Kimya Mühendisi Ertuğrul Barka: Asbest Türkiye için önemli risk

Ramis SAĞLAM
İzmir 

6 Şubat Depreminin ardından yıkılan binalardaki asbest ve tehlikeli maddeler ülke gündemindeki yerini korurken, Birleşik Krallık’ta yayımlanan “Mezotelyoma İstatistik /Temmuz 2024” raporu asbest tehlikesinin dünya çapında tehlike olmaya devam ettiğini gösterdi. Britanya Sağlık ve Güvenlik İstatistikleri Kurumu tarafından yayımlanan istatistikler çarpıcı sonuçları ortaya koyarken, 2023 yılında yine Birleşik Krallık’ta yayımlanan raporda 40 yılda okullarda 10 bin öğrenci ve öğretmenin öldüğü açıklamıştı.Solunduktan sonra gelişmesi yıllar süren bir kanser türü olan mezotelyomadan son 50 yılda Britanya’da birçok ölüm gerçekleşti. Raporu ve ülkemizdeki asbest varlığını Tehlikeli Gemi Sökümü Önleme Girişimi Sözcüsü Kimya Mühendisi Ertuğrul Barka ile konuştuk.

MEZOTELYOMA YILLAR SONRA ORTAYA ÇIKIYOR

Raporun çarpıcı sonuçlar ortaya çıkardığını söyleyen Barka, asbestin yaygın olarak endüstriyel kullanımı nedeniyle mesleki asbest maruziyetini 1950-1980 yılları arasında oluştuğunu ifade etti.  

Asbest liflerinden oluşan ancak genellikle semptom başlangıcından sonra hızla ölümcül olan hastalıktan dolayı kitlesel ölümlerin yaşandığını belirten Barka, “2022'de Büyük Britanya'da 2 bin 257 mezotelyoma ölümü yaşandığını raporda görüyoruz. Bu rakamlar 2021'deki 2 bin 290 ölümden daha düşük ve ortalamanın oldukça altında olduğunu gösteriyor. 2012-2020 yılları arasında yılda 2 bin 529 ölüm yaşandı. Bu ölümler son iki yılda erkek ölümlerin azaldığını kadın ölümlerinin genel olarak devam ettiğini ortaya koyuyor” bilgisini paylaştı.Raporda, mezotelyoma ölümlerinde çarpıcı rakamlarla karşılaştıklarını belirten Barka, “2020'lerde erkeklerde ölümler azalırken kadınlarda 400-500 olmaya devam ettiği görünüyor. 2020'lerde her yıl yıllık ölümler olacak ve bu tarihten sonra sayıların artmaya başlayacağının sonucu ortaya çıkıyor. Yıllık erkek ölümlerindeki daha erken düşüşü özellikle ağır asbest nedeniyle olabilir” dedi.

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE RİSK DEVAM EDİYOR

Asbestin yaygın olarak kullanıldığı inşaat sektöründe çalışan erkeklerdeki riski değerlendiren Barka, “İnşaat sektörü geçmişte olduğu gibi mezotelyoma riski en yüksek düzeyde olmaya devam ediyor. Bununla birlikte raporda Kovid-19'a yakalanan meslek hastalığı olan bazı kişiler daha erken ölmüş olabileceği ifade ediliyor. Bizde olduğu gibi ölüm belgelendirmesinde gecikmeler veya ölüm üzerine meslek hastalığı kaydının yapılmaması bu konuda gerçekçi rakamlara ulaşmamızı engelliyor. Bütün faktörlere rağmen Birleşik Krallık’ta yayımlanan rapor bize asbest maruziyetine bağlı olarak 2030 yılına kadar kademeli olarak azalmaya devam edeceğini gösteriyor” diye konuştu.

ASBEST YASAKLANDI AMA SONUÇLARI DEVAM EDİYOR

Asbest kullanımı 1950’lerden 1970’li yılların sonuna kadar hızla artış gösterdiğini belirten Barka, 1980’lerden itibaren Avrupa ülkelerinin tek tek asbest kullanımını yasaklanmaya başlanmasıyla asbest kullanımında hızlı bir düşüş yaşandığını hatırlattı.Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde her türlü asbestin kullanımının ve pazarlanmasının yasaklanması tüm üye ülkeler için Nisan 2006 tarihinde yürürlüğe girdi. Türkiye’de asbest kullanımı 2004 yılında sınırlandığını söyleyen Barka, “Asbest 2011 yılında tümüyle yasaklandı. Ancak tüm yasaklamalara rağmen halen riskli iş kollarında asbest mevcut. Deprem, kentsel dönüşüm ve gemi sökümü tesislerinde asbest hala büyük bir tehlike olarak karşımızda duruyor. Mevcut asbestin temizlenmesi ya da asbestli binaların veya birimlerin bakım onarım veya yıkım işlerinde çalışan işçilerin maruz kalacakları asbestten korunmaları bugün hala sorundur” dedi.

TÜRKİYE’DE MARUZİYET ÇOK YOĞUN

AB, 2023 Haziran ayında, işçilerin daha iyi korunması anlaşmasını revize ettiğini altını çizen Barka, “Asbest, binalarımızın içinde varlığını sürdürüyor. Depremlerin ardından tehlike yaratıyor. AB’de birçok önlenebilir ölümden sorumlu olan, oldukça tehlikeli, kansere neden olan bir madde olarak tanımlanmaya devam ediyor. Anlaşma kapsamında ve en son bilimsel kanıtlarla uyumlu olarak, yeni kurallar geçiş döneminde hiçbir işçinin santimetreküp (f/cm³) başına 0.01 asbest lifi yoğunlaşmasından daha fazla bir yoğunlaşmaya maruz kalmamasını sağlayacak. Fakat gemi sökümde dahil olmak üzere denetimsizlik, hafriyatlar kanser riskini had safhaya çıkarıyor. Bugün Avrupa ile ülkemiz maruziyeti kıyaslanmayacak kadar fazla olduğu için risk yüzdesi çoktur” dedi.