Uluslararası sermayeye 921 milyar lira teşvik ve vergi avantajı verilecek; göl ve arazi tahsis edilecek

Uğur ZENGİN
İstanbul

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Türkiye Uluslararası Doğrudan Yatırım Stratejisi” (Türkiye UDY Stratejisi) belgesi yayımladı. Uluslararası sermayenin Türkiye’ye çekilebilmesi amacıyla hazırlanan belgeye göre, uluslararası sermayeye teşvik yağdırılacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 26 Temmuz'da yabancı sermayeli uluslararası şirketlere verileceğini açıkladığı 30 milyar dolar (992 milyar TL) tutarındaki teşvik paketine ilişkin detaylar belli oldu. 30 milyar dolarlık teşvik 2023 yılında faize ödenen tutar olan 28.4 milyar doları aşacak. Türkiye'de 2024 yılında devlet bütçesinden faize ayrılması öngörülen tutar ise 1.2 trilyon lira.

Uluslararası sermayeye yönelik teşvik paketi içinde hazine arazileri ve göllerin uluslararası sermayenin kullanımına açılmasından, vergi avantajına dek çok sayıda imtiyaz bulunuyor. Ayrıca paket ile Türkiye'de kâr eden şirketlerin edindikleri serveti kendi ülkelerine kolayca transfer etmesinin yolu açılacak.

Erdoğan imzasıyla Resmi Gazete’de duyurulan ve Türkiye UDY Stratejisi 2024-2028 yıllarını kapsayacak. 

ERDOĞAN: TÜRKİYE TEŞVİĞİYLE, İNSAN KAYNAĞIYLA ULUSLARASI ŞİRKETLER İÇİN KÂRLI BİR LİMAN

Erdoğan, Uluslararası Doğrudan Yatırım Stratejisi belgesini, “Bugün Türkiye; rekabetçi iş ortamıyla, nitelikli insan kaynağıyla, jeostratejik konumuyla, cazip teşvikleriyle, güçlü finans sistemi ve makroekonomik yapısıyla uluslararası yatırımlar ve yatırımcılar için kârlı ve güvenli bir limandır” ifadeleriyle sundu.

YENİ VERGİ TEŞVİKLERİ

Hazırlanan eylem planına göre Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türkiye’ye yatırım yapan finans sermaye için vergisel teşvikler konusunda çalışma yapacak.

Uluslararası sermayenin büyük ölçekli yatırımları için yeni arazi tahsis modelleri geliştirilecek.

YENİ TEŞVİK PROGRAMLARI GELİYOR

Çok uluslu şirketlerin yatırımlarının Türkiye’ye çekilmesi konusunda yeni teşvik mekanizması oluşturulacak. Strateji belgesine göre, mevcut teşvik mekanizmaları haricinde uygulamalar geliştirilecek. Söz konusu yeni teşvik programlarının oluşturulmasında Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi sorumlu olacak.

HAZİNE ARAZİLERİ ULUSLARARASI SERMAYEYE SATILIYOR

Yenilenebilir enerji yatırımları için hazine arazileri de kullanıma açılacak. Yenilenebilir enerji yatırımlar için çok sayıda hazine arazisi bölgesel ve sektörel bazda belirlenerek uluslararası sermayenin hizmetine sunulacak. Lisanssız Rüzgar Enerjisi Santrali (RES) ve Güneş Enerjisi Santrali (GES) kurulmak üzere Hazine arazileri ilana çıkarılacak. Söz konusu düzenlemeyi Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yapacak.

PATRONLARINA ENERJİ DESTEĞİ GELİYOR

Enerji yoğun sektörler öncelikli olmak üzere ‘enerji verimliliği’ gerekçesiyle enerjide destek miktarları artırılacak.

GÖLLERE GES KURULACAK

Doğal ve yapay göller üzerine Güneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesisi (GES) kurulumuna imkan sağlanması amacıyla 3621 sayılı Kıyı Kanunu’na ilişkin düzenleme TBMM’ye sunulacak.

ULUSLARARASI ŞİRKETLERİN VERGİ KARNESİ

Türkiye’ye yatırım yapan uluslararası sermaye ise çok sayıda vergi istisnası, muafiyeti ve teşvik ile üretim yapıyor. Türkiye'deki uluslararası şirketler arasında yer alan sadece 5 büyük tekelin ödediği-ödemediği vergiler, şirketlere verilen vergi ertelemeleri şöyle:

• Fransız ve Oyak sermayeli Oyak Renault’un, 2023 yılında vergi matrahı 8.9 milyar lira olurken 395.9 milyon lira vergi ödedi. Oran yüzde 4.4’te kaldı.
• Japon sermayeli Toyota’nın, 2023 yılında Türkiye’de vergi matrahı (vergiye tabi tutar) 2.3 milyar lira oldu. Şirketin ödediği vergi tutarı 22.3 milyon lirada kaldı. Oran ise yüzde 0.95’te kaldı.
• Birleşik Krallık sermayeli Vodafone son üç yılında ikisinde hiç vergi ödemedi.
• ABD’li Ford ve Koç Holding ortaklığındaki Ford Otosan devletten 17.7 Milyar TL’lik yatırım teşviği aldı. Bu tutarın 13 milyar TL’lik yekunu için ertelenen vergi varlığı olarak muhasebeleştirildi. Şirketin 2022 yılında da 4.8 milyar liralık vergisi ertelenmişti. 2023’te 49 milyar lira net kâr eden şirket 2023’te 73.8 milyon lira vergi ödedi.
• Türkiye’de üretim yapan Alman tekeli Bosch 2023 yılında hiç vergi vermedi. 2022 yılında 1 milyar lira vergi matrahı olan şirket, sadece 19.8 milyon lira vergi ödedi.
• Türkiye’de üretim yapan ABD’li lastik tekeli Goodyear’ın da 66.1 milyon liralık vergi yükümlülüğü ertelendi.

ULUSLARARASI ŞİRKETLERE 30 MİLYAR DOLAR TEŞVİK

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 26 Temmuz'da düzenlenen "Yüksek Teknoloji Teşvik Programı Tanıtım Toplantısı"nda, "En az 20 milyar dolarlık özel sektör yatırımı kazandırmayı hedefliyoruz. 30 milyar dolarlık kaynağı yüksek teknoloji yatırımlarına yönlendireceğiz" ifadelerini kullanmıştı.

Vergi cenneti Türkiye: Sanayi odaları başkanları vergi ödemiyor

Vergi paketinin ilk imzacısı AKP’li Ök’ün eşinin üzerine kayıtlı şirket beş; kendi şirketi son üç yılda vergi vermedi

İhalede bol sıfır, vergide tek sıfır: Saray'ın müteahhitleri vergi vermedi

Maliye Bakanlığı "sıfır vergi" manşetimizi doğruladı

Gündem "Vergi arsızlığı" | Karaca: İktidar bu yüzden Evrensel'i çökertmek istiyor