki tarım arazilerinde 20 Haziran günü çıkan yangın 15 kişinin ölümüne neden oldu. 13 Temmuz’da İzmir’de sokakta yürüyen 2 kişi elektrik iletim hatlarına basarak can verdi. Her iki olayda da sorumluluk, o bölgelerin elektrik dağıtım işini alan özel şirketlere aitti. Böylece elektrikte özelleştirme yıkımı yeniden gündeme geldi.

Özelleştirme, Türkiye’yi 21 bölgeye ayırarak bu bölgelerin dağıtım işini toplam 14 şirkete ihale etti. Tüm bu yağma 2010-13 arası 3 yıl içinde olup bitti. Dağıtım tekeli haline gelen şirketler adeta darphane gibi çalışıyor. Faturaların yüzde 66’sı bu şirketlere gidiyor. Ancak şirketler gerekli bakım-onarımı yapmıyor ve kimse de bunları denetlemiyor.

2021’de Muğla, Marmaris ve Manavgat’ta, 2022’de Datça’da, 2023’te Çanakkale’de çıkan büyük orman yangınları elektrik nakil hatları kaynaklıydı. Yok olan orman sahalarında elektrik kaynaklı yangınların oranı özelleştirmenin başladığı 2010’da yüzde 4.9 iken 2021’de yüzde 26.8’e çıktı. Sadece 2021’de 37 bin hektar orman enerji nakil hatları kaynaklı yangınlarla kül oldu.

Sadece 2012-2021 arasında 70 bin hektarlık orman alanı nakil hattı döşesinler diye ve ‘kamulaştırma’ adı altında bu şirketlere tahsis edildi. Kentlerdeki yangınların büyük kısmı da özelleştirme kaynaklı. İstanbul İtfaiyesinin 2022 raporuna göre kentteki yangınların yüzde  25’i elektrik kaynaklıydı. Enerji iş kolunda son 10 yılda 400’ün üzerinde işçi de çalışırken öldü.

Enerjide özelleştirme yangın ve ölüm olarak döndü

ÖZELLEŞTİRME PATRONA YARAR, HALKA ZARAR

Elektrik dağıtım bölgelerinin özelleştirmelerinin toplam tutarı 12.75 milyar doları buldu. Ama şirketlerin devlete borçları ya yapılandırıldı ya da ödenmedi. Üstelik şirketler daha düşük maliyetlerle daha yüksek kâr elde etmeye başladı. Dağıtım şirketleri 2022’de 27.3 milyar liralık yatırım yaptı. Aynı yıl sadece 4’ünün net kârı 16.4 milyar lirayı buldu.

Kansu Yıldırım

Türkiye elektrik tekelleri: 21 bölge-12.75 milyar dolar özelleştirme

21. YÜZYILDA ELEKTRİKSİZ BİR KÖY: GÖLYAYLA

Cumhuriyetin ikinci yüzyılına iktidar ve ana muhalefet farklı anlamlar atfediyor. Toz pembe bir tablo çizmeyi sürdüren iktidarın politikaları da geçen yüzyıllık zaman diliminde taşraya refah getirmedi. Muş Varto’ya bağlı Gölyayla (Quzik) köyünün hikayesi de aslında bir prototip.

Bu bölgedeki köylere Turgut Özal iktidarının olduğu ‘80’lerin ortasında elektrik geldi. Gelen hizmet bir lütuf gibi sunuldu, hak olduğu unutuldu ve bu algı hâlâ sürüyor. (İstanbul/EVRENSEL)

Gölyayla devletten bir türlü "elektrik alamıyor"