Maskesiz beşler: İşçiler, Antep'in en büyük 5 tekstil şirketinden %824 fazla vergi ödedi

Andaç Aydın ARIDURU

Antep’in en büyük beş tekstil şirketinin ödediği vergi, işçilerinin ödediği vergilerin yanında devede kulak kaldı. Milyarlarca liralık satış yapan şirketler, iktidar eliyle verilen teşvik, vergi indirimi, istisna ve muafiyetleriyle sıfırlandı. Binlerce işçi çalıştıran şirketler, işçilerin ödediği gelir vergisinden çok daha düşük tutarlarda vergi ödedi.

İstanbul Sanayi Odası verilerine göre Zeki Mensucat, Merinos, Karafiber Selçuk İplik, Melike Tekstil ve Şireci Tekstil Türkiye’nin en büyük 500 sanayi şirketi arasına girdi. Söz konusu şirketler Antep’in en büyük beş tekstil şirketi olurken, elde ettikleri kârlara karşılık ödedikleri ya da ödemedikleri vergiler ağır sömürünün boyutunu yeniden gösterdi.

ERDEMOĞLU’DA İŞÇİLER PATRONDAN FAZLA VERGİ ÖDEDİ

Türkiye’nin en zengin ismi olan İbrahim Erdemoğlu’na ait Erdemoğlu Holding bünyesindeki Merinos ve Zeki Mensucat ilk 500’e girdi.

Zeki Mensucat Türkiye’nin en büyük 361. sanayi şirketi oldu. 2023 yılında şirketin faiz, amortisman ve vergi öncesi kârı (FAVÖK) 1.2 milyar TL iken, iş yerinde ortalama ücret 2023’te 10 bin 600 TL seviyesindeydi. Patronun bir işçi için ödediği senelik toplam ücret ise 179 bin 454 TL idi. Yani 2023’te Zeki Mensucat’ın bir işçiden elde ettiği kâr 486 bin TL.

Şirketin 1850 işçiyi sömürerek elde ettiği devasa kâr, işçilerin ödediği toplam gelir vergisinin altında kaldı. Zeki Mensucat 2023 yılında vergi matrahının yüzde 3.88'ini (26 milyon 662 bin TL) ödedi. Bunun karşısında bir sene boyunca bodrolarında yüzde 20 ve 27’lik kesintileri gören Zeki Mensucat işçileri 2023’te işçi başına yılda 22 bin 300 TL vergi ödedi. 1850 işçiden 2023 yılında toplam 41.2 milyon TL gelir vergisi kesildi.

Zeki Mensucat için 2021 nisan ve temmuzda ve 2022 ocak ayında ise toplam 4 adet teşvik belgesi düzenlendi. Şirkete yüzde 70 vergi indirimi sağlandı. Şirketin toplamda 391 milyon TL’lik yatırımının yüzde 30’u yani 117 milyon 300 bin TL teşvik dahilinde devlet tarafından karşılandı.

MERİNOS’TA KÜÇÜLME YOK, KÂR VE TEŞVİK VAR

Merinos, İSO 500 listesinde 76. sırayla Antep’in en büyük tekstil işletmesi konumunda. Şirketin İSO 500 verilerine 2023 FAVÖK’ü 3 milyar 274 milyon 211 bin TL.

2023 yılında fabrikadaki ücretler tüm işçilerin aynı prim ve yardımları aldığını kabul ettiğimizde ortalama 23 bin TL idi. Ortaya çıkan bir yıllık toplam ücret 286 bin TL. Merinos’un işçi başına elde ettiği kâr ortalama yıllık 396 bin TL.

İktidar şirkete teşvik yağdırdı. Merinos’a 2019’da KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti, 2020’de iki kez 7 yıl (ikinci teşvikte 6 yıl) sigorta primi işveren hissesi, yüzde 80 vergi indirimi, yüzde 40 yatırım katkı oanı (YKO), gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, faiz desteği sağlandı. 2023’te verilen teşvik belgesi ile şirkete 10 yıl faiz desteği, gelir vergisi stopajı desteği, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 10 yıl sigorta primi desteği, 12 yıl sigorta primi işveren hissesi desteği sağlandı. Ayrıca bu belge ile yüzde 90 vergi indirimi verildi ve yapılan yatırımın yüzde 55’i devlet kasasından karşılandı. Merinos’un bu yatırımları toplam 1 milyar 666 milyon 219 bin TL oldu. Yatırımların 631.9 milyon TL’lik bölümü hazinece ödendi.

Merinos 2021’de hiç vergi ödemedi. Şirketin 2022 ve 2023’te ödediği toplam kurumlar vergisi tutarı ise 14.2 milyon TL. İşçileri ise haziran ayından itibaren yüzde 27’lik vergi dilimine girdi. Ortalama ücret alan bir işçi ayda en az 44 bin TL gelir vergisi öderken, 4 bin 800 işçinin ödediği ortalama gelir vergisi toplamı 211.2 milyon TL oldu. Merinos işçisi 2023’te patronun 15 katı kadar vergi ödedi.

