RSF'den, Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olduğu 10 yıla ilişkin değerlendirme: Basın özgürlüğü geri getirilmeli

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), Recep Tayyip Erdoğan'ın Türkiye'nin cumhurbaşkanı olarak geçirdiği 10 yıla ilişkin bir değerlendirme yaptı: “Basın özgürlüğü geri getirilmeli.”

RSF Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu “Cumhurbaşkanı Erdoğan, son on yılda basın özgürlüğünü ve medya çoğulculuğunu baltalayan aşırı başkanlık sistemi kurdu” diyerek yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Bağımsız gazetecilik, bu baskıcı on yılın bir sonucu olarak artık açıkça yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Yargı sisteminin ve kamu yayıncılığının sömürülmesi ve medya sahipliği ve düzenleyici kurumlar üzerindeki baskı, haber ve bilgi hakkını tehlikeye attı. Türkiye bu kabustan uyanmalı ve yeni bir sayfa açmalıdır. Cumhurbaşkanını hızlı bir şekilde harekete geçmeye ve ülkede bağımsız gazetecileri korumak ve bilgi edinme hakkını garanti altına almak için derinlemesine reformlar yapmaya çağırıyoruz.”

GEZİ PROTESTOLARI: CEZASIZLIĞIN BAŞLANGICI

RSF yaptığı açıklamada; “Erdoğan'ın otoriter tutumu ve gazetecilere karşı düşmanlığı cumhurbaşkanlığı döneminden önce başladı” hatırlamasında bulunurken, Gezi protestolarında medyaya yönelik şiddete dair “benzeri görülmemiş bir artış” ifadelerini kullandı. RSF’ye göre; mayıstan Eylül 2013'e kadar, 150'den fazla gazeteci İstanbul, Ankara ve İzmir'de polis tarafından tamamen cezasız bir şekilde saldırıya uğradı. Bu baskı, Erdoğan'ın yönetime yönelik yeni otoriter yaklaşımına eşlik eden cezasızlığın habercisiydi. Sadece üç gazeteciye uğradıkları zararlar tazmin edildi.

MEDYANIN YÜZDE 85'İNDEN FAZLASI HÜKÜMETİN ELİNDE

RSF açıklamasında bugün medyanın yüzde 85’ten fazlasının AKP hükümetinin elinde olduğuna dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı: “Erdoğan ve AKP, 2002'de başbakan olduğunda çok etkiliydi. Erdoğan, devlete olan borçlarını ödemekte zorlanan medya şirketlerini ele geçiren ve nihayetinde bu kuruluşları hükümetle müttefik özel sektör şirketlerine tahsis eden bir finansal sistem yaratmaya devam etti. Bugün, özel sektör ulusal medyasının yüzde 85'inden fazlası, hükümeti destekleyen veya ortak stratejik çıkarlarla ona bağlı olan şirketler tarafından kontrol ediliyor. Erdoğan'ın medya üzerindeki kontrolü (TRT ve RTÜK üzerindeki yakın kontrolü de) taraflı medya kapsamıyla açıkça lekelenmiş bir kampanyanın sonunda mayıs 2023'teki üçüncü cumhurbaşkanlığı seçim zaferine katkıda bulundu.”

“DAVALAR HABERCİLİĞİ KISITLAMAK İÇİN KULLANILIYOR”

