İşçi kıyımı hazırlığında olan Aydem Grup milyarlar kazanıyor, vergi bile ödemiyor

Andaç Aydın ARIDURU
İstanbul

Yatağan Termik Santralinde kâr edemediği gerekçesiyle 400’e yakın işçiyi işten atmaya hazırlanan Aydem Grup’un, kârı milyarları buluyor. Bünyesinde barındırdığı ÇATES, Aydem Yenilenebilir Enerji, Yatağan Termik Santrali, ADM ve GDZ şirketleri üzerinden milyarlar kazanan Aydem Grup’un, son üç yılda ödediği vergi ise sıfır! Aydem Grup enerji santralleri inşaatlarındaki iş cinayetleri ve İzmir’deki elektrik faciasıyla da gündemde.

Aydem Grup iki termik santral, yirmi hidroelektrik santral, üç rüzgar, birer jeotermal, hibrit elektrik santralinin sahibi. Ayrıca ADM ve GDZ elektrik dağıtım şirketlerinin de sahibi olan grubun başında Ceyhan Sandallı ve Ali Yağlı bulunuyor. İdris Küpeli ise grubun CEO’su. 1991 yılında kurulan Bereket Enerji ile özelleştirilen elektrik üretim santrallerini satın alarak enerji sektörüne giriş yapan şirket, AKP’li yıllarda aldığı ihalelerin ardından büyümesiyle dikkat çekiyor.

YATAĞAN TERMİK SANTRALİ MİLYARLAR KAZANDI

Santralin internet sitesindeki bilgilere göre 158’i beyaz yaka, 956 çalışanı bulunuyor. Şirket yer üstü maden kaynağının tükendiğini söyleyerek 420 işçiyi işten çıkaracağını duyurdu, ‘gönüllü’ çıkışların önünü açtı. Şu ana kadar 52 işçinin gönüllü olarak işten çıkmayı kabul ettiği öğrenilirken, bir işçi santralde örgütlü Tes-İş yönetimine yakın işçilerin kollandığını, işten kimin çıkarılacağını öğrenmeyi beklediklerini belirtiyor. 

Santralin bilançosu ve net kârı kamuya açıklanmıyor. Ancak 2023 yılında EPİAŞ’ın verilerine göre ürettiği 2.638.249,20 MWh elektriği yine EPİAŞ’ın 2023 gün içi piyasası ortalama fiyatına göre (2.156,95 TL) en az 4 milyar 942 milyon 779 bin TL’ye sattı. 2024’ün ilk 6 ayında ise 815.642,21 MWh elektriği yine 6 aylık GİP ortalama fiyatından (1.971,56 TL) sattığı varsayıldığında en az 1 milyar 596 milyon 383 bin TL’lik satış yaptığı tahmin ediliyor.

İşçiler ortalama ücretlerin 40 bin TL civarında olduğunu söylüyor. Vergiler, SGK primleri ve işsizlik fonu kesintisi de dahil edildiğinde bir işçi için ödenen toplam tutar yıllık 807 bin 615 TL. Vergiler ve primler düşüldüğünde işçinin eline geçense 480 bin TL. Bu durumda 798 işçinin (mavi yaka) çalıştığı santralde işçilerin yıllık toplam ücreti 644 milyon 477 bin 448 TL. 420 işçinin patrona ‘maliyeti’ yıllık 339 milyon 198 bin 657 TL olurken, termik santral 2024’ün ilk 6 ayında 1 milyar 596 milyon 383 bin TL kazanç elde etmişti. 2024’ün ilk 6 ayında ise işçilerin ‘maliyeti’ 170 milyon lira civarında.

Gruba ait Çatalağzı Termik Santrali de 2023’te 1 milyar 521 milyon 440 bin TL kâr elde etti.

İŞÇİ REKORTMEN, AYDEM SIFIRCI

Yıllık brüt ücreti 807 bin 615 TL olan bir işçinin eline geçen 480 bin TL oluyor. Yani bir işçiden yılda 136 bin 143 TL gelir vergisi, 5 bin 216 TL ise damga vergisi kesiliyor. 798 işçi toplam 109 milyon 54 bin 416 TL vergi öderken, Aydem Enerji Yatırımları Anonim Şirketi ise 2021, 2022, ve 2023’te vergi ödemedi. İşçiler, ödedikleri vergilerle 2023 vergi rekortmenleri listesinde 6. sıraya yerleşecek kadar vergi ödemişken Aydem Enerji’nin vergisi ise 0!

