AYM: Kılıçdaroğlu'nun Davutoğlu'na yönelik "Çapsız, geri zekalı" sözleri ifade özgürlüğü kapsamında

Anayasa Mahkemesi (AYM), CHP'nin 7'inci Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun, Ahmet Davutoğlu Dışişleri Bakanı iken dile getirdiği "Çapsız" ve "İleri derecede geri zekalı" sözlerini "ifade özgürlüğü" kapsamında değerlendirdi.

AYM, "Ağır eleştiriler dahi siyasetçiler için oyunun kurallarının bir parçasıdır. Tarafların siyasi kimlikleri dikkate alındığında davacının hakkındaki söylemlere sıradan insanlara göre daha fazla hoşgörü göstermesi gerekir" tespitini yaptı. İfade özgürlüğünün ''sadece kabul gören, zararsız fikirler için değil, kırıcı, şok edici, rahatsız edici fikirler için de geçerli'' olduğuna dikkati çekti.

AYM, daha önce Davutoğlu'na 4 bin TL tazminat ödemesine karar verilen Kılıçdaroğlu'na 30 bin TL manevi tazminat ödenmesine hükmetti.

KILIÇDAROĞLU NE DEMİŞTİ?

Kemal Kılıçdaroğlu, partisinin 9 Ekim 2012 tarihindeki grup toplantısında, "Türkiye'nin yanında kim var? Hamas var, Barzani var, Katar var, Suudi Arabistan var. Denklemin diğer tarafına dönüyorum. Suriye'nin yanında, İran, Rusya, Çin, Brezilya var. Dünya nüfusunun yarısı var. Bu stratejik derinlik midir, yoksa stratejik körlük müdür? Böyle bir anlamsız dengenin içine Türkiye'yi sokan bir süreci bizim başımıza bela eden, çapsızlığı dünyada bilinen bir Dışişleri Bakanı'yla yola çıkılırsa Türkiye'nin geldiği nokta budur. Bunun için engin bilgiye gerek yok. Bunu yapmak için ileri derecede geri zekalı olmak lazım" ifadesini kullanmıştı.

DAVUTOĞLU DAVA AÇMIŞ, 4 BİN TL TAZMİNATA HÜKMEDİLMİŞTİ 

Kılıçdaroğlu'nun açıklamasının ardından dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, kişilik haklarının hedef alındığı ve sözlerin kendisine yönelik hakaret içerdiği iddiasıyla Asliye Hukuk Mahkemesinde 50 bin TL manevi tazminat davası açmıştı. İlk derece mahkemesi Kılıçdaroğlu'nun 4 bin TL manevi tazminat ödemesine karar vermişti.

İlgili kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, ilk derece mahkemesinin kararını bozmuştu. Yargıtay, tarafların siyasi kimlikleri ve ihtilaflı ifadelerin sarf edildiği bağlam dikkate alındığında, Kılıçdaroğlu'nun sözlerinin sert eleştiri niteliğinde olduğuna karar vermişti.

Bozma sonrasında ilk derece mahkemesi ilk kararında direnmişti. Direnme kararına ilişkin gerekçesinde mahkeme, ihtilafın odağındaki konuşmada geçen "çapsız" kelimesinin Türk Dil Kurumu'nun sözlüğündeki anlamını açıklamış, yine "ileri derecede geri zekalı" ifadesinin de tanımını yapmıştı. Bu sözlerin ifade özgürlüğü kapsamında ağır eleştiri olarak kabul edilmesinin, ''siyasilerin birbirlerine her türlü sözü söyleme özgürlüğünü doğurarak Türk toplumunda olumsuz tavır ve davranışların oluşmasına sebebiyet vereceği'' belirtilmişti.

Bunun üzerine dosya Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'na gönderilmişti. Hukuk Genel Kurulu da direnme kararı yerinde görmüş ve ilk derece mahkemesinin manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne ilişkin kararı oy çokluğuyla onamıştı. Onama kararında, Kılıçdaroğlu'nun Davutoğlu hakkında sarf ettiği “çapsızlığı dünyaca bilinen” şeklindeki ifadenin sert eleştiri mahiyetinde olduğu ve direnme kararının bu yönüyle yerinde olmadığı değerlendirilmişti. ''İleri derecede geri zekalı olmak lazım” ifadesinin aşağılayıcı ve küçük düşürücü olduğu, ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı, davacının kişilik haklarına saldırı teşkil ettiği kanaatine varıldığı belirtilmişti.

KILIÇDAROĞLU'NA 30 BİN TL TAZMİNAT ÖDENECEK

Bunun üzerin Kılıçdaroğlu, 11 Mart 2022 tarihinde AYM'ye bireysel başvuruda bulunmuştu.

Dosyayı inceleyen Anayasa Mahkemesi, Anayasa’nın 26. maddesinde güvence altına alınan ''ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine'' karar verdi. Yüksek Mahkeme, Kılıçdaroğlu'na 30 bin TL manevi tazminat ödenmesini de hükmetti.

Kararda, "Ağır eleştiriler dahi siyasetçiler için oyunun kurallarının bir parçasıdır. Tarafların siyasi kimlikleri dikkate alındığında davacının hakkındaki söylemlere sıradan insanlara göre daha fazla hoşgörü göstermesi gerekir" tespiti yapıldı. İfade özgürlüğünün ''sadece kabul gören, zararsız fikirler için değil, kırıcı, şok edici, rahatsız edici fikirler için de geçerli'' olduğuna dikkati çekildi. (ANKA)