TGS Ankara Şube Başkanı Sinan Tartanoğlu: Etki ajanlığı sorunu ortadan kalkmadı

Gözde TÜZER

Kamuoyunda 9. yargı paketi olarak bilinen kanun teklifi TBMM Başkanlığına sunuldu. Pakette “etki ajanlığı” düzenlemelerine yer verilmedi. Ancak geçtiğimiz ayın en tartışmalı konusu buydu. Peki sorun ortadan kalktı mı, endişelenmeye gerek “yok” mu? Tüm bu süreci yakından takip eden Ankara gazetecilerinden Türkiye Gazeteciler Sendikası Ankara Şube Başkanı Sinan Tartanoğlu ile konuştuk.

Tartanoğlu, etki ajanlığı konusunda önce büyük tartışmaların yaşanmasının sonra da geri çekilmesinin AKP’nin yöntemi olduğunu söyledi: “Aslında bu, AKP’nin yasama faaliyetleri içinde en sık başvurduğu yöntem belki de. Konu ‘Meclis yolunda’ denilerek gündeme getiriliyor, muhataplar, içte ve dışta ayağa kalkıyor ya da bir şekilde tepki gösteriyor. Bir çeşit ‘yasama öncesi ön çalışma’ yapılıyor. Daha sonra, tepkiler ciddiye alınırsa takvimsel ve mevsimsel şartlar da dikkate alınarak; konunun Meclisteki görüşmeleri erteleniyor. Ertelemenin süresine de tabii bir kişi karar veriyor.”

SANSÜR YASASI ÖRNEĞİ

Bunun örneğini “dezenformasyonla mücadele” adı altında getirilen sansür yasasında da görmüştük. Meclis tatile girmeden önce konu kamuoyu tarafından didik didik edildi, tartışıldı. Basın açıklamaları, protestolar takip etti. Gazeteciler Mecliste bile eylemler yaptı. Tartanoğlu durumu şöyle anlattı: “Sonra sanki itirazlara kulak verilmiş gibi yapılıp, sivil toplum kuruluşları ve gazeteciler sanki iktidar için çok önemliymiş gibi yapılıp yasa geri çekildi. Gazeteciler ve sivil toplum kuruluşları da haklı itirazlarına bu kez ve bir kez olsun kulak verildiğini düşündü, bir araya gelince ortaya çıkardıkları gücün karşısında AKP’nin bile durmak istemediğini aklından şöyle bir geçiriverdi. Ama bu kolay değildi. Yasa tatilden sonra gündeme aynen getirildi ve kabul edildi.”

Öğretmenlik Meslek Kanunu ya da Vergi Kanunu gibi toplumda büyük tartışma yaratan kanunlar da benzer şekilde Meclise geldi. Tartanoğlu eğitim camiasının itiraz ettiği Öğretmenlik Meslek Kanunu üzerindeki çalışmaların Genel Kurul ayağının yarısı tamamlanmışken yarım bırakıldığını ya da yine çok tartışılan Vergi Kanunu çalışmasının bölüm bölüm gündeme getirileceğini ve ilk bölümünün görüşmelerinin tatil öncesinde başlatıldığını hatırlattı.

ANKARA KULİSLERİ: KİM NE İSTİYOR?

Öyleyse “etki ajanlığı” meselesinde durum ne? Yine kamuoyunda büyük tartışmalar gerçekleşiyor elbet. Ancak bu kez biraz daha farklı… Tartanoğlu, Ankara kulislerindeki durumu şöyle anlattı: “AKP’liler ‘etki ajanlığı’ kavramının taslaklarda olmadığını belirtti. Ama bu kavramı gazeteciler uydurmamıştı. O zaman kim sızdırmıştı bunu, kim bu yasaya bu kavramın çerçevesinden bakıyordu… Kulisler bu sorunun cevabının MHP olduğunu söylüyordu. Anlatılanlara göre MHP, bu etki ajanlığı meselesinin yasalaşmasında ısrarcıydı. Ama AKP grubu istemiyordu. ‘Yasayı kim istiyor o zaman?​’ sorunun yanıtı olarak ‘Saray’dakiler ve MHP’liler’ deniyordu. Hatta bir ara, teklif metninden ‘Türk vatandaşları veya kurum ve kuruluşları ya da Türkiye’de bulunan yabancılar hakkında araştırma yapan veya yaptıranlar’ ifadelerinin çıkarıldığı da söylendi. Ne olduysa oldu, nasıl bir takvim ve strateji hesabı yapıldıysa etki ajanlığı meselesi gündeme gelmedi.”

"MECLİS KENDİ GÜNDEMİNE HAKİMDİR"

Girişteki sorumuza geri dönersek… Peki sorun ortadan kalktı mı, endişelenmeye gerek “yok” mu? Tartanoğlu’na göre; “Sorun ortadan kalkmadı, kesinlikle.” Neden? Sinan Tartanoğlu şöyle anlattı: “Çünkü bu konudaki MHP’nin ısrarı ve baskısı biliniyor. Hatta AKP bunu gündeme yine getirmezse, MHP’nin kendi önergesinin bile hazır olduğu ifade ediliyor. Hatta bu önergenin gündeme getirilmesinin Sinan Ateş cinayeti davasındaki olası gelişmelerle ilgili olduğuna dikkat çekenler bile olmuştu Meclisin koridorlarında. Çok büyük ihtimal MHP’nin de baskısıyla tatil sonrası gündeme gelecektir. Ama bunun için şimdi sadece ihtimal denilebilir. Çünkü Mecliste sık başvurulan bir cümleyle, ‘Meclis kendi gündemine hakimdir.’”

"MESLEK ÖRGÜTLERİ YAKICILIĞI HİSSEDEN İLK GRUP OLDU"

Benzer bir tartışmayı sansür yasasında yaşamıştık. 2022’de aylarca tartışılan dezenformasyonla mücadele adı altındaki sansür yasası haziran ayında geri çekilmiş ancak ekim ayında Meclisten geçmişti. Basın meslek örgütleri bir araya gelmiş ve aylarca eylemler gerçekleşmişti. Meslek örgütlerinin “etki ajanlığı”na dair bir çalışması olacak mı? TGS Ankara Şube Başkanı Sinan Tartanoğlu sansür yasası deneyiminden geçmiş, bu konudan çok büyük dersler çıkarmış basın meslek örgütlerinin, etki ajanlığı ile ilgili konunun yakıcılığını hisseden ilk grup olduğunu söyledi ve şöyle dedi: “Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Sendikası, Çağdaş Gazeteciler Derneği, DİSK Basın İş ve Diplomasi Muhabirleri Derneği; pek çok basın meslek örgütünün içinde yer aldığı Medya Dayanışma Grubu adına Türkiye’de ve dünyada kurduğu temaslarda yasanın sakıncalarını anlattı. Yasanın sadece gazetecileri değil tüm sivil toplum kuruluşlarını ilgilendirdiğine dikkat çekti. Türkiye Barolar Birliği ve Ankara Barosu yönetimleri ile yasa karşısında neler yapılabileceği konuşuldu. Yasa gündeme gelmeden tüm itirazın dile getirilebilmesi için yapılacaklar planlandı.”