‘Umut fuarı’ ucuz işçi pazarına döndü!

Andaç Aydın ARIDURU
İstanbul

28 Ağustos’ta, Beylikdüzü TÜYAP Kongre Merkezinde 18-50 yaş arası yurttaşları yeni “Kariyer fırsatlarıyla tanıştırmak” amacıyla düzenlenen fuara yüzlerce kişi katıldı. İş arayanlar, fuara girerken doldurdukları formlarla data havuzuna kaydolup CV’lerini bıraktı. Ardından büyük çoğunluğu mavi yaka pozisyonlardan oluşan işlere başvurdu.

Katılan firmaların büyük bölümü müstakbel işçilerine isteklerini sıralarken ücret ve sosyal hak bilgisi vermedi. Ancak iş disiplini taleplerini, çalışma temposundaki yoğunluğa ayak uydurmaları gerektiğini ve vardiya sistemlerini anlattı. Kendilerinden fedakarlık beklenen işsizler ise, talep edilenler karşısında hayret ederken, sadece bazı şirketlerden öğrenebildikleri ücretlerin ise asgari olduğunu duyunca öfkelendi.

İstanbul Büyükşehir Belediyesinin oluşturduğu işçi bilgi havuzu sırasında beklerken yanımızdan geçen bir kişi, “Büyük firmaların çoğu gelmemiş. Herkese de asgari ücret teklif ediyorlar. Boşuna beklemeyin” diyerek çıkış yaptı. Fuara katılacağı duyurulan birkaç firmanın katılmadığını fark ettiğimiz alanda birkaçının ise erkenden ayrıldığını öğrendik. İşsiz bir genç, “Ben Perfetti’ye de başvuru yapacaktım ama birkaç yere başvuru yaptıktan sonra baktığımda gitmişlerdi’ dedi. Tanıtım kataloğunda olmasına rağmen Migros da fuara gelmeyenler arasındaydı.

ABDİ İBRAHİM’DEN ASGARİ ÜCRET TEKLİFİ

Fuarda en çok ilgi gören firmalar Haribo ve Abdi İbrahim oldu. “3 vardiya çalışabilecek, gönüllü olarak mesaiye kalabilecek askerlik sorunu olmayan, takım çalışmasına uygun işçiler” arayan bu şirketlerden Haribo işçilere ücret bilgisi vermedi. Soranlara ise “Mülakata çağırılırsanız bilgi vereceğiz” denildi.

Türkiye’nin en büyük 79. sanayi şirketi olan, geçtiğimiz yıl 14.5 milyar TL’lik satış yapan Abdi İbrahim ise, başvuranlara asgari ücret ve üç ayda bir yarım maaş ikramiye teklif etti. İş başvuru formunu doldurmasının ardından ücreti öğrenen bir işçi, “Bir nakliyat şirketinde şoförlük yapıyorum 27 bin TL alıyorum. Orada çalışma şartları ağır diye yeni işlere başvurmaya gelmiştim. Kurumsal firma diye ücretler daha iyi olur sanıyordum. Asgari ücretle kim geçinebiliyor ki insanlara iş fırsatı diye asgari ücret teklif ediyorlar” dedi. Ücretleri duyunca “Benim formumu atabilirsiniz” deyip sıradan çıktı.

FAZLA MESAİ ÜCRETİNİ TAM ÖDEMEKLE ÖVÜNENLER…

Kormetal ise işçilerine “sendikalı çalışma fırsatı” sunuyordu. İşe alımlarda 22 bin 400 lira, Türk-Metal’e üye olunduğunda 24 bin TL ücret teklif eden şirket fazla mesai ücretlerini tam ödemekle övündü. Başvuru yapılan işçilerden mesailerin çok olduğu konusunda uyarıldıklarını da öğrendik. Kalifiye CNC operatörü arayan işletmeye başvurduğunu söyleyen bir CNC ustası “Bu ücrete zor bulurlar” dedi.

GENÇ İŞSİZLER UMUTSUZ VE USANMIŞ

Fuar katılımcılarının çoğu genç işsizlerdi. Turizm bölümü mezunu bir genç başvuru yaptığı yerlerden kendisine bir dönüş olacağına inanmıyordu. Usanmış ve bıkmış bir halde, “Sıra o kadar kalabalıktı ki kaç kişi işe alacaklar da sıra bana gelsin” sözlerini sarf etti.

3 ay önce işten çıkartıldığını aktaran bir genç ise üniversiteden mezun olduktan sonra bir beyaz eşya fabrikasında iş bulabildiğini anlattı. Üretim planlama alanında iş arayan genç, “Sadece Çelebi Yer Hizmetleri’nde beyaz yaka kadrosuna iş başvurusu yapabildim” dedi. 

