Afrika-Çin zirvesi Pekin'de toplandı

Çin-Afrika İşbirliği Forumu'nun (FOCAC) 9'uncu zirvesi, 4-6 Eylül'de Pekin'de düzenleniyor. Çin ile Afrika Birliği (AfB) üyesi 53 ülkeyi ve Afrika Komisyonunu bir araya getiren zirve, siyasi ve ekonomi işbirliğinin yakın gelecekteki doğrultusunu tayin edecek.

25 ülkeden lider düzeyinde katılım sağlanan FOCAC 2024 Zirvesi, "Modernleşmeyi İlerletmek ve Ortak Geleceği Paylaşan Yüksek Düzeyli Çin-Afrika Topluluğu İnşa Etmek için El Ele Vermek" alt başlığını taşıyor.

Çin ile Afrika ülkeleri arasında kurulan işbirliği mekanizması olan FOCAC, ilk kez 2000 yılında Pekin’de düzenlenen zirve ile başlamıştı. Her 3 yılda bir düzenlenen forumlar sırasıyla Pekin'de ve Afrika ülkelerinin başkentlerinde yapılıyor. 2021'de Senegal'in başkenti Dakar'da düzenlenen 8. Forum, Kovid-19 nedeniyle çevrimiçi yapılmıştı. 9. Forum, 2018'den bu yana yüz yüze yapılan ilk toplantı olacak.

Cuma günü sona erecek toplantıda Afrika'nın maden ve tarım ürünlerinin Çin'e ithali, özel şirketlerin kıtadaki varlığının artırılması gündemde olacak.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, zirve öncesinde Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa ile görüşmesinde, "Uluslararası durum giderek daha karmaşık hale geldikçe 'Küresel Güney' ülkelerinin bağımsızlık, dayanışma ve eşgüdüm içinde uluslararası adaleti ve eşitliği savunması daha büyük önem taşıyor." dedi. Şi, Afrika Birliği (AfB) Komisyonu Başkanı Musa Faki Muhammed ile görüşmesinde de Afrika'nın "dünyanın önemli bir kutbu" ve "Çin diplomasisinin önceliği" olduğunu söyledi.

Afrika, rüzgar pervaneleri, güneş panelleri ve elektrikli otomobiller için kritik önemdeki değerli elementlerin önemli kısmına sahip. Dünyanın ikinci büyük ekonomisi ve Afrika'nın en büyük kreditörü ve yatırımcısı Çin ise bu madenlerin neredeyse tamamını ülkesinde işliyor. Çin Afrika ülkelerine milyarlarca dolarlık kredi vererek hükümetleri devasa borç yükleri altında bırakarak kendine bağımlı kılıyor. Çin geçen yıl Afrika'ya 4,61 milyar dolar değerinde krediyi onaylamıştı. Pekin'in Nijerya Büyükelçisi iki yıl önce yaptığı açıklamada, Çin'in kıta genelinde son 20 yılda 100 liman inşa ettiğini açıklamıştı. Çin 2017'den beri Cibuti'deki üssüyle kıtada askeri varlık da gösteriyor.

EKONOMİK İLİŞKİLER

Çin Gümrükler Genel İdaresinin verilerine göre, Çin ile Afrika ülkeleri arasındaki ticaret hacmi 2000 yılında 100 milyar yuandan (yaklaşık 14 milyar dolar) azken 2023'te 1,98 trilyon yuana (280 milyar dolara) yükseldi.

Çin, Afrika'dan giderek daha fazla yatırım ürünü ve ham madde satın alırken ABD, Avrupa ve diğer ülkelerin "kapasite fazlası üretim" gerekçesiyle Çin'den ithal elektrikli araçlar ve yeni enerji donanımlarına getirdiği gümrük tarifelerine karşı Afrika pazarı Çin açısından önemli bir alternatif olarak öne çıkıyor.

2023 yılında Çin'in Afrika'ya elektrikli araç ihracatı yüzde 291, lityum-iyon batarya ihracatı yüzde 109 ve güneş enerjisi panelleri ve donanımları ihracatı yüzde 57 artış kaydetti.

ABD'nin Boston Üniversitesi Küresel Kalkınma Politikaları Merkezinin hazırladığı "Çin'in Afrika'ya Kredileri" veri tabanına göre, Çinli kreditörler, 2000 ile 2023 yılları arasında 49 Afrika ülkesi hükümetlerine ve bölgesel kuruluşlarına toplam değeri 182,28 milyar dolara ulaşan 1306 kredi verdi. Bu dönemde enerji sektörü 62,72 milyar dolar kredi ile en fazla finansman sağlanan sektör olurken onu ulaştırma, bilgi ve iletişim teknolojileri ile finans sektörü izledi.

Ancak son yıllarda özellikle Kovid-19 salgını döneminde kredi hacminin giderek azaldığı gözlendi. Çin'in Kuşak ve Yol Girişimini ilanını takip eden 2013-2018 yılları arasında Afrika'ya yılda ortalama 10 milyar dolar kredi verilirken, bu rakam geçen yıl 4,61 milyar yuana kadar geriledi. Bunda Afrika hükümetlerinin yaşadığı ödeme güçlükleri nedeniyle borçların giderek riskli hale gelmesi etkili oldu. (DIŞ HABERLER)

Mustafa Yalçıner

Türkiye Afrika’da ne arıyor?