KARAFİBER SELÇUK İPLİK: ÜÇ YILLIK VERGİSİ İŞÇİLER KADAR DEĞİL

Türkiye’nin en büyük 246. sanayi şirketi Karafiber Selçuk İplik, 2023 yılında 6.7 milyar liralık satış gerçekleştirdi. Şirket bünyesinde çalışan işçiler ise 2023 yılında yıllık ortalama 148 bin TL net ücret aldı. Şirketin işçi başına satış tutarı 3.6 milyon lirayı buldu.

Karafiber Selçuk İplik’in 2021’de vergi matrahı olan 487.9 milyon liraydı. Şirket bu tutarın yüzde 4.56’sı (2.2 milyon TL) kadar vergi ödedi.

Şirket, 2022’de vergi matrahının yüzde 0.09’u kadar (693 bin 585 TL) vergi ödedi. Şirket 2023 yılında ise hiç vergi vermedi.

Ortalama ücret alan bir işçi, 2023 yılında kişi başı yıllık yaklaşık 29 bin TL gelir vergisi ödedi. 1850 işçinin çalıştığı fabrikada, ortalama ücret üzerinden yaptığımız hesaba göre işçilerin ödediği toplam gelir vergisi 53.6 milyon TL oldu.

TEŞVİK YAĞDIRDI

İktidar, Karafiber’e yüklü miktarda teşvik, vergi indirim ve istisnası sağladı. Fabrikasını 2021’de modernize etmek için 4.9 milyon TL’lik yatırım yapan şirkete, yüzde 70 vergi indirimi, yüzde 30 yatırıma katkı oranı, KDV istisnası, faiz desteği sağlandı.

Şirket, elektrik üretimi için 48.7 milyon TL’lik yatırım yaptı. Bu yatırım için iki farklı teşvik belgesi düzenlendi. Şirkete 6 yıl KDV İstisnası, sigorta primi işveren hissesi desteği, yüzde 70 vergi indirimi, yüzde 30 yatırımı karşılama oranı sağlandı. Şirkete hazine eliyle 16 milyon TL kaynak transfer edildi.

MELİKE TEKSTİL BEŞ YILDA HİÇ VERGİ ÖDEMEDİ

Melike Tekstil, Türkiye’nin en büyük 245. sanayi devi oldu. Şirketin patronu olan Cengiz Şimşek aynı zamanda Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi Başkanı. Şirket, 2023 yılında satış gelirini katladı. Melike Tekstil’in, 2022 yılına yaptığı satışlar 2023 yılında yüzde 131 artarak 6.9 milyar TL tutarına ulaştı. Melike Tekstil, söz konusu şirketler arasında en düşük ücreti dayatan firma oldu. Evli ve iki çocuklu bir işçinin ortalama ücreti baz alındığında, işçinin eline 2023 yılında ortalama 159 bin TL (yıllık) geçti. Melike Tekstil’in işçi başına yaptığı ortalama satış tutarı ise 2.6 milyon TL oldu.

İşçiler bugünlerde ek zam talep ederken, patron bu talepleri baskılamak için işçilere ücretsiz izin dayattı. Aynı şirket Antep’te 2023 yılında ek zam talebiyle direnişe geçen işçileri kara listeye almış ve Antep Organize Sanayi Bölgesi’nde işe alınmamaları konusunda talimat vermişti.

Melike Tekstil 2019, 2020, 2021, 2022 ve 2023’te hiç vergi vermedi. Melike Tekstil’de çalışan 2 bin 600 işçi 2023’te toplam 87 milyon 550 bin TL gelir vergisi ödedi

Melike Tekstil 5 işletme arasında en fazla teşvik alan şirket oldu. Şirket için 2020 yılından bu yana toplam 7 farklı teşvik belgesi düzenlendi. 2020’de de 6 yıl KDV istisnası, sigorta primi işveren hissesi, yüzde 70 vergi indirimi, yüzde 30 yatırımı karşılama oranı alan şirket, 2021 de aynı teşvikten 1 kez daha ve başka bir teşvikle de gümrük vergisi muafiyet ve KDV istisnası aldı. 2022’de 2 kez daha 2023 yılında ise 3 farklı yatırımı için 3 tane daha aynı nitelikte teşvik daha aldı.

263 milyon 632 bin TL’lik yatırımın teşviklerdeki yatırım katkı oranı ile 79 milyon 89 bin TL’si kamuya ödetildi.

ŞİRECİ’DE PATRON SON 3 YILDA 9 BİN TL VERGİ ÖDEMİŞ

Türkiye’nin en büyük 261.sanayi şirketi olan Şireci Tekstil’de son dört ayda küçülme gerekçesiyle yüzlerce işçi işten atıldı.

Geçtiğimiz yıl 1.7 milyar TL FAVÖK elde eden şirkette geçtiğimiz yılın aylık net ortalama ücret 14 bin liraydı. 2023’te 2 bin 500 işçi ile üretim yapan şirketin işçi başı -faiz amortisman ve vergi öncesi- kârı 492 bin lira oldu.

