Türkiye'de çocuk olmak: İstismar, yoksulluk ve ölüm

Nisa Sude DEMİREL
İstanbul

Diyarbakır’da 19 gündür aranan Narin Güran’ın bedeninin daha önce iki defa aranan derede bir çuvalda bulunması oldukça tepki çekti. Pek çok kentte basın açıklamaları ve yürüyüşler düzenlenirken Türkiye’de başta kız çocukları olmak üzere çocukların yaşam koşulları ve güvenliği yeniden gündeme geldi. Çocuklar MESEM gibi çocuk işçiliğini yaygınlaştıran programlar ve gericileştirilmiş, bilimsellikten uzaklaştırılmış bir eğitim müfredatıyla yeni bir eğitim öğretim dönemine başlarken TÜİK’in ağustos ayında yayımladığı ‘Türkiye’de çocuk’ isimli raporu çocukların maruz kaldığı yoksulluk, eğitimden uzaklaşma ve güvensiz yaşam alanlarını ortaya koyuyor.

2023’TE EN AZ 17 BİN ÇOCUK KAYBOLDU

Narin Güran’ın kaybolmasından itibaren kamuoyunun öncelikli gündemlerinden biri Türkiye’deki kayıp çocuklar. Ancak TÜİK ve başta Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı olmak üzere diğer yetkili kurumlar bu verileri 2016’dan beri paylaşmıyor. Ancak her sene yayımlanan güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuk istatistiklerinden kaybolan ancak sonrasında bulunan çocuk sayısına ulaşılabiliyor. 2023’te güvenlik birimine kaybolduğu nedeniyle 15 bin 716 çocuk getirildi. 2024’te CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin, son 9 yılda 104 bin 531 çocuğun kaybolduğunu, yılda ortalama 10 bin, günde 32 çocuğun kaybolduğunu açıklamıştı. Aynı şekilde 6 Şubat depremlerinin ardından kayıp çocuklara ilişkin bir bilgi paylaşılmıyor. Afet Çocuk Sivil Koordinasyon Ekibi depremin ardından arama faaliyetleri sona erdiğinde ellerinde en az 300 kayıp çocuğun olduğu bir liste olduğunu açıklamıştı.

GÖRÜNMEYEN İSTİSMAR: KIZ ÇOCUKLARI 2023’TE 6 BİN 635 DOĞUM YAPTI

TÜİK verilerine göre Türkiye’de toplam çocuk sayısı (0-17 yaş) 22 milyon 206 bin 34. Toplam nüfusun yüzde 43.6’sını çocuklar oluşturuyor. Çocuk nüfusunun ise yüzde 49'unu  (10 milyon 813 bin 344) kız çocukları oluşturuyor. Yalnızca resmi olarak kayıtlı evliliklerin yer aldığı istatistiklere göre 2023’te 16-17 yaş grubunda 10 bin 471 kız çocuğu, 706 erkek çocuğu evlendirildi. 15-19 yaş grubundaki kız çocukları oranlara dahil edildiğinde ise 2023’te gerçekleşen her bin canlı doğumdan 11’inin bu yaş grubundaki kız çocukları tarafından gerçekleştirildiği görülüyor. 2023'te 6 bin 635 doğum, 15-19 yaş aralığındaki kız çocukları tarafından gerçekleştirildi. CHP Ankara Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi'nin 2023'te paylaştığı verilere göre ise;

• 10-19 yaş grubunda doğum yapan kız çocuğu sayısı Türkiye’de son 19 senede 1 milyon 755 bin 375
• Bu doğumların yüzde 27’sinde (473 bin 945) kız çocuğu 17 yaşından küçük, 15 bin 601'inde ise 15 yaşından küçük
• TÜİK verilerine göre  17 yaş altındaki kız çocukları arasındaki doğum oranı son 19 senede yüzde 82 azaldı ancak yaş grubu belirsiz doğumlar yüzde 389 arttı
• 2012-2021 yılları arasında 15 yaşından küçük 147 çocuk, 15-17 yaş aralığında 14 bin 806 çocuk birden fazla kez doğum yaptı
• 2015-2021 yılları arasında doğum yapan 15 yaşında küçük çocuğun sadece yüzde
• 51’i (769) yalnızca ilkokul mezunuydu. 433’ü herhangi bir okulu bitirememişti

3 ÇOCUKTAN BİRİ CİDDİ ANLAMDA YOKSUL

Beslenme istatistiklerine göre ise Türkiye’de 0-4 yaş arasındaki 5 milyon 329 bin 448 çocuktan;

1. 90 bin 600’ünde zayıflık,
2. 319 bin 766’sında bodurluk,
3. 79 bin 941’inde düşük kilo,
4. 431 bin 685’inde fazla kilo gözlemleniyor.