Ayrıca 2022 haziran Ayında Uşak Banaz’daki RES santrali için yaptığı 615 milyon TL değerindeki yatırımı için devletten teşvik alan Aydem’e KDV istisnası ve gümrük vergisi indirimi uygulandı.

ADM Elektrik Dağıtım adıyla Aydın Muğla ve Denizli’de, GDZ Elektrik Dağıtım isimli şirketleriyle İzmir Manisa’da dağıtım yapan Aydem Grup, 2014 ila 2021 yılları arasında kamudan aldığı 585 ihalede 2 milyar 403 milyon TL kazandı (Cumhuriyet).

SENDİKACILAR: ÖNCE TAŞERONDAN KAMUYA GEÇENLER ÇIKSIN!

Maden işletmesi de dahil edildiğinde çalışan sayısının 2 bini aştığı Yatağan’da Tes-İş ve Maden-İş sendikaları örgütlü. Ay sonunda 400’ü aşkın işçinin işten çıkarılacağı söylenirken, işçiler sendikacıların ise bu sorunlar karşısında kayıtsız kaldığını söylüyor. Evrensel’e konuşan bir işçi, “Sendikacılar 4B hakkı olan, taşerondan kamuya geçen işçilere ‘Önce siz çıkın’ diyor. Biz mahkeme ile kamuda işçiliğe devam edebiliriz diye bizi işten çıkmaya teşvik etmek istiyorlar. Çadır kuralım, eylem yapalım dediğimizde de ‘Patron SGK’ye işten çıkartma bildirisi yaptıktan sonra bir anlamı olmaz, boşuna çabalamış oluruz’ diyorlar” ifadelerini kullanıyor.

AYDEM’E BAĞLI ŞİRKETLERİN KÂRLARI

ÇATES Elektrik Üretim AŞ 2023 net kârı: 1 milyar 521 milyon 440 bin 284 TL

Aydem Yenilenebilir Enerji 2024 birinci çeyrek net kârı: 648 milyon TL

Aydem Yenilenebilir Enerji 2023 net kârı: 1 milyar 280 milyon 100 bin TL

Yatağan Termik Santrali 2023 ortalama alım fiyatından yaptığı satış: 4 milyar 942 milyon 779 bin 444 TL

Yatağan Termik Santrali 2024’ün 5 aylık ortalama alım fiyatından yaptığı satış: 1 milyar 596 milyon 383 bin 89 TL

ADM ve GDZ 2014 2021 arası aldığı ihale miktarı: 585 ihalede 2 milyar 430 milyon TL.

İŞÇİLER CAN VERDİ

• 15 Mayıs 2012: Giresun Dereli HES inşaatında istinat duvarının çökmesiyle 4 işçi yaşamını yitirmiş, 1 işçi ise yaralanmıştı.
• 2 Mayıs 2019: Adana’nın Aladağ ilçesindeki hidroelektrik santralinin yükleme havuzundaki kapağın kırılması sonucu yaşanan taşkında 1 işçi öldü, 3 işçi yaralandı.
• 3 Temmuz 2023: Sivas Koyulhisar’da HES’e ait su kanalının patlaması sonucunda 6 yurttaş yaralandı.
• 13 Temmuz 2024: İzmir’de GDZ Elektrik Dağıtım AŞ’nin sorumlu olduğu dağıtım kablolarından kaynaklanan elektrik kaçağı sebebiyle 23 yaşındaki Özge Ceren Deniz ile 44 yaşındaki İnanç Öktemay, sokakta yürürken elektrik akımına kapılarak yaşamını yitirmişti. Hazırlanan bilirkişi ön raporunda olayın asli nedenlerinden birinin GDZ Elektrik’in uygulamaları olduğu tespit edilmesine rağmen gözaltına alınan GDZ elektrik genel müdürü serbest bırakılmıştı.