Şireci’nin 2021 yılında vergi matrahı 137 milyon 140 bin TL iken, ödediği kurumlar vergisi tutarı sadece 9 bin 431 TL oldu. Şirket vergi matrahının yüzde 0.00068’i (milyonda 68) kadar vergi ödedi. Şirket 2022 ve 2023 yıllarında ise hiç vergi ödemedi.

Üç yılda sadece 9 bin 431 lira vergi ödeyen şirket, doğrudan kaynak aktardı. Pamuk üretimi için 2023’te 2.9 milyar TL’lik yatırım yapan şirkete faiz desteği, 10 yıl gelir vergisi stopajı desteği, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 10 yıl sigorta primi desteği, 12 yıl sigorta primi işveren hissesi desteği sağlandı. Şirkete ayrıca yüzde 90 vergi indirimi yapıldı.

Yatırımın yüzde 55’lik bölümü (1.6 milyar TL) ise hazine tarafından karşılandı. Şirkete 2022 yılında verilen teşvik ile de gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası sağlandı.

İşçilerin vergileri ise kaynaktan kesildi. Geçtiğimiz yıl ortalama ücret alan bir işçi 38 bin 600 TL gelir vergisi ödedi. 2 bin 500 işçinin çalıştığı iş yerinde işçilerin ödediği gelir vergisi toplamı 96.5 milyon TL oldu.

İŞTEN ATMALAR SÜRÜYOR

Merinos'ta işten atmalar devam ediyor. Şireci'de bazı bölümlerin kapatılacağı gerekçesiyle yüzlerce işçi işten atıldı. Karafiber Selçuk İplik’te de benzer gerekçeyle işçiler işten atıldı. Zafer Tekstil’de yüzlerce işçi işten çıkarıldı. Melike Tekstil’de ağustos ayı başından itibaren işçiler yıllık izne gönderildi. Üretim izne gönderilmeyen işçilerle aynı şekilde devam ettirilmek isteniyor.

İŞÇİLER ÖFKELİ: BİRLEŞMELİYİZ

İşçiler vergi sistemine öfkeli. Evrensel’e konuşan işçiler şunları söyledi:

• Zeki Mensucat işçisi: Bize gelince hiçbir vergi indirimi yok. Yüzde yüzünü kesiyorlar. Zaten sıkıntı orada, zenginden değil fakirden alıyorlar. Her ay borcun üstüne katıyoruz. Yetişemiyoruz. Ücretler en az 50 bin TL olması gerekiyor. Patronların daha fazla vergilendirileceği bir sistem gelmesi gerekiyor.
• Merinos işçisi: Devleti yönetenler Merinos gibiler. Kendiler yönettiği için kendilerine her türlü kolaylığı sağlıyorlar. Kendilerine musluğu açıyorlar zibil gibi akıyor. Parayı kazanan patron ama işçi her şeye vergi ödüyor. Elektrik, telefon, yol, ev. Her şeyden zorla alınıyor. Antep organizenin bel kemiği Merinos. Bütün Antepli işçileri etkiler burada bir şey olması. O yüzden ilk önce kendi fabrikamda bir şey olması için çaba harcamamız lazım. Merinos işçisinin hakkını alabilmesi için şarteli indirip çıkması lazım.
• Selçuk İplik işçisi: İşçi vergisini ödemese, bir borcunu yatırmasa hemen evine icra gelir, polis gelir, mahkemelik olur. Ama patrona hiçbir şey olmuyor. Artan vergi yükü dayanılmaz bir hal aldı. Ücretler yoksulluk sınırının üzerinde olmalı. Herkesin bir çatı altında toplanıp, gerekli yerlerde gerekli şekilde hakkını araması lazım. Yoksa işverenin vicdanına bırakırsan maaşından da gitgide keser. Kimse hakkını yedirmesin, hepsi birlik beraberlik içinde olsun.
• Melike Tekstil işçisi: Patron OSB’nin başkanı. Bu adaletsizlik, haksızlık, insanların sömürülmesi, hırsızlık. İşçi hem patronu zengin ediyor hem zengin vergisi ödüyor. Patron da hem işçinin sırtından kazanıyor hem vergiden kazanıyor. Yoksulluk sınırının altında ücret alanlardan vergi alınmamalı. Ücretler de yoksulluk sınırının üzerine çekilmeli.
• Şireci işçisi: Danışıklı dövüş içindeler. Her zaman fedakarlığı yoksullardan bekleyen bir sistemin, patronlara bu kadar teşvik vermesinin, vergisini sıfırlamasının bizi şaşırtmaması lazım. Aldığımız maaş insanca geçinmemize yetmez. Çocukların eğitimini, mutfak masraflarını, giyim ihtiyacını karşıladığında başka şeylere para kalmıyor. İşçilerin en başta tepki göstermesi lazım. Ama örgütlenmezsek, bireysel olarak hiçbir ses duyulmaz. Hiçbir patron ya da iktidar, gökten zembille inmiş gibi vergileri sıfırlamaz ya da maaşlarımızı artırmaz. Şireci’de daha önce yaptık, yine yaparız.