Sıfırcılar ‘teşvik’ cennetinde: Vergi vermediler, hazineden milyonlar aldılar

Uğur ZENGİN

Türkiye’de düzenlenen yatırım teşvik belgeleri ile şirketlere milyarlarca lira kaynak aktarıldı. İktidar, son 20 yılda 90 binden fazla şirkete yatırım teşvik belgesi verdi. Bir yandan sermayeye verilen vergi istisna ve muafiyetleriyle şirketlerin ödemesi gereken kurumlar vergisi tutarı fiilen sıfırlandı, diğer yandan ise yapılan yatırımın bir kısmı devlet kasasından karşılandı.

Şirketlerin bir kısmı gelirini olduğundan düşük göstererek, bir kısmı muhasebe hileleriyle zarar ettiğini beyan ederek vergi ödemedi. Gazetemiz Evrensel tarafından yapılan ve vergi ödemeyen şirketlere ilişkin haberlerin ardından açıklama yapan Sanayi Odaları Başkanları, önceki gün yaptıkları açıklamada şirketlere yönelik indirim ve istisnalara dikkat çekti. Türkiye’de iktidar 90 binden fazla şirkete indirim, istisna, vergi muafiyeti ve kaynak transferi gerçekleştirdi.

SADECE VERGİ İSTİSNASI DEĞİL, MİLYONLARCA LİRA KAYNAK AKTARILDI

Ankara Sanayi Odası Başkanı Seyit Ardıç’a ait olan ve 2023-2022 yıllarında hiç vergi vermeyen Ardıç Cam’ın Ankara’daki fabrikası için 2021 yılı sonunda teşvik belgesi düzenlendi. Buna göre şirket sigorta primi işveren hissesini 3 yıl boyunca ödemedi. Ayrıca şirkete yüzde 55 vergi indirimi, gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnası sağlandı. Şirketin 274 milyon 458 bin 886 TL’lik fabrika yatırımının yüzde 20’si de devlet tarafından karşılandı. Böylece vergi indirim ve istisnası dışında şirket 54 milyon 891 bin lira da doğrudan yatırım teşviği almış oldu.

FABRİKA ONLARIN, KAYNAK DEVLETİN

Adana Sanayi Odası Başkanı Zeki Kıvanç’a ait olan ve son iki yılda hiç kurumlar vergisi ödemeyen Kıvanç Tekstil’e de fabrika modernizasyonu için teşvik yağdı. Adana Seyhan’da kurulu fabrikanın modernizasyonu için şubat 2021’de teşvik belgesi düzenlendi. Buna göre şirket 5 yıl boyunca işçilerin sigorta primi işveren hissesini ödemeyecek. Şirkete bu yatırımı karşılığında yüzde 60 vergi indirimi yapıldı, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası ve faiz desteği verildi.

Şirketin 274 milyon 700 bin liralık yatırımının dörtte biri de devlet kasasından karşılandı. Şirkete böylece hazinece 68.6 milyon lira kaynak aktarıldı.

ÖDEDİĞİ VERGİDEN KAT KAT FAZLASINI ‘TEŞVİK’ DİYE ALDI

Bursa Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı İbrahim Burkay’a ait Burkay Tekstil 2021 ve 2022 yıllarında hiç vergi ödemezken, 2023 yılında sadece 135 bin 76 lira kurumlar vergisi ödedi.

İktidar, söz konusu şirket için kasım 2021’de teşvik belgesi düzenledi. Şirket fabrikayı bu teşvik ile genişletirken, yatırım tutarı 59.3 milyon lira oldu. Bu tutarın 11.8 milyon liralık yekünü hazine kasasından karşılandı.

Şirkete verilen teşvikler bununla da sınırlı kalmadı. Şirkete ayrıca, 3 yıl sigorta primi işveren hissesi desteği, yüzde 55 vergi indirimi, gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnası sağlandı.

MİLYONLARCA LİRA AKTARILDI

Ege Bölgesi Sanayi Odası Başkanı Ender Yorgancılar’ın patronu olduğu ve 2022 yılında hiç kurumlar vergisi ödemeyen İzeltaş’a da devlet teşvik yağdırdı. Şirkete 2022 ve 2023 yıllarında 4 adet yatırım teşvik belgesi düzenlendi.

• Ocak 2022’de şirketin Manisa Turgutlu’daki işletmesi için teşvik verildi. Şirket üretim kapasitesini 79 milyon liralık yatırımla genişletti. Bu tutarın 19.7 milyon liralık bölümü hazinece karşılandı. Ayrıca şirkete gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, sigorta primi işveren hissesi desteği (5 Yıl) ve yüzde 60 vergi indirimi sağlandı.
• Aralık 2022’de aynı fabrikanın GES projesi için de şirkete teşvik verildi. 11.3 milyon liralık projenin 3.4 milyon liralık bölümü hazinece karşılandı. Ayrıca şirkete KDV istisnası, sigorta primi işveren hissesi desteği (6 Yıl) ve yüzde 70 vergi indirimi sağlandı.
• Şubat 2023’te İzeltaş İzmir Kemalpaşa’daki fabrikasını da hazine kaynağından yararlanarak genişletti. 15.8 milyon liralık yatırımın 2.3 milyon liralık tutarı hazinece karşılanırken, teşvik bununla sınırlı kalmadı. Bu belge ile de gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, sigorta primi işveren hissesi (2 yıl), yüzde 50 vergi indirimi sağlandı.
• Nisan 2023’te verilen teşvik ile şirketin 19.1 milyon liralık yatırımının 2.8 milyon liralık bölümü devlet tarafından karşılandı. Şirkete ayrıca gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, sigorta primi işveren hissesi 2 yıl, vergi indirimi (%50) sağlandı.

35 MİLYON LİRALIK YATIRIMIN 10 MİLYONU HAZİNEDEN

Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Adnan Ünverdi’ye ait Ünverdi Plastik’in 105 bin 612 lira kurumlar vergisi ödediği yıl olan 2022’de teşvik yağdı.

Şirket 2022’de 2 yeni yatırım yaptı. Şirket Antep’teki fabrikasını 35 milyon lira yatırımla genişletti. Yatırımın 10.5 milyon lirasını hazine karşıladı. Ayrıca bu yatırım için faiz desteği, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, sigorta primi işveren hissesi (6 yıl) ve yüzde 70 vergi indirimi sağlandı.

Aynı yıl içinde ikinci yatırım teşvik belgesi ise 7 milyon liralık bir diğer yatırım için düzenlendi. 2.1 milyon liralık tutarı hazinece karşılandı. Ünverdi’nin şirketi için ayrıca KDV istisnası sağlandı, sigorta primi işveren hissesi 6 yıl boyunca sıfırlandı, yüzde 70 vergi indirimi getirildi.

BİLGİLER GİZLENDİ

İktidar, ‘peynir ekmek gibi’ teşvik dağıtırken, 2023 yılı sonu itibariyle teşvik belgelerine ilişkin detayları gizledi.

2023 sonunda Balıkesir Sanayi Odası Başkanı Nazmi Yarış’a ait Yarış Kabin Sanayii teşvik alsa da, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı teşvik detaylarını açıklamadı.

Eskişehir Sanayi Odası Başkanı Celalettin Kesikbaş’a ait Lande Endüstriyel için de teşvik verildi. Ancak yapılan yatırım, yatırımı karşılama oranı ve vergi kalemlerine ilişkin indirim, istisna ve muafiyetler gizli tutuldu.