“İnsanca yaşayabilmek için ücretin en az 30 bin TL olması lazım” diyen genç Almanya’da mavi yakaların iyi ücret aldığını duymuş: “Almanca kursuna yazılacağım. Burada iş bulursam kursun parasını çıkaracağım. Sonra da yurt dışına gitmek istiyorum.” Genç çalışanların ülkede insan değeri görmediğini düşünen işsiz genç, “Yurt dışında iş bulabilirsem en azından insan muamelesi görürüm” dedi.

HEM MUHASEBECİLİK HEM HAMALLIK

Muhasebeci olduğunu ve 25 bin TL kazandığı işinden 2 ay önce çıkarıldığını belirten başka bir genç ise aynı ücrette bir başka işe başvuru yapabildiğini aktardı. “Burada Netlog Lojistik’te form doldurabildim. Onlar da ‘Muhasebe işleri bittiği zaman kamyonların yüklenmesine yardım edebilir misin?​’ diye sordular” dedi. Zorunlu olduğunu öğrendiği angaryanın ücretine yansımayacağını öğrendiğini ve bunun üzerine de fuardan çıktığını belirtti.

İŞSİZLİK ARTIYOR

TÜİK’in ağustos ayı verilerine göre geniş tanımlı işsizlik haziran ayında yüzde 29.2 oldu. Mayıs ayında bu oran yüzde 25.4’tü. TÜİK’in açıkladığı istihdam verilerinde de mayıstan hazirana 341 bin kişi işsiz kaldı. Genç işsizlik ise bir önceki aya göre yüzde 1.7 oranında arttı ve yüzde 17.6 oldu. DİSK-AR verilerine göre haziran 2023’te geniş tanımlı işsizlikte işsiz sayısı 9 milyon 142 bin iken bu sayı ağustos 2024’te 10 milyon 92 bin kişiye çıktı.

ŞİMŞEK’İN PROGRAMI: ESNEK VE GÜVENCESİZ ÇALIŞMA

Şimşek’in görevi devraldığı mayıs 2023 tarihinden beri işsizler ordusuna katılan kişi sayısı DİSK-AR verilerine göre 950 bin kişi oldu. Programın uygulamaya başlanmasıyla birlikte asgari ücrete temmuz ayında ara zam yapılmazken ücretlere uygulanacak zamların gelecekte gerçek enflasyon değil 2025 için hedef enflasyon üzerinden yapılacağı duyuruldu. Geçtiğimiz hafta Malazgirt’teki Bakanlar Kurulunda gündem edileceği söylenen yeni esnek çalışma düzenlemesi hakkında ise Çalışma Bakanlığının Yatırım Ortamını İyileştirme Kurulunda (YOİK) çalışmalar devam ediyor. YOİK’te Çalışma Bakanlığının karşısında ise TÜSİAD, MÜSİAD, TOBB ve TİSK gibi patron örgütleri bulunuyor. Fuarda işçi arayan şirketlerin neredeyse tamamı belirli süreli sözleşmelerle işçi arıyor ve fazla mesailere kalacak işçiler aradıklarını vurguluyor.

PATRON YÜZSÜZLÜĞÜ: AÇLIKSINIRININ ALTINDA İŞÇİ BULAMIYORUZ

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan İSO’nun nisan ayı meclis toplantısında yaptığı açıklamada istihdam edilenlerin “sanayiden uzaklaştığını” ve imalat sektörünü işçiler için “daha cazip hale” getirmeleri gerektiğini söyledi. Ocak ayında ise Eskişehir Sanayi Odası Başkanı Nadir Küpeli de şehirdeki yıllık işçi ihtiyacının gençlerin “İş beğenmemesine ve kolay yorulmasına” bağlayan yorumlarda bulundu. Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan da kasım 2023’te işsizlik hakkında “Aslında her yerde iş var” diyerek gençlerin iş beğenmediğini, yeterli azme ve çalışma isteğine sahip olmadığını söyledi.

Fuarda ise ortaya çıkan tablo patronların “İşçi bulamıyoruz” çıkışlarının tersine işaret ediyor. Firmalar işçilerine asgari ücretten başlayarak 26 bin TL’ye varan ücretler teklif ederken vardiyalı sistemin üzerine zorunlu fazla mesaileri ekstra kazanç fırsatıymışçasına anlatıyor. Açlık sınırının 19 bin TL’yi aştığı yoksulluk sınırının ise 62 bin 722 TL olduğu bu dönemde işçilerine sefalet ücreti teklif eden patronlar işsizleri “İş beğenmemekle” suçluyor.