Çocukların yüzde 33.3’ü “Ciddi finansal sıkıntıyla karşı karşıya olan insanların oranı” olarak tanımlanan maddi yoksunluk kategorisinde. Toplam 7 milyon 34 bin çocuk yoksul, erkek çocuklarında oran yüzde 30.6 iken kız çocuklarında yüzde 32.1.

Ayrıca 2023'te ölen 17 bin 889 çocuktan 13 bin 43’ü yaralanma, zehirlenme gibi nedenlerle hayatını kaybetti. 1264 çocuğun ölüm nedeni ise belirsiz. Türkiye’de her 1000 bebekten 10’u, 5 yaş altı her 1000 çocuktan ise 14’ü hayatını kaybediyor.

ÇOCUKLAR HER SENE OKULDAN KOPUYOR

Erken çocukluk gelişimi indeksine göre (normal gelişim gösteren çocuk oranı) ise erkek çocuklarda yüzde 69.8 iken kız çocuklarında yüzde 78. Ancak kız çocuklarının okullaşma oranı her kademede azaldıkça aradaki fark açılıyor. 3-5 yaş aralığında erkek çocuklarında okullaşma oranı yüzde 56.9-55.9 iken ilkokul seviyesinde erkek çocuklarında 97.8, kız çocuklarında 97.4. Ortaokulda erkek ve kız çocuklarında okullaşma oranı yüzde 96.7 ve yüzde 95.8. Lisede ise erkek çocuklarında 91.8, kız çocuklarında 91.6. Çocukların yüzde 80.3'ü liseyi tamamlamıyor. 4+4+4 sistemiyle her kademe geçişte çocuklarda okullaşma oranları düşüyor.

Okul derslerinde baskı altında hissetme gibi oranlarda kız çocuklarında daha sık görülüyor. Kız çocuklarının 14.1, erkek çocukların 12.7’si baskı altında hissediyor. 13-17 yaş arasında sınav kaygısı hisseden erkek çocuklarının oranı yüzde 43.9, kız çocuklarının oranı ise 57.6. Çocuklarda haftalık ortalama internet kullanımı ise 6 saat 59 dakika.

OKULA GİDEN 10 ÇOCUKTAN BİRİ ÇALIŞIYOR

TÜİK raporuna göre 5-17 yaş arasındaki çocukların 4.4’ü (aynı yaş grubundaki erkeklerin yüzde 6’sı, kız çocuklarının 2.6’sı) çalışıyor. 15-17 aralığındaki erkek çocuklarının yüzde 21.7’si, kız çocuklarının 9.4’ü çalışıyor. Aynı yaş grubunda çocukların yüzde 12’si hem okuyup hem çalışırken okula devam etmeyen çocukların yüzde 32’si çalışıyor. Ayrıca iş kazası oranları da çalışan erkek çocuklarında yüzde 8.5, kız çocuklarında yüzde 0.9. 15-17 yaş aralığında iş gücüne katılma oranı 2020-2023 arasında erkek çocuklarında oran yüzde 23.4’ten yüzde 32.2’ye; kız çocuklarında yüzde 8.6’dan 11.5’e çıktı.

CEZAEVİNDE 1373 ÇOCUK VAR

2023’te güvenlik birimlerine getirilen 537 bin 583 çocuktan 242 bin 875'i mağdur olarak, 178 bin 834'ü suça sürüklenme sebebiyle, 15 bin 716'sı kayıp olması sebebiyle, 11 bin 179'u kabahat işlediği iddiasıyla, 4 bin 228'i ise bu nedenlerin dışında kalan diğer nedenlerden dolayı getirildi. Rapora göre cezaevlerinde 12-14 yaş arasında 79, 15-17 yaş arasında 1294 çocuk var. 6-17 yaş arasındaki çocuklarda ise erkek çocuklarının yüzde 13.4’ü ve kız çocuklarının 14.2’si ayda birkaç defa akran zorbalığına maruz kaldığını ifade ediyor.

Erkek çocuklarının yüzde 71.4’ü, kız çocuklarının yüzde 66.5’i mutlu olduğunu; erkek çocuklarının yüzde 2.9’u, kız çocuklarının yüzde 3.9’u mutsuz olduğunu ifade ediyor. Yetişkinlerin genellikle çocuk haklarına saygı duyduğunu düşünen çocuklarda ise erkek çocuklarında oran 56.6, kız çocuklarında 48.6.

Narin Güran katledildiği mahallede defnedildi

8 yaşındaki Narin'in tabutuna duvak kondu, tepki yağdı: Daha korkunç bir görüntü yok

Diyarbakır Baro Başkanı Nahit Eren: Normal bir kaybettirmeyle karşı karşıya değiliz