AKP'nin 23 yıldaki eriyişi

AKP bugün pek çok kentte 23. kuruluş yıldönümünü kutlayacak. 31 Mart yerel seçimlerinde 23 yıllık tarihinde ilk defa ikinci parti olan AKP'nin kuruluşundan bu yana geçen süreçte girdiği seçimlerdeki tablosunu derledik.

2001 ekonomik krizi ardından 3 Kasım 2002’de yapılan seçimlerde koalisyon partileri ağır bir yenilgi alırken 14 Ağustos 2001'de kurulan AKP, yüzde 34,28 oy alarak Meclis çoğunluğunu almayı başardı. 3 Kasım seçimlerine yasaklı olduğu için katılamayan Erdoğan’ın önündeki engeller Anayasa değişikliği ile kaldırıldı. Siirt seçimleri Yüksek Seçim Kurulu’nca sandıklarda sahtecilik yapıldığı gerekçesiyle iptal edildi, Erdoğan 8 Mart 2003'te yenilenen Siirt seçiminde milletvekili seçildi.

Cumhurbaşkanı Ahmet Nejdet Sezer tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen Erdoğan, 15 Mart 2003'te görevi Gül’den devraldı ve 59. hükümeti kurdu, başbakanlık koltuğuna oturdu.

2004 yerel seçimlerinde AKP yüzde 41,7 oy aldı ve 11 büyükşehir 1950 belediye kazandı. 2007 genel seçimlerinde AKP yüzde 46,58 oy oranı ile yeniden tek başına iktidar oldu.

2007 REFERANDUMU: CUMHURBAŞKANI DÜZENLEMESİ

2007 yılında cumhurbaşkanlığı seçimindeki kriz nedeniyle Anayasa’da değişikliğe gidildi. "367 krizi"nin ardından AKP, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini düzenleyen anayasa değişikliğini gündeme getirdi. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in vetosunun ardından 21 Ekim 2007’de referanduma gidildi. Cumhurbaşkanının 7 yıl olan görev süresi 5, milletvekili seçimleri 5 yıldan 4 yılda indirildi.

KAPATMA DAVASI

Eski Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya tarafından hazırlanan, Cumhurbaşkanı Gül ve Başbakan Erdoğan'ın da aralarında bulunduğu 71 kişiye 5 yıl süreyle siyaset yasağı getirilmesi ile partinin kapatılmasını içeren iddianame, 14 Mart 2008'de Anayasa Mahkemesine sunuldu. 30 Temmuz 2008'de kapatma talebi reddedildi.

2009 yerel seçimlerinde AKP 11 büyükşehir işe 1442 belediye kazandı.

2010 yılındaki anayasa değişikliği 12 Eylül darbecilerinin yargılanması propagandasıyla referanduma götürüldü. Askerlerin sivil mahkemelerde yargılanması, AYM ve HSYK’ye üye gönderme kriterlerinde değişiklik gibi birçok kapsamlı değişiklikle özellikle yargı Fethullahçıların kontrolüne geçti. Anayasa değişikliği yüzde 57,88 evet oy oranıyla kabul edildi.

2011 genel seçimlerinde AKP yüzde 49,53 oy aldı.

2014 yerel seçimlerinde 18'i büyükşehir, 818 belediye başkanlığını kazandı. Erdoğan aynı yıl yüzde 52 oyla cumhurbaşkanı seçildi.

İLK KEZ MECLİS ÇOĞUNLUĞU KAYBETTİ

Türkiye 7 Haziran 2015 seçimlerine, 5 Haziran’da Diyarbakır’daki HDP mitingine yönelik bombalı saldırının etkisinde girdi. 5 kişinin yaşamını yitirdiği patlamadan 2 gün sonra yapılan gerilimli ortamdaki seçimlerde AKP, yüzde 40.8 oy aldı ve ilk kez Meclis çoğunluğunu kaybetti. Erdoğan, 7 Haziran- 1 Kasım arasında IŞİD’in terör eylemleriyle yaratılan korku iklimi koşullarında, “teröre karşı milli birlik” adı altında kışkırtılan ırkçı-şoven propaganda eşliğinde, cumhurbaşkanlığı yetkilerini de kullanarak, 1 Kasım’da ülkeyi tekrar seçime götürdü. AKP bu koşullarda da 400 vekil çıkaramadı, ancak oylarını artırarak, Ahmet Davutoğlu’nun başbakanlığında bir kez daha hükümete geldi. Kısa bir süre sonra Erdoğan’ın fiilen azletmesi üzerine Davutoğlu başbakanlıktan istifa etti Binali Yıldırım AKP Kongresi’nde genel başkanlığa getirilerek, seçimlere girmeden başbakan koltuğuna oturdu.

