"Topuk kanı" taramaları ile 5 binden fazla bebek erken tedavi imkanına kavuştu
Kars’ta bir ailenin reddettiği mahkemenin "tıbbi değil" dediği "topuk kanı" taramaları ile geçen yıl kalıtsal hastalık tanısı alan 5 binden fazla bebeğin en erken dönemde tedaviye ulaştığı bildirildi.
Fotoğraf: Wikimedia Commons
Kars İl Sağlık Müdürlüğü yenidoğan bir bebeğin topuk kanı alınmasına izin vermeyen bebeğin ailesi hakkında Kars Aile Mahkemesine sağllık tedbirlerinin alınması yönünde dava açmıştı. Talebin reddine karar veren Kars Aile Mahkemesi skandal bir karar ile bilirkişi olarak Alternatif Tıp Uzmanı bir hekimin "topuk kanı almanın çocuğa yapılacak en büyük kötülüktür" açıklamasını gerekçe gösterek topuk kanı almanın topluma veya toplum sağlığına hizmet eden bir yanının olmadığını ifade etmişti.
Mahkemenin “bilimsel değil” dediği topuk kanı taramalarında geçen yıl kalıtsal hastalık tanısı alan 5 binden fazla bebeğin en erken dönemde tedaviye ulaştığı belirtildi.
AA’nın haberine göre, Türkiye'de 1987'den bu yana uygulanan Yenidoğan Tarama Programı ile bebeklerde bazı kalıtsal hastalıkların en erken dönemde tanılanması ve tedavi edilmesi amaçlanıyor. Program kapsamında halihazırda 6 genetik hastalığın taraması yapılıyor.
Erken dönemde tedavi edilmediğinde kalıcı beyin hasarı, zeka geriliği, gelişme geriliğine neden olan fenilketonüri (FKU), zihinsel yetersizliğe yol açan konjenital hipotiroidi (KHT), işitme kaybı, nörolojik bozukluklar gibi komplikasyonlarla seyreden biyotinidaz eksikliği (BE), akciğerler ve sindirim sistemini etkileyen kistik fibrozis (KF), hormon bozukluğu olan konjenital adrenal hiperplazi (KAH) ile kalıtsal ve ilerleyici kas hastalığı olan spinal musküler atrofinin (SMA) taraması yapılıyor.
Özel filtre kağıtlarına alınan birkaç damla topuk kanı örneği, hastalık tanısı konulan bebeklerin erken tedaviyle ölüm, kalıcı sakatlık, zeka geriliği, beyin hasarı gibi risklerle karşı karşıya kalmasının önüne geçiyor, sağlıklı bir geleceğe adım atmalarına imkan sağlıyor.
GEÇEN YIL 930 BİNDEN FAZLA BEBEK TARANDI
2023'te program kapsamında 931 bin 882 bebek tarandı, 5 binden fazla bebek kalıtsal hastalık tanısı aldı.
Böylelikle, erken dönemde tedaviye yönlendirilen bebeklerin geri dönüşü olmayan sağlık sorunlarının önüne geçildi.