“Hükümetin gazetecileri sindirmek ve medyanın devletin otoriterliğini, yolsuzluğunu, siyasi kayırmacılığını veya Kürt sorunlarını ele almasını engellemek ve araştırmacı gazetecilerin hükümeti ve müttefiklerini utandırabilecek hikayeleri ortaya çıkarmasını önlemek için” kullandığı favori yöntemlerden birinin “yargısal taciz” olduğunu belirten RSF “Erdoğan'ın 2014'te cumhurbaşkanı olmasından bu yana gözaltına alınan 131 gazeteciden en az 40'ı mahkum edildi. Türkiye, Temmuz 2016'daki darbe girişiminin ardından uygulanan olağanüstü hal sırasında 2018'de gazeteciler için dünyanın en büyük hapishanesi haline geldi. Cumhuriyet, Sözcü, Özgür Gündem ve Zaman gibi günlük gazeteler de dahil olmak üzere birçok medya kuruluşunda kitlesel keyfi tutuklamalar gerçekleştirildi” ifadelerine yer verdi.Son yıllarda tutuklanmalara yol açan adli işlemlere tabi tutulan gazeteciler arasında Tolga Şardan, Merdan Yanardağ, Barış Pehlivan, Abdurrahman Gök ve Furkan Karabay gibi muhabirlerin yer aldığını belirten RSF; medya çalışanlarına yöneltilen en yaygın suçlamalar arasında Terörle Mücadele Yasası (TMK) kapsamında ‘Terör örgütü propagandası yapmak’ ve ‘Terörle mücadele görevlisini terör örgütlerinin tehdidine maruz bırakmak’ veya Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında ‘kamu görevlisine hakaret etmek’, ‘cumhurbaşkanına hakaret etmek’ ve ‘devlet kurumlarını aşağılamak’ iddialarının yer aldığını belirtti.

10 YILDA 77 GAZETECİYE ‘CUMHURBAŞKANINA HAKARET’ SUÇU

Haber sitesi ve RSF ortağı Bianet.org tarafından tutulan sayıma göre, son 10 yılda toplam 77 gazeteci sosyal medyada yayımlanan veya paylaşılan makalelerde, başyazılarda veya yorumlarda “cumhurbaşkanına hakaret etmek” nedeniyle para cezasına çarptırıldı veya hapis cezasına çarptırıldı.

“Erdoğan yönetiminin gazetecilere yönelik zulmü sınır tanımıyor” diyen RSF şöyle devam etti: “Erk Acarer, Hayko Bağdat ve Fehim Taştekin gibi gazeteciler, yurt dışına gittikten sonra yıllarca gazetecilik faaliyetleriyle bağlantılı olarak adli işlemlere veya idari misillemelere maruz kaldılar. Cumhuriyet Gazetesinin Eski Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar, Erdoğan tarafından şahsen tehdit edildi, yurt dışına sürgüne gitmeye zorlandı ve 2015 yılında “İşte Erdoğan’ın yok ettiği silahlar” (“İşte Erdoğan’ın var olmadığını söylediği silahlar”) başlıklı bir haber nedeniyle gıyaben 27 buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. Erdoğan şu şekilde yanıt verdi: ‘Bu özel makaleyi yazan kişi bunun bedelini ağır ödeyecek. Onun bundan sıyrılmasına izin vermeyeceğim.’”

ÇEVRİM İÇİ PLATFORMLAR ENGELLENDİ

RSF açıklamasında şu ifadelere yer verdi: “Sosyal medya platformları da Erdoğan yönetimi tarafından sansürlendi. Instagram, çocuk istismarı ve uyuşturucu kullanımı gibi ‘katalog suçları’ gerekçesiyle 2 Ağustos’ta erişilemez hale getirildi. Herhangi bir açıklama yapılmadan duyurulan erişim yasağı, İnternet Yasası'nın 8. maddesine dayandı. Ancak yasak, Instagram'ın Hamas Lideri İsmail Haniye'nin ölümü nedeniyle Erdoğan'ın başsağlığı mesajlarına erişimi kısıtlamasının ardından getirildi. Wikipedia, Suriye'deki cihatçı örgütlerle iş birliği yaptığı iddia edilen içerik ve makaleler nedeniyle 2017'den başlayarak Türkiye'de üç yıl boyunca engellendi. Twitter, mart 2014'te Türk siyasetçileri suçlayan ses kayıtları nedeniyle engellendi."

Erdoğan 2014'te cumhurbaşkanı olduğunda Türkiye, RSF'nin dünya basın özgürlüğü endeksinde 180 ülke arasında 154. sıradaydı. 2023'te 165. sıraya düştü ve 2024 endeksinde 158. sırada yer alıyor.

(MEDYA SERVİSİ)