Ağır vergi, düşük ücret, işten atma: Metal işçileri kaygılı

Zeynep DÜZ
Demir DİKKAN
Ankara

Ankara’da metal iş kolunda faaliyet gösteren büyük fabrikalarda üretimdeki daralma gerekçe gösterilerek işten atmalar yaşanıyor. Henüz işçi atılmayan işletmelerde de işçiler söylentiler nedeniyle kaygılı. Öte yandan düşük ücretler ve ağır vergi yükü de işçilerin üzerinde bir kara bulut gibi dolaşıyor.

Her fırsatta 70. yılı vesilesiyle “üretim hızı, üretim rekorları” gibi çeşitli reklamlar yapan Türk Traktör’de her yıl yaz aylarında fabrikanın bakımı, üretim planlamasının değiştirilmesi, işçilerin aynı dönemde tatil yapması gerekçeleriyle iki hafta üretim duruyor. Bu sene iki haftalık duruş öncesi yaklaşık 100 işçi işten çıkarıldı. İşten çıkarılan işçilerin çoğunluğu sözleşmeli işçilerden oluşsa da yıl içerisinde işten çıkan ya da çıkarılan kadrolu işçilerin yerine de yeni alımlar yapılmadı. Özellikle bayram ve duruş öncesi dönemde zorunlu fazla mesailer oldukça arttı. Ayrıca yeni belirlenen uluslararası karbon emisyonu standartlarına uymadığı gerekçesiyle fabrikada üretilen 2 motordan 1’inin üretimi de sonlandırıldı.

ÜRETİM TEMPOSU YOĞUNLAŞIYOR

Yeni üretim planının nasıl olacağı ise tam anlamıyla belirlenmiş durumda değil. Tüm bunlar işçiler içerisindeki kaygıları artırıyor. Genç bir işçi, “Üretimle alakalı bir sıkıntı olmaması lazım. Zaten en ileri teknolojileri kullanıyoruz. Ancak duruş yaklaştıkça işten çıkarmalardan dolayı herkesin çalıştığı bölümlerde kaymalar başladı. İhtiyaç neredeyse oraya gidiliyor. Duruştan dönünce yeni teknolojilerin fabrikaya geleceği söyleniyor. Bu da bir alışma ve eğitim süreci gerektirir. Üretim bu süreçte çok randımanlı olmayabilir” diyor.

Yine başka bir genç işçi, “Tatile gittik ama insanların kafasında kara bulutlar dolaşıyordu. Sözleşmelilerin işten çıkması normal bir durum ancak onların yanında kadroluları da çıkardılar. Bir süre işe alım da yok. İş temposu sürekli yoğunlaşıyor. Herkesin dilinde sürekli bir üretim düşecek, yeniden duruş olabilir lafları var. Ekonomik koşullar zaten ortada. Vergi belimizi bükerken bu durum iyi değil. Her yıl gerçekleşen şenliğe ise bu sene Hadise’yi getireceklermiş. Yani bir tarafımızda kara bulutlar bir tarafımızda düm tek tek” diyerek kaygılarını dile getiriyor.

Sincan OSB’de bulunan; savaş sanayi ve otomotiv dahil olmak üzere birçok alana iş yapan Karel’de 250 civarında işçinin çıkarıldığı iddia ediliyor. Koç Holdinge ait bir diğer işletme olan Beko’da da (Yakın zamanda Arçelik’in marka adı Beko olarak değiştirildi) benzer kaygılar mevcut. Türk Traktör ve Karel gibi fabrikalarda yaşanan işten atmalar, Beko işçisini de huzursuz etmiş durumda. Özellikle sözleşmeli, EYT’li ve kısmi çalışan işçiler açısından bıçak sırtı bir süreç yaşanıyor. Tüm bu gelişmeleri konuştuğumuz bir işçi, “Yıllardır çalışıyorum. Sözleşmeli işçilerin hiç vaktinden önce çıkarıldığını görmedim. Söylentileri ben de duydum ama sanmıyorum yapacaklarını” diyor.

ZAM VERGİYE GİDECEK

MESS’e bağlı fabrikalarda önümüzdeki dönemin bir diğer konusu da belirlenecek enflasyon farkının ücrete yansıması. “Bu ayı bir buçuk civarında açıklarlar. Bize de ortalama yüzde 20’lik yansıma olur toplamında. Altında bir oran beklemiyor hiç kimse” diyor bir işçi. Bu zammın bir nebze de olsa nefes aldırtacağını ise hiçbiri düşünmüyor. Yeni işçilerin hesabı daha zayıf olsa da kıdemli işçiler gelenin gideceğini biliyor. Bir işçi, “Aylık 12-13 bin TL vergi kesintim oluyor. Zam bana yansımadan vergiye gidecek. Bu enflasyona karşı anca 2-3 aylık bir dayanma gücü sağlar en fazla” ifadeleriyle durumu özetliyor.

İşçiler zamların altında yetersiz ücretlerle, vergi kesintileriyle hayat mücadelesi verirken bir yandan işsizlik kaygısının getirdiği kara bulutlar üzerlerinde dolaşıyor. Sermaye açısından ise durum başka. Türk Traktör 2024 yılının ikinci çeyreğinde 1.94 milyar lira net kâr açıkladı. Bu yılın ilk altı ayında 3.8 milyar lira toplam kâr elde etti. Beko’nun satışları önceki çeyreğe göre yüzde 30 artarken, geçen yıl aynı döneme göre yıllık yüzde 23 büyüdü.