20 Mayıs 2016’da dokunulmazlıkların kaldırılmasına ilişkin anayasa değişikliği CHP'nin de destek vermesiyle Mecliste kabul edildi.

22 Mayıs 2016'da Binali Yıldırım AKP Genel Başkanı seçildi ve 65. hükümeti kurarak başbakan oldu.

2017 REFERANDUMU: TEK ADAM YÖNETİMİNE GEÇİŞ

On yıl boyunca birlikte hareket ettikleri Fethullahçılarla girdiği çatışmayı "Allahın lütfu" olarak niteleyen Erdoğan, devletin tüm kurumlarını kendi politikaları yönünde yeniden biçimlendirilmek için 2017'de referandumuna gitti. Tek adam yönetiminin inşası için parlamenter sistemden, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi. Erdoğan partili cumhurbaşkanı olurken, Meclisin yetkileri azaldı, Saray’ın yetkileri arttı. Yüksek yargı menuplarının çoğu Cumhurbaşkanlığı tarafından belirlendi. Hükümetin denetimi için düzenlenen güvenoyu, gensoru yöntemleri kaldırıldı. Cumhurbaşkanına getirilen kararname çıkarabilme yetkisinde temel ve kişi hakları istisna denilse de uygulamada kararnameler adeta fermana dönüştü.

8 Ocak 2018’de Bahçeli, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Erdoğan’ı destekleyeceklerini açıkladı. Nihayetinde 22 Şubat 2018’de Cumhur İttifakı’nın resmen kurulduğu ilan edildi.

ERİYİŞ DÖNEMİ

3 Kasım 2019’da yapılması gereken seçimler Devlet Bahçeli'nin çağrısı üzerine 24 Haziran 2018'de yapıldı. Genel seçimlerle birlikte yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan, 52,38 oyla Cumhurbaşkanı oldu, AKP yüzde 42,28 oy aldı.

31 Mart 2019 yerel seçimlerinde AKP ve MHP tarafından Cumhur İttifakı olarak girdikleri seçimde 51 ilde ittifak yaptı. AKP yüzde 44,33 oy aldı. Bu seçimde Erdoğan ve Cumhur İttifakı ilk ciddi yenilgisini aldı; sanayi kentlerinde önemli oy kayıpları yaşarken, ellerinde bulunan beş büyükşehirde (İstanbul, Ankara, Adana, Antalya, Mersin) belediyeleri kaybettiler.

14 ve 28 Mayıs 2023 seçimleri, ‘Cumhur İttifakı’nın Meclis’te çoğunluğu sağlaması ve Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığını yeniden kazanması ile sonuçlandı. 2019’daki büyükşehirleri kaybetme tablosunun üstüne, AKP’nin kalesi olarak adlandırılan kentlerde 8 ila 15 puan arasında azımsanmayacak bir güç kaybı yaşadı. 14 Mayıs seçimlerinde %35,5 oranıyla (2018'e göre oyu %2,5 oranında geriledi) en çok oy alan parti oldu. Erdoğan’ın oyu %52’den %49.5’e geriledi.

28 Mayıs kampanyasının merkezi söylemini Kılıçdaroğlu’nu “Kandil ile işbirliği yaptığı” yalanı üzerine oturtan Erdoğan %52 oy oranıyla ikinci turu önde bitirdi.

AKP’DE AĞIR KAYIP: OY ORANI YÜZDE 35’E DÜŞTÜ

31 Mart 2024 yerel seçiminde CHP’nin birinci parti çıktı. AKP oldukça ağır kayıplar yaşadı. İstanbul, Ankara ve İzmir büyükşehir belediyelerini elinde tutmayı başaran CHP, AKP’nin elinden 3 büyükşehir ve 7 il merkez belediyesini daha aldı. 2019 yerel seçiminde Türkiye genelinde oyların yüzde 44,33’ünü alan AKP’nin 31 Mart 2024 yerel seçimindeki oy oranı 35,48’e düştü. (POLİTİKA SERVİSİ)

Kimlerle yüründü bu yollarda