Tasarruf paketinden kadınların payına düşen: Zifiri tasarruf!

Laçin BARIŞ
İstanbul

Geçtiğimiz hafta kamuda tasarruf tedbirlerine ilişkin düzenlemeler içeren “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.

Düzenleme ile belediyelerin aydınlatma giderlerindeki payı 3 katına çıkarılıyor. Yasa 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girecek. Belediyelerin ödemelerdeki payının artırılması genel aydınlatmaların azaltılmasına neden olacak. 30’u büyükşehir belediyesi, 519’u büyükşehir ilçe belediyesini etkileyecek genelgedeki oranı cumhurbaşkanı isterse 2 kat daha artırabilecek. Düzenlemeye gerekçe olarak da “genel aydınlatmanın toplam maliyetinin merkezi idare ile mahalli idareler arasındaki paylaşımı daha dengeli hale getirilerek uygulamada otokontrolün sağlanmasına daha fazla katkı sunulması” öne sürülüyor.

Sokak aydınlatmalarının mevcut durumda dahi yetersiz olması kadınların yıllardır dile getirdiği bir sorun. Son yıllarda belediyeler “bütçe yetersizliği” gerekçesiyle sık sık sokak, park ve bahçelerin aydınlatması için ampul alımı ihalelerini iptal etmişti. Ekmek ve Gül çoğu büyükşehir olmak üzere pek çok farklı ilden 572 kadına “Sokaklar kadınlar için yeteri kadar aydınlık mı?​” sorusunu yönelterek anket yaptı.

Ankete İstanbul’un Esenyurt, Küçükçekmece, Üsküdar, Pendik, Tuzla, Sultangazi, Ankara’nın Altındağ, Mamak, Çankaya, İzmir’in Balçova, Karabağlar, Bursa’nın Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım, Antep’in Şehitkamil, Şahinbey, Diyarbakır’ın Yenişehir, Kayapınar, Van’ın Köyiçi, İpekyolu, Kocaeli’nin İzmit, Derince, Gebze, Darıca ilçeleri ile Urfa, Dersim, Mersin, Antalya, Aydın, Denizli ve Balıkesir’den kadınlar yanıt verdi. Yanıtlar tablonun vahametini ortaya koyuyor.

YÜZDE 99 GÜVENDE HİSSETMİYOR

Ankete göre kadınların çok büyük bir bölümü güvenle sokakta yürüyemiyor. Kadınların yüzde 83'ü yaşadığı veya iş yerinin bulunduğu sokakta aydınlatmaların yeterli olmadığını söylüyor. Ankete katılan kadınların sadece yüzde 0.8’i gece sokakta yürürken bir sorun yaşamadığını, rahat yürüdüğünü söylüyor.

501 kadın gece sokakta yürürken tedirgin hissettiğini, 208 kadın telefonla konuşmak, 299 kadın hızlı yürümek, tek yürümemek için güzergah değiştirmek gibi farklı yöntemler kullanmak zorunda kalıyor. Ankete katılan kadınların yüzde 31’i sokak aydınlatmalarının yetersizliği nedeniyle tek başına yürüyemediğini ifade ederken katılanların yüzde 9’u karanlıkta yürürken tacize uğradığını söyledi.

‘KOŞARAK GEÇİYORUM’

Kadınların yüzde 37’si telefonla konuşarak eve yürüdüğünü kaydederken kadınların yüzde 52’si “sokaktan koşarak geçiyorum” dedi. Kadınların ankette yer verdiği yanıtlar arasında “Her an öldüreceğimi hissediyorum” yanıtı dikkat çekerken kimi kadınlar kendini korumak için “Telefon ışığını açarak yürüyorum” yanıtını verdi. “Devamlı arkamda biri var mı diye kontrol ediyorum”, “Arkamdan biri yürüyünce herhangi boş bir daireye el sallıyorum”, “Yolumu uzatıp daha aydınlık yoldan yürüyorum” ifadeleri de kadınların yanıtları arasında yer aldı.

BAŞVURULAR SONUÇSUZ

Kadınların yüzde 18’i sokak aydınlatmalarıyla ilgili belediyeye başvuru yaptığını söylerken başvuru yapanların yüzde 86’sı sorunun çözülmediğini ifade etti.

Ankete katılan kadınların yüzde 60’ı çalıştığını ifade ederken çalışan kadınların yüzde 14’ü servisle evine ulaşım sağladığını kaydetti. Çalışan kadınların yüzde 31.8’i sadece toplu taşıma kullanarak işe gidip gelirken yüzde 16.2’si ise yürüyerek işine gidip geliyor.

KADINLARIN HAYATINDAN TASARRUF

Yerel seçim sürecinde kadınların en çok şikayet ettiği konuların başında sokak aydınlatmaları ve bunun yetersizliğine bağlı maruz kaldıkları tacizler geliyordu. Tasarruf paketi kapsamında kamu kurumlarında personel servisleri iptal edilirken birçok fabrikada da “tasarruf” denilerek işçi servisleri iptal edildi. Bu durum gece vardiyasında çalışan pek çok kadının karanlık sokaklarda eve, fabrikaya, iş yerine gitmek zorunda kalması anlamına geliyor.

‘ELİNİZİ HAYATIMIZDAN ÇEKİN’

Ekmek ve Gül, sokak aydınlatmalarına ilişkin düzenlemeye tepki gösterdi. Düzenlemenin kadınlar için daha karanlık sokaklarda işe, eve gitmek anlamına geldiğine dikkat çeken Ekmek ve Gül, “Uzun süredir kadınların geleceğini karartmaya çalışan iktidar yine kadınların hayatına mal olacak düzenlemeler yapmaya devam ediyor” dedi. İktidarın kadınları şiddetten koruyacak mekanizmaları etkin işletmeyerek, kadınları karanlığa sürüklediğini vurgulayan Ekmek ve Gül, “Elinizi haklarımızdan, hayatlarımızdan çekin. Kadınları karanlığa hapseden programları, tedbirleri, paketleri kabul etmiyoruz. Kadınları aydınlık bir gelecek için mücadeleye çağırıyoruz” dedi. Açıklamada tüm sokaklarda sokak aydınlatmalarının sayısının artırılması, tasarruf adı altında işçi kadınların servis hakkının gasbından vazgeçilmesi, güvenli ulaşım imkanı sağlanması, kadına yönelik şiddeti önleme mekanizmalarının etkin işletilmesi talep edildi.