Turgutlu akü tesisi bilirkişi raporu: Kamu yararı yok, çevre ve sağlık üzerinde etkisi olumsuz olur

Özer AKDEMİR
Manisa

Manisa'nın Turgutlu ilçesi Çepnidere Mahallesi yakınında işletilmek istenen kalay kazanım ve akü kutupbaşı üretim tesisi ile ilgili Manisa Valiliği tarafından verilen “ÇED Gerekli Değildir” kararına karşı açılan davada bilirkişi raporu belli oldu. Çeşitli disiplinlerden uzmanlar mahkemeye sundukları raporda projenin ÇED Gerekli Değildir kararınınbilimsel yönden uygun olmadığını iletti.

Heper Metal Döküm Sanayi ve Ticaret AŞ tarafından yapılması planlanan Kalay Kazanım ve Akü Kutup Bası Üretim Tesisi 45 bin 900 ton/yıllık bir toplam ergitme kapasitesine sahip olacak. Toplam döküm kapasitesinin 24 bin 300 ton/yıl olması planlanan projeye Manisa Valiliği tarafından 22 Temmuz 2022 tarihinde "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değil" kararı verilmişti.

Bu karara karşı Ege Çevre ve Kültür Platformu (EGEÇEP) ile yurttaşlar tarafından açılan davada Manisa 1’inci İdare Mahkemesi bilirkişi incelemesi yapılmasına karar vermişti. 24 Nisan 2024 tarihinde yapılan bilirkişi keşfi sonrası hazırlanan rapor mahkemeye ulaştı.

YERALTI SULARI TARIMSAL ÜRETİMİ ETKİSİ

Aralarında jeoloji-hidrojeoloji, çevre, ziraat mühendisliği ve biyoloji bölümünden öğretim üyeleri ve uzmanların olduğu bilirkişi heyetinin raporunun sonuç kısmında şu noktalara dikkat çekildi:

• Hazırlanan PTD raporunda jeolojik ve hidrojeolojik değerlendirmelerin yeterli düzeyde ve yetkisiz mühendisliklerce yapılmış olduğu, söz konusu etkinlikle yüzey ve yeraltı sularıyla tarımsal ürünlerin ve toprakların olumsuz etkilenme potansiyeli olduğu ve kamu yararı bulunmadığı,
• Proje sahasının Çepnidere mahallesine yakınlığı, sanayi bölgesinde insanların 8 saat boyunca çalıştıkları alana olan yakınlığı dikkate alındığında; sağlık üzerine önemli etkileri olabilen hava kirleticilerin yayımlanabileceği tesiste uygulanacak teknolojinin ve alınacakönlemlerin denetime açık biçimde açıklanmamış olmasının önemli bir eksiklik olduğu,
• Omurgasız hayvanlar ile yarasa türlerinin tespit edilmemesi, alan ve çevresinin biyolojik çeşitliliğinin tam olarak ortaya konmaması, alan ve çevresi ile ilgili ekolojik bir değerlendirme yapılmaması, fauna için gerekli koruma önlemlerinin alınmaması, varsakritik tür veya türlerin belirlenmesi gerektiğinden fauna ve hayvan ekolojisi açısından ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararının uygun olmadığı,
• Tarım topraklarının ve tarımsal ürünlerin olumsuz etkilenme potansiyelinin olması. PTD’nda risklerin ve alınabilecek önlemlerin yeterli düzeyde irdelenmemiş olması,

TEHLİKELİ KİMYASALLARLA İLGİLİ BİLGİ YETERSİZ

• Kalay kazanım ünitesinde külçe kurşunların talaş ve kükürt ile işleme sokulması sonucunda içerisinde bulunan arsenik ve bakırın ergimiş metalden uzaklaştırılacağı. A grubu kanserojen olarak da sınıflandırılmış olan Arsenik in kalay kursun potalarında alaşımın ergitilmesi sırasında hızla yüksek sıcaklıklara çıkıldığında hemen katı formdan sıvılaşmadan kolayca gaz formuna geçebileceği ve daha sonra havadaki gaz formunda bulunan arsenik soğutulduğunda kristalleşerek katı hale döneceği bu yüzden de arsenikli gazların atmosfere verilmesi, yakalanması ve sistemden uzaklaştırılmasına dair alınacak önlemlerin belirtilmediği, toz filtretorbalarında toplanan kurşun tozlarının depolanma veya taşınmasısırasında çevreye tekrar uçuşmasının nasıl engelleneceği, filtrasyon sistemindeki olası arıza,torba yırtılması vb. gibi durumlarda alınacak önlemlerin eksik olduğu, ayrıca bu saflaştırma işlemleri sırasında ortaya çıkacak antimon vb. diğer tehlikeli kimyasallarla ilgili yeterliaçıklamaların bulunmadığı ve bu konuda eksiklikler olduğu,
• Arıza veya tehlikeli atıkların depolama alanında meydana gelecek sızma ve kaçaklarda bu maddelerin çevreye yayılmaması için gerekli emniyet tedbirlerinin detaylı olarak açıklanmadığı, tesisle ilgili tesisin çevre ve toplum sağlığına yapacağı zararlı etkiler vekirletici unsurlar dikkate alınarak belirlenen ve içerisinde mesken veya insan ikametine mahsus yapılaşmanın yasak olduğu ve dış ortama verilebilecek veya dış ortamdan gelebilecek olumsuz etkileri önlemek amacıyla ayrılan bölgeyi veya mesafeyi ifade eden sağlık koruma bandının detaylı olarak belirlenmediği, proje tanıtım dosyasında bu konu hakkında yeterli açıklayıcı bilgi olmadığı...

Bilirkişi heyeti bu değerlendirmeler ışığında projesi ilişkin olarak tesis edilen “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir'' kararının belirtilen açılardan uygun olmadığıkanaatini mahkemeye iletti.