En büyük 100’ün 90’ı vergi 100’ünde yok!

Uğur ZENGİN
İstanbul

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının yayımladığı 2023 yılı Türkiye geneli kurumlar vergisi ilk 100 sıralaması, Türkiye’de kurulu yerli ve yabancı tekellerin vergi ödemediği gerçeğini bir kez daha  ortaya koydu.

“Kurumlar Vergisi İlk 100” listesinde Türkiye’nin en büyük 100 özel sanayi şirketinden 87’si yer almadı. Türkiye’nin en büyük 100 şirketi arasında yer alan ve en çok kurumlar vergisi ödeyen 100 şirket listesine sadece 10 şirket girdi.

Listeye giren şirketler de gelirleri ve kârlarına göre bir hayli düşük vergi ödedi.

BÜYÜKLÜKTE İLK 20, VERGİDE İLK 100 DIŞI

Türkiye’nin en büyük 100 özel sanayi şirketi arasında yer alan 87 firma en çok vergi ödeyen kurumlar arasında yer almadı. Türkiye'nin en büyük 2. sanayi kuruluşu Ford Otosan, en büyük 3. sanayi kuruluşu Star Rafineri, en büyük 4. sanayi kuruluşu İstanbul Altın Rafinerisi AŞ en büyük 5. sanayi kuruluşu Toyota, en büyük 6. sanayi kuruluşu Oyak Renault, en büyük 7. sanayi kuruluşu Arçelik, en büyük 9. sanayi kuruluşu Gramaltın Kıymetli Madenler AŞ ilk 100’de yer almadı.

Türkiye’nin en büyük 20 sanayi kuruluşundan 14’ü, Türkiye’nin en çok kurumlar vergisi ödeyen 100 şirketi arasına girmedi. Bu şirketler arasında Vestel, Arçelik, Hyundai, Şişecam, İçdaş gibi dev şirketler bulunuyor.

EN BÜYÜK GRUPLAR VERGİDE YOKLAR

Türkiye’nin en büyük 100 sanayi şirketi arasında yer almasına rağmen vergide ilk 100 dışında kaldı. Söz konusu şirketlerin bir kısmı şöyle: Tusaş, İçdaş Çelik, Aygaz, Kardemir, Yıldız Entegre, Sasa Polyester, PETKİM, Sarkuysan, Unilever,  Er-Bakır, EnerjiSA, Yücel Boru, TOGG, Bosch, Kroman Çelik,  Assan Alüminyum, İzmir Demir Çelik, Roketsan, Philip Morris, Konya Şeker, Sütaş, Brisa, Otokar, Şenpiliç, ASAÇ Alüminyum, Man Türkiye, Borusan, Petlas, Hidromek, Merinos, Banvit, Erdemir Çelik Servis Merkezi, Abalıoğlu Lezita, Abdi İbrahim, Deutz Traktör, Asil Çelik, Limak Çimento, Tosyalı Toyo Çelik, Kayseri Şeker, BEYPİ Beypazarı, Atakaş Çelik, Yazıcı Demir, Doğuş Çay, Cargill, Daikin, Ravago Petro Kimya, Coca Cola Türkiye.

LİSTEDE ULUSLARARASI TEKELLER DE YOK

Türkiye’de üretim yapan ve en büyük 100 sanayi kuruluşu arasında yer alan uluslararası tekeller de en çok vergi veren 100 şirket arasında yer almadı. BSH, MAN Türkiye, Coca Cola Türkiye, Unilever, Cargill, Bosch, Philip Morris, Deutz, JTI Tütün söz konusu şirketler arasında.

KÂRLARININ SADECE YÜZDE 4.8’İNİ ÖDÜYORLAR

Türkiye’nin en büyük 100 özel sanayi kuruluşu arasında yer alan Mercedes, Ereğli Demir Çelik, TOFAŞ, İskenderun Demir Çelik, Türk Traktör, Borçelik, Eti Gıda, Oyak Çimento, İÇDAŞ Elektrik ve Eti Soda en çok kurumlar vergisi ödeyen 100 şirket arasında girdi. Söz konusu şirketlerin ödediği vergi tutarı da yüzde 25 olan kurumlar vergisi oranının hayli altında kaldı.

Türkiye’nin en büyük sanayi şirketi olan Koç Holdinge ait TÜPRAŞ, 2023 yılında Türkiye’nin en çok kurumlar vergisi ödeyen 11. şirketi oldu. TÜPRAŞ 2023’te 5.3 milyar lira vergi ödedi. TÜPRAŞ’ın 2023 yılında elde ettiği kâr ise 109.7 milyar liraydı. Buna göre TÜPRAŞ’ın ödediği vergi oranı kârına göre sadece yüzde 4.8 oranında oldu.

CÜCE VERGİLER

Türkiye’nin en büyük 8.sanayi kuruluşu olan Mercedes Benz-Türk ise TÜPRAŞ’tan yüksek vergi ödedi. Mercedes Benz-Türk’ün ödediği vergi tutarı 2023’te 6.2 milyar lira olurken, şirket 2023’te 95.7 milyar lira net satış geliri elde etti. Şirket kârını açıklamazken, şirketin ödediği verginin net satışlara oranı yüzde 6.4’te kaldı.

Türkiye’de üretim yapan en büyük 11.sanayi kuruluşu olan TOFAŞ ise 2.9 milyar lira ile 2023’te en çok kurumlar vergisi ödeyen 19. şirket oldu. Şirket 2023’te 18.3 milyar lira kâr etmişti. Buna göre şirketin ödediği vergi oranı kârına göre yüzde 15.8 oldu.

KÂRLAR ‘VERGİYİ’ SORGULATIYOR

En çok kurumlar vergisi ödeyen 98. şirket Opet oldu. Listede yer almayan şirketlerin elde ettiği kârın listenin sondan 3. sırasında yer alan Opet’in dahi oldukça üstünde kalması dikkat çekti. Listede yer almayan Ford Otosan 2023’te 32 milyar lira, Star Rafineri ise 25.8 milyar lira kâr elde etmişti.

İŞÇİDEN ALINAN VERGİ 70 KAT FAZLA

Koç Holdinge ait Opet, 2023’te 277.8 milyar lira hasılat elde etti. Bu tutar asgari ücretten yüzde 20 yüksek ücret alan 1 milyon 579 bin işçinin toplam gelirine denk gelirken, şirketin gelirine oranla ödediği vergi oranı yüzde 0.2 oldu. 2023 yılında asgari ücretin yüzde 20 üzerinde ücret alan işçinin ödediği vergi oranı ise yüzde 18.57 idi.

Devlet, Opet’in elde ettiği geliri elde eden ve asgari ücretten yüzde 20 fazla alan 1.5 milyon işçiden 51.5 milyar lira vergi topladı. Bu tutar, Opet ile aynı gelire sahip 1.5 milyon işçinin elde ettiği gelirin 70.4 kat fazla vergilendirildiği anlamına geliyor.

Vergi nedir?

İhalede bol sıfır, vergide tek sıfır: Saray'ın müteahhitleri vergi vermedi

Vergi cenneti Türkiye: Sanayi odaları başkanları vergi ödemiyor

Şirketlere vergi yüzde 25’ten yüzde 10’a çıkarıldı (!)

Patronlar 2023’e göre daha az vergi ödedi

Maliye Bakanlığı "sıfır vergi" manşetimizi doğruladı