MAHKEME BİLİMİ DEĞİL, ALTERNATİF TIBBI REFERANS ALDI
Geçen günlerde Kars İl Sağlık Müdürlüğü yenidoğan bir bebeğin topuk kanı alınmasına izin vermeyen bebeğin ailesi hakkında Kars Aile Mahkemesine sağllık tedbirlerinin alınması yönünde dava açmıştı. Talebin reddine karar veren Kars Aile Mahkemesi gerekçesi ile skandal bir karara imza atarak bilirkişi olarak Alternatif Tıp Uzmanı bir hekimin "topuk kanı almanın çocuğa yapılacak en büyük kötülüktür" açıklamasını referans alarak topuk kanı almanın topluma veya toplum sağlığına hizmet eden bir yanının olmadığını öne sürürek şu kararı vermişti; "Dünya Sağlık Örgütü (WHO)'nün güdülendirmesi ile Neonatal Tarama adı altında ne için yaptığı/yaptırdığı belli olmayan, hegamonik bir dikte ile üye ülkelere dikte edilen bir uygulama olduğunu ifade etti. "Anne-babanın velayet hakkının doğası gereği topuk kanı vermeme özgürlüğüne sahip olmaları doğal hukukun gereği olduğuna, Topuk kanı almanın çocuğun Anayasa ile korunan yaşam ve sağlık hakkı üzerinde yapacağı olumlu sonuçlarının tıbbi otoritelerce ispatlanmamış olması ve olası bir teşhis ve tedavinin de tıp otoritelerince hala tartışmalı olması (Alternatif tıp uzmanı A. S.'in topuk kanı almanın çocuğa yapılacak en büyük kötülüklerden olduğunu özetle eserlerinde ifade etmiş ve benzer tespitler pek çok STK tarafından inceleme konusu edilmiştir.),velev ki topuk kanı ile otizmli olduğu tespit edilse dahi otizmin erken tedavisi diye bir tedavi şeklinin olmaması veya doğmuş çocuğun akraba evliliğinin önüne nasıl geçeceği izah edilemeyeceğinden, topuk kanı almanın esasen topluma veya toplum sağlığına da hizmet eden bir yanının olmaması ve WHO'nun (Dünya Sağlık Örgütü) güdülendirmesi ile Neonatal Tarama adı altında ne için yaptığı/yaptırdığı belli olmayan bir uygulama olması nedeniyle ve hegamonik bir dikte ile üye ülkelere dikte edilen bir uygulama olması nedeniyle talebin reddine karar verildi."
"BAŞTA ÇOCUĞUN ARDINDAN KAMU SAĞLIĞI TEHLİKEDE"
TTB MK üyesi, aynı zamanda Aile Hekimi olan Ayşegül Ateş Tarla, ilgili karara dair TTB olarak itiraz edip, konunun takipçisi olacaklarını belirterek; "Mahkemenin ne gerekçesi ne de referansı kabul edilebilir değil. Ne 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ne 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu ne de Neonatal Tarama Programı dikkate alınmış. Kısaca topuk kanı neden alınır buna bakılmadan mahkeme bir tespit yapmış. Bilimsel bir dayanak yok! Oysa biz yenidoğan tarama ile hem çocuğu hem de kamu sağlığını koruyoruz. Topuk kanı ile yeni doğanda erken tanı ile başta zeka geriliği olmak üzere bir çok hastalığın tedavisine erken başlanabiliyor. Erken teşhis ile hızla sevk edilebiliyor ve hızla bebeğin tedavisi başlıyor. Bu olmayınca halk sağlığını tehdit eder boyutları var; tedavisine erken başlanabilir hastalıkların önü alınamayacak. İşte mahkeme bilimsel sonuçları görmeden kötücül şekilde bu kararı almış. Hem çocuğun yaşam hakkını hem de kamu sağlığına zarar veren bu davanın iptal edileceğini düşünüyoruz. Biz de TTB olarak gerekli yasal işlemleri başlatacağız." demişti.
"TOPUK KANI" TESTİ NASIL YAPILIYOR?
Yenidoğan Tarama Programı kapsamında bebeğin topuğundan alınacak birkaç damla kan, iğneyle minik bir delik açılması işlemiyle gerçekleştiriliyor. Şırınganın içerisinde kalan kan örneği, özel filtre kağıtlarına damlatılıyor.
Hastaneden taburcu edilmeden hemen önce yapılan bu testten tam doğru sonucun alınması için bebeğin yeterli miktarda beslenmiş olması gerekiyor. Bu kan örneğinde FKÜ, BE ve SMA hastalıkları inceleniyor.
İlk hafta içinde aile hekimliği birimlerinde ikinci kan örneği alınıyor ve bu örnekte de KHT, KAH, KF hastalıkları çalışılıyor ve FKU için tekrar analiz yapılıyor. Yeterli miktarda kan alınamaması, sonuçların şüpheli olması gibi durumlarda bebekten tekrar topuk kanı almak gerekebiliyor.
Test örnekleri, il sağlık müdürlüklerince Sağlık Bakanlığının tarama laboratuvarlarına gönderiliyor.
Test sonuçlarının normal çıkması durumunda ailelere herhangi bir bildirimde bulunulmuyor. Tarama sonucu şüpheli çıkan bebeklerde ise ailelere ulaşılıyor ve daha detaylı tetkikler için ilgili kliniklere yönlendirmeleri yapılıyor. (HABER MERKEZİ)
