İhracat şampiyonu CMS böyle büyüdü: İşçi kıyımı, taşeron baskısı, sendika şantajı

Emirhan DURMAZ
İzmir

CMS Türkiye’nin en büyük jant üreticilerinden biri. Büyümesini ve kâr artışını ise işçi kıyımına borçlu. 2022’de Çiğli’de açılan ikinci tesis ile birlikte dördüncü fabrikaya genişleyen CMS geçtiğimiz yıl ihracat şampiyonuydu. Bu şampiyonluktan işçilerin payına hukuksuz işten atmalar düştü. Son bir buçuk yılda atılan işçi sayısı bini aşkın.

İşten atılan işçilerden biri 2017’de işe giren ve 2023’te raporlu iken işten atılan Tugay Kahya. Kahya çalışma koşullarını “İçeride acayip bir baskı var. Hem de fiziken inanılmaz bir sıcaklık var. Sürekli de maden bekleniyordu. Öte yandan iş yerindeki merdivenlerde problem vardı. Defalarca söyledik ancak dikkate almadılar. CMS’ye sağlam girersin, sağlıksız çıkarsın. O merdivenlerde bir kaza geçirdim. Ağustosa kadar rapor verildi, ameliyat oldum, platin taktılar. Evde ameliyatlı bir şekilde yatarken ‘Çıkışını veriyoruz’ dediler. Ardından dava açtım ancak erteleyip duruyorlar” dedi.

İŞ KAZASI NEDENİYLE İŞ BULAMIYOR

CMS’de geçirdiği kaza nedeniyle iş bulmakta zorlandığını belirten Kahya “Kolumdaki platinden dolayı iş başvurularım kabul edilmiyor, hep olumsuz dönüş yapılıyor. Başvurduğum her yere, ‘Şikayet etmeyeceğim, bir şey olursa sorumluluk bana ait’ diyorum ama nafile. Borçlar çığ gibi büyüdü. Her gün bankalar arıyor” diye konuştu.

2021’de başladığı Pınarbaşı CMS’den geçtiğimiz aylarda atılan Volkan Acar ise yaşadıklarını şöyle anlattı: “Bir gün çağrıldım ve çıkışım verildi. Henüz olayın şokunu yaşarken ‘İhbar tazminatı vermiyoruz biliyorsunuz değil mi?​’ denildi. Bir şey demeye kalmadan ‘Kabul ediyorsanız şuraya imza atın. Etmiyorsanız kıdem tazminatınızı da vermiyoruz’ dediler. Çok iyi biliyorlar ki mahkeme yıllar sürecek. Parası olmayan mecbur kıdem tazminatından da olmamak için imza atıyor. İhbar hakları da böylelikle yanıyor.”

"16 SAAT ÇALIŞMAYA ZORLANDIK"

Çalışma koşullarını da anlatan Acar, “İçeride hava sıcak ve zemin kötüydü. İşin kendisi ağır olmasına rağmen 8 saatlik fazla mesailerle tam 16 saat çalışmaya zorlandık. İnsanlar ruh gibi geziyordu. İçeride isyan çıkınca fazla mesaileri 4 saate düşürdüler. Mesaiye kalmayana da kafayı takıyorlardı” diye konuştu.

Çalıştığı esnada sağlığını yitirdiğini belirten Acar “Boynumda iki tane fıtık var. Parmaklarımda kırıklar var. Elimde karpal tünel sendromu var. Diz kapaklarımda yumuşama var. Büyük ağırlıklarla yürümek zorunda kalıyorduk, ondan oldu” dedi. Aylardır işsiz olduğunu ve önümüzdeki aylarda işsizlik maaşının da kesileceğini söyleyen Acar, “Avukat tutsam önce ara bulucu imzasının iptaliyle uğraşacağım, ardından haklar vesaire derken aldığımız tazminat da zaten avukata gidecek” diye şikayet etti.

İŞTEN ÇIKARMA VE TAŞERON TEHDİDİ

Çalışan arkadaşlarıyla sohbetlerini aktaran Acar, “İçeridekileri askere çevirmişler. Baskı devam, mesailer var. Yöneticiler, ‘38-40 bin maaş alıyorsunuz. Eğer siz çalışmazsanız daha ucuza taşerona yaptırırız’ diyorlarmış. İşçiler de ‘Korkumuzdan, ne diyorlarsa yapıyoruz’ diyor. Son yıllarda bin civarı işçi çıkarılınca ‘İşimizden olmayalım’ derdinde herkes” ifadelerini kullandı.

Eski CMS İşçisi Yücel Memiş ise “Bizim zamanımızda taşeron şirket üretime girmezdi. Yer temizliği, yemek dağıtımı gibi yan işleri yapardı. Önce ısıl işlem bölümüne alınmışlar ki işin en ağır olduğu yer. Sonra peyder pey üretime sokulmuş taşeron. Kıdemi olmayan yeni işçilerin maaşı 33 bin. Taşeron işçilere ise 22-24 bin lira veriyorlar. Atılanların yerine yeni işçiler de alınıyor. Bu şekilde ucuz iş gücü politikası güdülüyor” şeklinde konuştu.

"SENDİKA SESSİZ"

CMS’de örgütlü olan Türk Metal’e dair de konuşan Memiş, “İşten çıkarılma döneminde sendikamız patronu savunan açıklamalar yaptı. İçeride havalandırmalar çalışmıyor, su sebilleri arızalı; onlarca şikayete rağmen sendika adım atmadı. İşçilerin kendi eylemleri zamanında dahi adım atmadılar. İşçiler kendi aralarından yaklaşık 40 kişilik bir komite kurdular. Bu öğrenildi ve ‘huzuru bozmaktan’ çıkışlar verildi. Sendika temsilcilerinin tek yaptığı ise sesi çıkan işçileri fişlemek oldu. Bir arkadaşımıza ‘Seni işten çıkarırız; Türk Metal’in örgütlü olduğu hiçbir fabrikaya giremezsin’ denildi” ifadelerini kullandı.